Thực hiện Đề án 1237 về việc tìm kiếm cất bốc hài cốt liệt sĩ sau chiến tranh luôn là một vấn đề gặp không ít khó khăn do dấu tích của các phần mộ dần bị mai một theo thời gian. Tuy nhiên, với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, ngành, đặc biệt là Ban chỉ đạo 1237 tỉnh Thái Nguyên, trong những năm qua, công tác này đã thực sự hiệu quả; đáp ứng được một phần tâm tư, nguyện vọng của thân nhân các gia đình liệt sĩ. Đó chính là cách làm bắt đầu từ sơ sở.
Công việc tìm kiếm, cất bốc hài cốt liệt sĩ đã hy sinh trong chiến tranh luôn vô cùng khó khăn, vất vả. Chính vì vậy khi tìm thấy một danh tính, nấm mộ, một hài cốt, một vật chứng nhỏ của liệt sĩ luôn khiến cả đoàn công tác như vỡ òa trong nước mắt. Cách đây hơn một năm, trong một chuyến công tác tại huyện Đại Từ, từ một thông tin của quần chúng nhân dân, sau nhiều ngày tìm kiến, Đoàn công tác đã tìm thấy hài cốt của một liệt sĩ có tên là Bảo tại xóm Bầu 1, xã Mỹ Yên, huyện Đại Từ, hy sinh trong một trận đánh với quân Pháp năm 1947. Đây là một trong hàng nghìn ngôi mộ còn nằm rải rác trên khắp chiều dài đất nước cũng như nước bạn Lào, Campuchia đã được nhân dân địa phương phát hiện và thông tin đến cơ quan chức năng.
Ông Lương Thanh Hải, trưởng xóm Bầu 1, xã Văn Yên, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên; người trực tiếp cùng Đoàn công tác thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm cho chúng tôi biết: Do được nghe các cụ kể lại và thấy phần mộ của liệt sĩ Bảo đã được chôn cất nên xóm đã báo cáo xã rồi các cấp tiến hành quy tập đưa liệt sĩ về nghĩa trang theo quy định. Ngày đưa liệt sĩ về nghĩa trang, cả làng rất vui mừng, phấn khởi.
Cho đến thời điểm hiện tại, cơ quan chức năng tỉnh Thái Nguyên đã tiếp nhận và chuẩn hóa thông tin của trên 10 nghìn liệt sĩ. Trên cơ sở đó đã cung cấp thông tin cùng trích lục cho trên 700 trường hợp. Đặc biệt, từ năm 2015 đến nay, tỉnh Thái Nguyên đã tìm kiếm và quy tập được 22 phần mộ là liệt sĩ trong kháng chiến chống Pháp về an táng tại các nghĩa trang liệt sĩ của địa phương theo quy định. Điều này một lần nữa cho thấy quyết tâm chính trị rất cao của cấp ủy, chính quyền địa phương. Thể hiện sự tôn kính, tri ân công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc; góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và Quân đội.
Ông Hoàng Ngọc Hùng, tổ 5, phường Hương Sơn, thành phố Thái Nguyên, một trong hàng trăm gia đình sau khi nhận được thông tin của liệt sĩ tại cơ quan Chính sách của Bộ CHQS tỉnh thì phấn khởi cho biết. Tôi đã đi nhiều nơi để tìm kiếm thông tin của anh trai mình mà chưa có kết quả cụ thể nhưng sau lần này, tôi tin đây sẽ là kết quả cuối cùng và gia đình tôi sẽ tìm thấy hài cốt của liệt sĩ.
Xác định việc tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ hiện nay không chỉ là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, Quân đội mà cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân chính là vai trò nòng cốt trong việc phát hiện và xử lý thông tin các phần mộ nên thời gian qua, Chính phủ đã thành lập Ban chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; gọi tắt là Ban chỉ đạo Đề án 1237. Trên cơ sở nội dung của Đề án đã được phê duyệt, Chính phủ đã chỉ đạo các ngành, các địa phương khẩn trương triển khai thực hiện. Theo đó, ngay trong tháng 5 và tháng 6 năm 2018, Ban chỉ đạo 1237 tỉnh Thái Nguyên đã trực tiếp tổ chức tập huấn cho gần 4000 đối tượng là già làng, trưởng bản, lãnh đạo cấp xã, cấp huyện đặc biệt là các đối tượng thuộc Hội đồng chính sách các cấp, phòng lao động thương binh và xã hội huyện về việc lập bản đồ, tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Với các thức tổ chức phân lớp tại từng địa phương, chương trình tập huấn đã được triển khai một cách nghiêm túc. Qua tập huấn đã từng bước nâng cao được nhận thức, trách nhiệm của cán bộ cơ sở về việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại địa phương. Đây cũng là cơ sở để triển khai Đề án 1237 một cách thống nhất trên cả nước.
Chiến tranh đã lùi xa, mọi thông tin về các liệt sĩ còn chưa tìm thấy đang dần bị mai một theo thời gian. Bằng sự vào cuộc tích cực của cấp ủy, chính quyền địa phương và cách làm bắt đầu từ cơ sở. Tin rằng trong thời gian tới, nhiều liệt sĩ sẽ được tìm thấy. Đây không chỉ là mong mỏi của các gia đình thân nhân, của Đảng, Nhà nước, Quân đội mà đó là trách nhiệm của những người đang sống trong hòa bình, độc lập và chủ nghĩa xã hội./.