Ngày 17/02, tại thủ đô Phnôm Pênh, Cam-pu-chia, Tòa án xét xử tội ác diệt chủng của Khơ-me Đỏ (ECCC) đã mở phiên xét xử đối với Ca-ing Kếch Yêu, còn có biệt danh là Đắt, nguyên Trưởng giám ngục Trung tâm giam giữ Tuôn Xleng về các tội ác chống nhân loại, tội ác chiến tranh, tội tra tấn và giết người có chủ ý sau 30 năm kết thúc chế độ diệt chủng ở Cam-pu-chia.
Ca-ing Kếch Yêu, 67 tuổi, là tên đầu tiên trong số 5 cựu thủ lĩnh Khơ-me Đỏ theo kế hoạch phải ra hầu tòa.
Đắt bị cáo buộc đã tra tấn tàn bạo và hành quyết hơn 15.000 người vô tội trong thời gian y làm Trưởng giám ngục Trung tâm giam giữ Tuôn Xleng, nơi còn được biết đến với cái tên S-21 ở Phnôm Pênh. Đây được coi là trung tâm quan trọng trong cơ cấu an ninh dưới thời Khơ-me Đỏ. Hàng ngàn người dân Cam-pu-chia từ nhà tù này đã bị đưa ra xử tử ở Choeung Ek, được biết đến với tên gọi "Cánh đồng chết". Đắt bị bắt từ năm 1999 khi một phóng viên phát hiện ra y đang làm nhân viên cứu trợ cho một tổ chức Thiên Chúa giáo. Với những tội ác bị cáo buộc, Đắt có thể bị kết án tù chung thân, mức án cao nhất mà ECCC được quyền phán quyết (vì ECCC không có quyền hạn ra hình phạt tử hình).
Phiên tòa đầu tiên này dự kiến kéo dài 3 ngày chủ yếu giải quyết các vấn đề thủ tục về cơ cấu của Tòa án. Đông đảo những nạn nhân còn sống sót và thân nhân của những nạn nhân bị giết hại tại Trung tâm giam giữ Tuôn Xleng đã tập trung bên ngoài phòng xử án để theo dõi phiên tòa. Phát ngôn viên tòa án Rếch Xam-bát nói: "Đây là một ngày trọng đại đối với người dân Cam-pu-chia, vì lẽ công bằng mà họ đã chờ đợi suốt 30 năm nay". Phiên tòa được xem là bước đột phá, khi nhiều nạn nhân của chế độ diệt chủng Khơ-me Đỏ e ngại những bị đơn, hiện đã lớn tuổi và ốm yếu, có thể chết trước khi đối mặt với công lý. Chum Mây, một trong số hơn chục người còn sống sót tại nhà tù Tuôn Xleng cho biết: "Đây là một ngày quan trọng đối với tôi. Tôi sẽ là một nhân chứng. Tôi muốn nhìn thấy Đắt và hỏi ông ấy tại sao lại giam giữ tôi". Còn Chánh án Nit Nông thì cho biết, phiên tòa này là kết quả của những nỗ lực to lớn nhằm xác lập một tòa án xét xử độc lập và công bằng đối với các thủ lĩnh cấp cao của Khơ-me Đỏ, chế độ đã gây ra những "cánh đồng chết" giết hại gần 2 triệu người Cam-pu-chia trong thời gian cầm quyền, tương đương gần 1/4 dân số đất nước Chùa Tháp lúc bấy giờ. Hơn một thập niên trước, Chính phủ Cam-pu-chia đã đề nghị Liên hợp quốc (LHQ) và cộng đồng quốc tế giúp đỡ thiết lập một phiên tòa xét xử tội diệt chủng của Khơ-me Đỏ và từ năm 2006 tòa án xét xử tội ác này bắt đầu đi vào hoạt động.
Ngoài Đắt, 4 cựu thủ lĩnh cấp cao khác của Khơ-me Đỏ cũng đã bị bắt và truy tố với những tội danh tương tự gồm Khiêu Xăm-phon, cựu Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Cam-pu-chia Dân chủ của chế độ Pôn Pốt; Yêng Xa-ry, cựu Ngoại trưởng; Yêng Thi-rít, cựu Bộ trưởng các vấn đề xã hội và Nuôn Chia, nhân vật quyền lực thứ hai sau Pôn Pốt. Bốn tội phạm này dự kiến cũng sẽ bị ECCC đưa xét xử trong năm nay sau khi kết thúc phiên tòa đối với Đắt. Mặc dù vậy, kẻ phải chịu trách nhiệm lớn nhất đối với những tội ác chống lại loài người tại Cam-pu-chia sẽ không bao giờ bị đưa ra công lý. Pôn Pốt, kẻ sáng lập và lãnh đạo của Khơ-me Đỏ đã chết tại khu vực biên giới Thái Lan năm 1998, năm mà một số thành viên còn lại của chế độ này chấp nhận hạ vũ khí.
Sau 30 năm thoát khỏi chế độ diệt chủng Khơ-me Đỏ, nhân dân Cam-pu-chia hiện đang sống trong một đất nước thanh bình, kinh tế - xã hội phát triển nhanh chóng. Hi vọng rằng phiên tòa này xét xử sẽ đem lại sự công bằng cho những nạn nhân đã phải trải qua sự đau đớn cùng cực của nạn diệt chủng 30 năm trước.
