IAEA bầu Giám đốc mới vào 26/3

Ban điều hành Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) sẽ bỏ phiếu chọn giám đốc mới vào 26/3. Bầu cử diễn ra khi những thách thức về phổ biến hạt nhân đang tăng nhưng có hy vọng mới về ngoại giao từ phía TT Mỹ.

Cuộc bỏ phiếu của cơ quan giám sát hạt nhân LHQ sẽ tạo ra cạnh tranh giữa Đại sứ Nhật tại IAEA Yukiya Amano, được các nước công nghiệp ủng hộ với đại sứ Nam Phi Abdul Samad Minty, được các nước đang phát triển hậu thuẫn.

Theo các nhà ngoại giao tại Vienna, ông Amano, 61 tuổi đang có ưu thế hơn so với ông Minty, 69 tuổi, nhưng vẫn chưa hội đủ 2/3 đa số ủng hộ cần thiết để giành chiến thắng.

Giám đốc IAEA đương nhiệm Mohamed ElBaradei sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 11 sau 12 năm nắm quyền. Người kế nhiệm ông nhất thiết phải được chọn vào tháng 6. Vừa qua, quan hệ giữa IAEA và Mỹ có những bất đồng nhỏ, giám đốc IAEA không đồng ý với cách tiếp cận hiếu chiến của chính quyền Bush trong việc giải quyết vấn đề hạt nhân Iran.

Tuy nhiên, sẽ sớm có một sự khởi đầu mới về ngoại giao để giúp IAEA ngăn ngừa việc phổ biến kiến thức về vũ khí hạt nhân, đặc biệt khi giải quyết những cáo buộc về hoạt động vũ khí ở Iran và Syria. Tân Tổng thống Mỹ Obama tỏ ý sẵn sàng đối thoại không điều kiện tiên quyết với hai quốc gia trên, đảo lại chính sách cô lập mà người tiền nhiệm của ông thực thi.

Khi vận động sự ủng hộ của các thành viên trong ban điều hành, ông Amano nhấn mạnh tới quá khứ ở Nhật như một điểm then chốt. "Tôi tới từ một đất nước từng chứng kiến thảm hoạ ở Hiroshima và Nagasaki, tôi có một cam kết chắc chắn đối với chống phổ biến hạt nhân và cam kết này sẽ được phản ánh nếu tôi đắc cử".

Các nước công nghiệp hoá mong muốn giám đốc mới của IAEA là người ít đề cập tới các vấn đề chính trị hơn người hiện thời ElBaradei, và gắn nhiều hơn với sứ mệnh của IAEA - ngăn ngừa sự chệch hướng sử dụng năng lượng hạt nhân. Các quốc gia này cho rằng ông Amano sẽ phi chính trị IAEA tốt hơn ông Minty, nhà cựu hoạt động chống nạn phân biệt chủng tộc. Tuy nhiên, các nước đang phát triển lại cho rằng Amano quá gần gũi với các cường quốc phương Tây.

Ông Minty, một nhà thương thuyết có kinh nghiệm, đã phát biểu trước các đồng nghiệp ở ban điều hành IAEA rằng cơ quan này luôn có vai trò chính trị kể từ khi nó báo cáo lên Hội đồng Bảo An LHQ. Tuy nhiên, theo ông Minty, IAEA không nên quá nhấn mạnh hay phớt lờ vai trò này.

Các nhà ngoại giao ở Vienna, nơi có trụ sở của IAEA cho biết, sẽ có 3 vòng bỏ phiếu kín để tìm ra người chiến thắng vì Chủ tịch ban điều hành là Algeria muốn mọi việc rõ ràng để tránh gây chia rẽ sau này.

Ông Amano được cho là sẽ giành 18-20 phiếu, chưa đủ 24 phiếu cần thiết để đạt 2/3 đa số ủng hộ. Ông Minty được dự đoán sẽ có khoảng 10-12 phiếu bầu. Nếu cuộc bỏ phiếu sắp tới không xác định được người thắng, cuộc đua sẽ được mở cho những ứng viên mới. Nhiệm kỳ của giám đốc IAEA là 4 năm.