Nga công khai tư liệu vụ thảm sát Katyn

Matxcơva lần đầu tiên công bố những tư liệu liên quan đến vụ thảm sát hàng nghìn sĩ quan Ba Lan trong một động thái chia sẻ sau cái chết của tổng thống nước này.

Cố tổng thống Ba Lan Lech Kaczynski cùng vợ và 94 quan chức đã tử nạn hôm 10/4 trong một tai nạn máy bay ở Smolensk, miền tây nước Nga. Đoàn quan chức đến đây để dự lễ tưởng niệm 22.000 sĩ quan Ba Lan bị mật vụ Liên Xô bắn chết năm 1940 tại cánh rừng Katyn.

 Người dân mang băng rôn "Katyn 1940-2010" trong lễ tưởng niệm cố Tổng thống Lech Kaczynski và các nạn nhân tai nạn máy bay tại quảng trường Pilsudski, thủ đô Warsaw, Ba Lan, hôm 17/4. Ảnh: Reuters.

Reuters cho hay Phòng lưu trữ liên bang Nga hôm qua công bố trên trang web những bức ảnh chụp lại một số tài liệu liên quan đến vụ thảm sát. Trong số này có công hàm ngày 5/3/1940 của Bộ trưởng Nội vụ Liên Xô Lavrenty Beria ra lệnh xử tử "những người Ba Lan theo chủ nghĩa dân tộc, phản cách mạng". Lãnh đạo Liên Xô Joseph Stalin và ba thành viên bộ chính trị ký.

Động thái này được đánh giá là một tín hiệu nữa cho thấy căng thẳng kéo dài giữa Nga và Ba Lan đang dần được giải tỏa. Tổng thống Nga Dmitry Medvedev mô tả hành động này là một "nghĩa vụ".

"Hãy để mọi người thấy chúng, để họ biết ai đã ra quyết định giết những sĩ quan Ba Lan", Tổng thống Medvedev phát biểu tại Đan Mạch hôm qua. "Tất cả đều rõ ràng trên các văn kiện. Mọi chữ ký còn đó và người ký thì ai cũng biết là ai".

Medvedev nói thêm rằng ông đã yêu cầu giao cho Ba Lan một số tài liệu về Katyn mà Nga còn nắm giữ. Tuy nhiên, Kremlin vẫn phản đối việc Ba Lan kêu gọi gắn cuộc thảm sát Katyn với "tội ác diệt chủng".

Trong một cuộc họp báo ở thủ đô Warsaw, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk hoan nghênh những phát biểu của Medvedev. "Tai nạn máy bay ở Smolensk cần sự thật, không phải lời nói... Tôi tự hỏi phía Nga có tận dụng cơ hội mà thảm kịch này đem lại để cải thiện quan hệ giữa hai nước", ông nói thêm.

Trong nhiều thập kỷ sau Thế chiến II, Nga đổ lỗi cho phát xít Đức thực hiện vụ thảm sát Katyn. Mãi đến năm 1990, Nga mới thừa nhận trách nhiệm. Các nhà sử học, chính trị gia và gia đình những người bị giết đều đã biết đến những tư liệu mới công bố này. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên hầu hết người Nga có thể tiếp cận bản chụp những tài liệu gốc.

Cánh rừng Katyn nằm ở phía tây thành phố Smolensk, cách biên giới Nga-Belarus khoảng 60 km. Tại đây, người ta tìm thấy một số mộ tập thể của những nạn nhân vụ thảm sát.