Phiên tòa xét xử ba quan chức cao cấp nhất còn sống của chế độ diệt chủng Khmer Đỏ được tiến hành hôm qua.
Các bị cáo trong phiên tòa bao gồm Nuon Chea, Khieu Samphan và Ieng Sary. Nuon Chea từng được coi là “cánh tay phải” của Pol Pot – thủ lĩnh tối cao của chế độ Khmer Đỏ. Khieu Samphan từng giữ chức chủ tịch nước trong chính quyền của Pol Pot. Với chức phó thủ tướng kiêm ngoại trưởng, Ieng Sary là kẻ có quyền lực lớn thứ ba, sau Pol Pot và Nuon Chea.
Lẽ ra Ieng Thirith, cựu bộ trưởng Các vấn đề xã hội của Khmer Đỏ, cũng bị xét xử trong phiên tòa. Nhưng bà ta không thể ra tòa do các vấn đề sức khỏe.
Chea, Samphan và Sary - đều ở độ tuổi trên 80 - đối mặt với nhiều tội danh như diệt chủng và các tội ác chống lại loài người. Họ phủ nhận mọi cáo buộc.
Chế độ Khmer Đỏ sụp đổ vào năm 1979, song quá trình chuẩn bị cho việc xét xử những lãnh đạo cao cấp nhất của nó diễn ra trong nhiều năm. Ban đầu Campuchia đề nghị Liên Hợp Quốc và cộng đồng quốc tế giúp thành lập một tòa án để xét xử các nhà lãnh đạo Khmer Đỏ trong những năm giữa thập niên 90. Nhưng mãi tới năm 2006 một tòa án như vậy mới ra đời do quá trình thương lượng giữa chính phủ Campuchia và Liên Hợp Quốc diễn ra quá lâu. Từ năm 2006 tới nay mới chỉ có một người bị tòa án kết tội.
Lars Olsen, người phát ngôn của tòa án, mô tả phiên xét xử ba cựu lãnh đạo Khmer Đỏ là “một mốc quan trọng” trong tuyên bố khai mạc phiên tòa.
“Nhiều người đã nghĩ rằng phiên tòa này không bao giờ diễn ra”, BBC dẫn lời Olsen.
Các công tố viên nói rằng người dân Campuchia phải sống trong “tình trạng thương tâm” và nỗi thống khổ của họ lên tới mức “tột cùng” dưới thời Khmer Đỏ.
“Chế độ Khmer Đỏ biến Campuchia hành trại lao động nô lệ khổng lồ, biến một đất nước thành một nhà tù. Sự tàn bạo của chế độ Khmer Đỏ là điều không thể tin được trong thời đại ngày nay”, Chea Leang, một công tố viên, phát biểu.
Khoảng 1,7 triệu người – chiếm tới một phần ba dân số Campuchia trong thời Khmer Đỏ – đã chết do bị sát hại, làm việc quá sức, đói hoặc tra tấn trong khoảng thời gian từ năm 1975 tới năm 1979. Rất nhiều người dân đến dự phiên tòa ở Phnom Penh.
“Tôi cảm thấy rất hạnh phúc. Tôi tới đây vì tôi muốn biết câu chuyện của thời Khmer Đỏ và diễn biến của nó”, Sao Kuon, một nông dân 75 tuổi, phát biểu với AFP. Ông từng mất 11 người thân bởi chế độ Khmer Đỏ.
Quá trình xét xử sẽ được chia thành nhiều phiên tòa nhỏ. Trong phiên tòa đầu tiên, các thẩm phán sẽ xét xử việc các bị cáo ép người dân ra khỏi các thành phố.
Giới phân tích cho rằng, do các bị cáo quá già, yếu và có thể chết trong quá trình xét xử nên tòa án chia quá trình xét xử thành nhiều phiên tòa nhỏ với hy vọng ít nhất một bản án sẽ được tuyên.
