Phát biểu trước quốc hội Nhật Bản, ngày 14/11, Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda tuyên bố ông sẽ sẵn sàng giải tán quốc hội vào ngày 16/11 nhằm dọn đường cho cuộc bầu cử vào tháng 12 nếu phe đối lập nhất trí thông qua cải cách hệ thống bầu cử.
Hãng thông tấn Kyodo dẫn lời một nhà lãnh đạo đảng Dân chủ cầm quyền tại Nhật Bản (DPJ) cho biết, Thủ tướng Noda có kế hoạch tổ chức bầu cử vào ngày 16/12 tới.
Trước đó, ông Nôđa đã từ chối thảo luận về thời điểm tổ chức bầu cử khi tham gia phiên họp quốc hội. Theo đánh giá, ông Nôđa sẽ đối mặt với tình thế khó khăn trong việc đưa đảng Dân chủ (DPJ) giành lại chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới bởi dư luận Nhật Bản đang đầy thất vọng với thành tích kém cỏi của DPJ trong 3 năm qua kể từ khi đảng này nắm quyền, chấm dứt giai đoạn dài kiểm soát chính trường của đảng Dân chủ tự do (LDP).
Nhiệm kỳ của quốc hội Nhật Bản sẽ kết thúc vào tháng 8/2013. Tuy nhiên, chính quyền của ông Noda đang phải đối mặt với sức ép ngày càng lớn nhằm cắt giảm nhiệm kỳ của quốc hội kể từ sau khi ông cam kết trước các đảng đối lập hồi tháng 8/2012 nhằm tổ chức bầu cử sớm để đổi lấy sự ủng hộ của phe đối lập về vấn đề tăng thuế bán hàng tại Thượng viện – nơi mà phe đối lập nắm giữ quyền đa số.
Phát biểu trong phiên họp quốc hội ngày 14/11, lãnh đạo đảng Dân chủ tự do (LPD), ông Shinzo Abe đã nhắc lại lời cam kết mà ông Noda đưa ra hồi tháng 8/2012 về việc sớm tổ chức bầu cử nếu như quốc hội Nhật Bản thông qua các dự luật liên quan tới an sinh xã hội và cải cách thuế. Ông Abe nêu rõ, LPD đã thực hiện đúng nhiệm vụ của mình và giúp các dự luật trên được chính thức triển khai thành luật, đồng thời kêu gọi ông Noda giữ vững cam kết, giải tán quốc hội và tiến hành bầu cử vào cuối năm 2012.
Ông Noda hiện là vị Thủ tướng thứ 6 của Nhật Bản kể từ năm 2006 và là vị Thủ tướng thứ 3 nắm quyền lãnh đạo quốc gia với nền kinh tế đứng thứ ba thế giới với những cam kết thay đổi cách thức điều hành đất nước sau hơn 1 nửa thế kỷ dưới vai trò điều hành của LPD. Tuy nhiên, đảng DPJ của ông Noda hiện đang phải đối mặt với tỷ lệ ủng hộ ngày càng thấp do những quyết sách và đường lối chính trị “không được lòng dân chúng”. Hiện nhiều thành viên trong DPJ đã bày tỏ ý kiến thiên về việc trì hoãn ngày tổ chức bầu cử trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ chính quyền của ông Noda hiện đang ở mức thấp nhất kể từ sau khi ông lên nắm quyền vào năm ngoái.
Theo kết quả thăm dò dư luận công bố ngày 13/11 của tờ "Asahi", tỷ lệ không ủng hộ nội các của Thủ tướng Nôđa đã tăng từ 59% trong tháng trước lên đến 64%, mức cao nhất kể từ khi ông lên nắm quyền tháng 9/2011. Trong khi đó, tỷ lệ ủng hộ là 18%, bằng tỷ lệ ủng hộ trong cuộc thăm dò dư luận tháng trước. Còn về cuộc bầu cử Hạ viện dự kiến tiến hành cuối năm nay, 29% ủng hộ LDP đối lập, 12% ủng hộ DPJ còn đảng “Hội Duy tân Nhật Bản” của Thị trưởng Ôxaca (Osaka) Tôrư Hasimôtô (Toru Hashimoto) được 5% ủng hộ, đứng hàng thứ ba.
Nếu thất bại trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới, ông Nôđa sẽ là nhà lãnh đạo thứ 6 của Nhật Bản phải rời khỏi ghế Thủ tướng sau khi chỉ đảm nhiệm được khoảng 1 năm. Với vòng quay bầu cử ngắn và dư luận hay thay đổi, Nhật Bản thay Thủ tướng hầu như mỗi năm kể từ sau thời của nhà lãnh đạo Giunichirô Côidưmi (Junichiro Koizumi), người làm Thủ tướng hơn 5 năm cho đến tháng 9/2006. Xáo trộn thường xuyên ở vị trí lãnh đạo cấp cao này đã dẫn tới những quan ngại về ảnh hưởng ngày càng giảm của Nhật Bản trên trường quốc tế cũng như về tình trạng kinh tế đang sụt giảm của quốc gia này sau khi bị Trung Quốc vượt qua.
Một yếu tố khác sẽ tác động đến quyết định của Thủ tướng Nôđa về thời điểm tiến hành tổng tuyển cử là phản ứng của Mỹ trước những đề nghị về sự tham dự của Nhật Bản trong Hiệp định Thương mại tự do xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà Oasinhtơn ủng hộ. TPP được xem là một chính sách chủ chốt trong trọng tâm chiến lược của Tổng thống Mỹ Barắc Ôbama (Barack Obama) đối với châu Á.
Ngày 13/11, Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) Yukiô Êđanô (Yukio Edano) đã bác tin đồn về việc chính phủ nước này có thể công bố quyết định tham gia các cuộc đàm phán TPP trong thời gian diễn ra Hội nghị thượng đỉnh Đông Á (EAS) vào tuần tới ở Campuchia. Trong bài phát biểu về chính sách hồi tháng trước, Thủ tướng Nôđa thông báo rằng Nhật Bản sẽ thúc đẩy đồng thời các sáng kiến về hiệp định TPP và các hiệp định thương mại tự do khác ở khu vực. Trước đó đã xuất hiện tin đồn rằng ông Nôđa có thể sử dụng hội nghị EAS như một cơ hội để công bố quyết định của Nhật Bản tham gia các cuộc đàm phán đa phương do Mỹ dẫn đầu.
Nhật Bản đang tiến hành tham vấn Mỹ và các nước khác đã tham gia đàm phán TPP, nhưng vẫn chưa tuyên bố tham gia đàm phán, một phần do sự phản đối từ khu vực nông nghiệp vốn lo sợ rằng hàng nông sản giá rẻ từ nước ngoài sẽ tràn vào Nhật Bản do giảm thuế.
