Ukraine quay về với Nga

Ukraine đã bất ngờ từ chối cơ hội lịch sử liên minh với các nước phương Tây khi đình chỉ việc chuẩn bị ký kết thỏa thuận thương mại với Liên hiệp châu Âu (EU) ngày 21-11 và tuyên bố sẽ “làm sống lại các cuộc đối thoại tích cực” với Nga. 

Hãng tin Reuters bình luận động thái Đông tiến của Kiev là một thắng lợi dành cho Tổng thống Nga Vladimir Putin, chính khách từng nhận định sự sụp đổ của Liên Xô là một thảm họa thế kỷ. Người phát ngôn của Tổng thống Putin, ông Dmitry Peskov, đánh giá cao quyết định của Ukraine và hoan nghênh Kiev muốn cải thiện hợp tác kinh tế và thương mại với Nga.

Theo kế hoạch, lẽ ra Ukraine sẽ ký kết hiệp định thương mại và hợp tác quy mô lớn với EU vào ngày 29-11 tới, đẩy nước này ra khỏi tầm ảnh hưởng của Nga. EU từng nhấn mạnh thỏa thuận trên sẽ tăng cường đầu tư ở đất nước 46 triệu người này.

Chính vì vậy, việc Kiev quay lưng vào phút chót cho thấy ông Putin đã giành được thắng lợi đáng kể về đối ngoại. Tờ Financial Times nhận định: Ukraine trở thành nước Đông Âu thứ hai có kế hoạch liên kết với EU song sau đó xé hợp đồng dưới sự ảnh hưởng của Tổng thống Putin. Nước đầu tiên “quay về” là Armenia. Tháng 9-2013, Armenia khiến các nhà lãnh đạo châu Âu chưng hửng khi đột ngột gia nhập Liên minh Hải quan Âu - Á do Moscow đứng đầu.

Vào thời điểm hiện tại, Moldova và Georgia vẫn duy trì kế hoạch ký thỏa thuận với EU. Tuy nhiên, phát biểu trước quốc hội ngày 20-11, tân Thủ tướng Georgia Irakli Gharibashvili đã nhấn mạnh điều chỉnh quan hệ với Nga là một trong những ưu tiên của chính phủ mới.

Ukraine là quốc gia đông dân nhất trong số các nước rời bỏ quỹ đạo của Moscow khi Liên Xô tan rã. Trong suốt 2 thập kỷ qua, Kiev thường bị giằng co giữa 2 cực: hoặc kết thân với phương Tây hoặc nhìn về Moscow. Giới chức EU xác nhận đương kim Tổng thống Ukraine Viktor Yanukovich từng lo ngại về việc đánh mất mối quan hệ thương mại với Nga. Và việc gì đến đã phải đến! Lý do đình chỉ tiến trình ký kết thỏa thuận với EU mà chính phủ của ông Yanukovich công bố là vì lợi ích của an ninh quốc gia. Giới chức EU từng hy vọng sự than phiền của Tổng thống Yanukovich mấy ngày qua chỉ là chiến thuật trả giá vào phút cuối nhưng nay phải công nhận không còn nhiều cơ hội để cứu vãn thỏa thuận trên.

Dấu hiệu báo trước Ukraine “phản kèo” chính là quốc hội nước này bác bỏ gói dự luật cho phép tù nhân ra nước ngoài chữa bệnh hôm 21-11. Gói dự luật trên nhằm tạo điều kiện cho cựu Thủ tướng Yulia Tymoshenko, người đang thụ án tù 7 năm, ra nước ngoài và được cho là điều kiện ngầm tiên quyết để EU đặt bút ký thỏa thuận với Ukraine.

Thủ tướng Ukraine Nikolai Azarov tuyên bố nhiệm vụ cơ bản đối với nước này bây giờ là khôi phục mối quan hệ bình thường với Nga và dàn xếp mọi tranh cãi. Ông khẳng định giảm bớt giao thương với Nga và các nước thuộc Cộng đồng Các quốc gia độc lập (SNG) đem lại những mối đe dọa có thực đối với nền kinh tế Ukraine.