Dư luận quốc tế đánh giá tích cực về hiệp định TPP

Sáng 4/2, tại thành phố Auckland (New Zealand), Bộ trưởng Thương mại và Kinh tế của 12 nước thành viên tham gia Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã đặt bút ký vào văn bản, đánh dấu việc các nước chính thức hoàn tất toàn bộ quá trình đàm phán, bắt đầu các thủ tục phê chuẩn để TPP có hiệu lực. Dư luận các nước tham gia cũng như ngoài TPP đã có những đánh giá tích cực về sự kiện này.

TPP là thỏa thuận thương mại tự do giữa 12 quốc gia (bao gồm: Canada, Brunei, Chile, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Australia, Mỹ, Nhật Bản và Việt Nam), được hình thành với mục tiêu chính là xóa bỏ các loại thuế quan và rào cản hàng hóa, dịch vụ xuất nhập khẩu giữa các nước thành viên. Ngoài ra, TPP sẽ còn thống nhất nhiều luật lệ, quy tắc chung giữa các nước này, như: sở hữu trí tuệ, chất lượng thực phẩm, hay an toàn lao động… Hiệp định bao gồm 30 chương và đề cập đến không chỉ các lĩnh vực truyền thống như hàng hóa, dịch vụ, đầu tư mà còn cả các vấn đề mới như thương mại điện tử, tạo thuận lợi cho dây chuyền cung ứng, doanh nghiệp nhà nước. Một khi có hiệu lực, TPP sẽ trở thành khu vực thương mại tự do với 800 triệu dân, chiếm 30% kim ngạch thương mại toàn cầu và gần 40% sản lượng kinh tế thế giới.

Quá trình đàm phán TPP được khởi động từ tháng 3/2010. Qua 19 phiên đàm phán chính thức, 5 phiên cấp Bộ trưởng, việc đàm phán TPP đã hoàn tất vào tháng 10/2015 và chỉ sau đó 1 tháng, toàn văn hiệp định đã được công bố. Từ đó đến nay, các nước không thay đổi các nội dung đàm phán đã được thống nhất mà chỉ điều chỉnh một số nội dung kỹ thuật trên cơ sở ý kiến rà soát của các chuyên gia pháp lý. Những điều chỉnh này nhằm bảo đảm nội dung được đưa ra ký kết chính thức phù hợp hơn với quy định pháp lý quốc tế cũng như quy định trong nước của các nước TPP, không ảnh hưởng đến bản chất nội dung đã cam kết.

Trong một tuyên bố được đưa ra, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã hoan nghênh việc ký kết một trong những thỏa thuận thương mại lớn nhất lịch sử, nói rằng Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) có thể sẽ cho Mỹ lợi thế hơn so với các nền kinh tế hàng đầu khác, cụ thể là Trung Quốc. "TPP cho phép Mỹ – và không cho phép các nước như Trung Quốc – đề ra các luật chơi/ luật đi đường trong thế kỷ XXI, vốn là đặc biệt quan trọng trong một khu vực năng động như châu Á-Thái Bình Dương" – ông Obama nêu rõ.

Cùng chia sẻ quan điểm với Mỹ, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cũng hoan nghênh một thỏa thuận thiết lập các quy tắc thương mại quốc tế. Ông Shinzo Abe nhấn mạnh, việc ký kết thỏa thuận TPP sẽ "dẫn đến sự tăng trưởng và giàu có cho người dân Nhật Bản"; đồng thời cho biết Nhật Bản "đã đóng một vai trò tích cực trong việc tạo ra các quy tắc giữ vai trò hàng đầu trong các cuộc thảo luận với Mỹ".

Phát biểu sau lễ ký, Thủ tướng New Zealand John Key cũng khẳng định TPP sẽ giúp mở rộng tự do hóa thương mại và các hoạt động giao thương trên khắp khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Về tổng thể, Hiệp định thương mại đa phương này sẽ mang lại những lợi ích tốt nhất cho tất cả 12 nước thành viên. Tuy nhiên, TPP còn một chặng đường phía trước để có thể được thực thi chính thức. “Việc ký kết hôm nay là một bước đi vô cùng quan trọng. Song TPP hiện vẫn mới chỉ là trên giấy tờ, hay đúng hơn chỉ là 16.000 văn bản. Để thực hiện các cơ hội kinh tế của TPP là một thực tế cho các doanh nghiệp chúng tôi, người tiêu dùng cũng như các nhà đầu tư và công nhân của chúng tôi. New Zealand cần phải hoàn thành quy trình tương ứng để TPP được chính thức thực thi” – ông John Key nêu rõ.

Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull đã mô tả TPP như một "nền tảng khổng lồ cho sự thịnh vượng trong tương lai” của quốc gia này. Bộ Thương mại Australia ra tuyên bố hoan nghênh việc ký kết TPP, đồng thời nhấn mạnh thỏa thuận sẽ mang lại lợi ích cho nước này, đặc biệt trong lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ thương mại. Bộ trưởng Thương mại Australia Andrew Robb khẳng định thỏa thuận sẽ thúc đẩy mở rộng và đa dạng hóa các ngành nghề kinh doanh, xóa bỏ những rào cản và cung cấp các hoạt động minh bạch, dễ dự đoán. Phòng Thương mại và Công nghiệp Australia cho biết thỏa thuận vừa được ký có rất nhiều lợi ích tiềm năng đối với Australia, trong đó có giảm chi phí trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong khi đó, Bộ Thương mại Trung Quốc (MOC) cho biết, nước này sẽ tham gia tích cực và thúc đẩy các thỏa thuận thương mại tự do khu vực mang những đặc tính minh bạch, thông thoáng và toàn diện. Tuyên bố của MOC nêu rõ bộ này đã chú ý sự kiện ký Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và đang cân nhắc về thỏa thuận thương mại khu vực mà Trung Quốc chưa ký kết này. MOC đánh giá TPP là một thỏa thuận có phạm vi rộng, và Trung Quốc đang nghiên cứu, tiến hành đánh giá về thỏa thuận này.

Bộ trưởng Thương mại Indonesia Thomas Lembong cũng phát biểu cho rằng “TPP quy định cạnh tranh công bằng”.

Còn theo Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc, nước này "đã ký FTA với 10 nước thành viên TPP, chỉ ngoại trừ Nhật Bản và Mexico. (…) Khi thuế quan đã được loại bỏ, lợi thế của Hàn Quốc tại thị trường xuất khẩu của các nước lớn sẽ diễn ra trong một thời gian đáng kể". Tờ Korea Times dẫn lời Je Hyun-jung, một nhà nghiên cứu tại Hiệp hội Thương mại quốc tế Hàn Quốc, lưu ý Hàn Quốc, vốn dựa vào xuất khẩu hàng hóa trung gian, nên tham gia vào TPP vì thương mại giữa các thành viên TPP sẽ tăng lên.

Còn đó những trở ngại

Sau lễ ký kết ngày 4/2, mỗi nước có thời gian 2 năm để thực hiện các quy trình nội bộ, hoàn tất thủ tục phê chuẩn tại Quốc hội để TPP có hiệu lực. Thỏa thuận này sẽ chỉ có hiệu lực khi được ít nhất 6 nước thành viên, chiếm tối thiểu 85% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) kết hợp của cả 12 nước, phê chuẩn. Điều này có nghĩa là thỏa thuận phải được Quốc hội tại hai nền kinh tế lớn nhất trong TPP là Mỹ và Nhật Bản thông qua.

Tổng thống Mỹ Barack Obama kêu gọi Quốc hội nước này nhanh chóng thông qua “càng nhanh càng tốt để nền kinh tế của chúng ta ngay lập tức có thể được hưởng những lợi ích hàng chục tỷ USD với các cơ hội xuất khẩu mới". Tuy nhiên, chỉ mình người đứng đầu Nhà Trắng hưởng ứng là chưa đủ mà theo dự báo, hiệp định TPP, vốn đã gây chia rẽ sâu sắc tại Quốc hội, sẽ còn gặp nhiều khó khăn ở Mỹ khi số người phản đối vẫn còn đông, trong khi những người ủng hộ thì lại muốn phê chuẩn chậm lại, nhất là trong bối cảnh nước Mỹ đã bước vào mùa bầu cử Tổng thống. Phe Cộng hòa, về nguyên tắc vẫn ủng hộ tự do hóa thương mại, song hiện tỏ ra không mấy vội vàng. Lãnh đạo phe Cộng hòa ở Thượng viện Mỹ muốn hoãn lại việc phê chuẩn hiệp định này cho tới tận sau ngày bầu cử Tổng thống 8/11 tới. Trong khi đó, đảng Dân chủ vẫn chống lại TPP, còn các công đoàn lo ngại TPP sẽ làm mất đi công ăn việc làm tại Mỹ.

Trong khi đó, Đại diện thương mại Mỹ Michael Froman nhấn mạnh, TPP "không bao giờ được lãnh đạo" để chống lại bất kỳ quốc gia nào. Phát biểu tại lễ ký kết với sự tham dự của đại diện 12 nước tham gia TPP, ông  Froman cho biết: "Điều quan trọng là phải có một mối quan hệ kinh tế mang tính xây dựng" với Trung Quốc. “Chúng tôi đang làm việc với các bên liên quan và với các thành viên trong Quốc hội Mỹ để giải quyết tất cả các câu hỏi và mối quan tâm của dư luận Mỹ. Tôi tin rằng những lợi ích mà TPP mang lại sẽ là một động lực lớn giúp nền kinh tế Mỹ phát triển mạnh mẽ trong tương lai với tăng trưởng GDP đạt hơn 130 tỷ USD mỗi năm và 350 tỷ USD trong hoạt động xuất khẩu. Hy vọng người dân Mỹ sẽ thấy được những lợi ích đó và các nghị sĩ trong lưỡng viện Quốc hội Mỹ cần chấp nhận” – Đại diện thương mại Mỹ nêu rõ.

Tại Canada, cuộc tranh luận xung quanh TPP cũng đã diễn ra trước khi thỏa thuận này được phê chuẩn.

Tại New Zealand, trong khi Thủ tướng John Key phát biểu cho biết sẽ khuyến khích các nước hoàn thành tiến trình này càng sớm càng tốt thì nhiều người dân lại xuống đường biểu tình,  hoài nghi về niềm tin của họ đối với TPP, đồng thời yêu cầu chính phủ xem xét lại những lợi ích cũng như tổn thất mà TPP mang lại cho quốc gia này.

Dù còn tồn tại không ít những nghi ngại xung quanh thỏa thuận này, song không ai có thể phủ nhận những lợi ích mà Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) mang lại cho các quốc gia tham gia ký kết. Thỏa thuận thương mại lớn nhất trong lịch sử đem lại hy vọng rất lớn cho các quốc gia tham gia ký kết cũng như các nước ngoài TPP trong quá trình hội nhập thương mại toàn cầu./.