Năm đầu tiên trong nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ Joe Biden được coi là nhiều biến động. Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia dự đoán nhà lãnh đạo Mỹ sẽ còn đối mặt với “cuộc chiến bầu cử giữa nhiệm kỳ” nhiều khó khăn trong năm 2022.
Kênh Al Jazeera đánh giá khi ông Biden tuyên thệ nhậm chức vào tháng 1, tòa nhà quốc hội Mỹ xảy ra bạo loạn vì người ủng hộ ông Donald Trump tấn công, dịch COVID-19 khi đó đang hoành hành và kinh tế Mỹ rối ren. Ngày nay, tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Biden đã giảm kỷ lục và một số đề xuất chính sách của ông bế tắc.
Đảng Dân chủ đã tích cực ủng hộ gói hỗ trợ và kích thích kinh tế trị giá 1,9 nghìn tỷ USD trong tháng 3. Lưỡng viện quốc hội đã thông qua kế hoạch cơ sở hạ tầng 1,2 nghìn tỷ USD trong tháng 11 và 777 tỷ USD ngân sách quốc phòng vào tháng 12.
Tuy nhiên, đề xuất chủ lực về khí hậu và phúc lợi xã hội của ông Biden là kế hoạch “Xây dựng lại tốt hơn” 10 năm trị giá 1,75 nghìn tỷ USD đã bị chặn đứng bởi bất đồng trong nội bộ đảng Dân chủ và phản đối từ đảng Cộng hòa. Thêm vào đó là biến thể Omicron khiến số ca mắc COVID-19 mới tăng vọt trong khi giá thực phẩm và nhiên liệu lại theo chiều hướng đi lên. Giáo sư James Thurber tại Đại học Mỹ ở Washington nhận định: “Người dân vẫn thất vọng và Tổng thống Biden dự kiến có khoảng thời gian khó khăn trong năm 2022 bởi đó là năm bầu cử”.
Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11-2022 sẽ làm sáng tỏ đảng nào giành quyền kiểm soát quốc hội. Đảng Dân chủ đang chiếm đa số với mức sát nút 221 ghế so với 213 của đảng Cộng hòa tại Hạ viện. Trong khi đó, ở Thượng viện hai đảng đang chia đều số ghế. Vào tháng 11 tới, tất cả 435 ghế Hạ viện và 1/3 trong 100 ghế Thượng viện sẽ được bầu lại.
Trong lịch sử chính trị Mỹ, đảng có thành viên là ông chủ Nhà Trắng thường mất ghế tại quốc hội trong buộc bầu cử giữa nhiệm kỳ. Do vậy, ông James Henson tại Đại học Texas nhận định: “Đảng Cộng hòa có thể bước vào vòng này với lợi thế”.
Ông Biden đã tận hưởng “tuần trăng mật” tại Nhà Trắng trong 6 tháng đầu cầm quyền với tỷ lệ ủng hộ trên 53%. Nhưng đến tháng 8 xu hướng này đã thay đổi. Hiện nay tỷ lệ phản đối ông Biden là 52% trong khi tỷ lệ ủng hộ chỉ là 43%.
Nhà phân tích Kyle Kondik tại Trung tâm Chính trị Đại học Virginia phân tích: “Công chúng đang ngày càng đánh giá ông Biden tiêu cực. Tỷ lệ ủng hộ ông đã giảm và lượng phản đối còn cao hơn tỷ lệ ủng hộ”.
Ông Kyle Kondik nhấn mạnh cùng thời điểm tỷ lệ ủng hộ giảm dần, diễn biến ở Afghanistan đã trở thành “sự kiện xúc tác”. Kabul rơi vào tay Taliban sau 2 thập niên Mỹ đưa quan đến Afghanistan khiến cử tri bắt đầu nghi ngờ về khả năng của chính quyền ông Biden. Ngoài ra, khủng hoảng nhập cư ở biên giới với Mexico và gián đoạn chuỗi cung ứng cùng lạm phát càng gia tăng khó khăn cho ông Biden.
Tuy nhiên, vẫn tồn tại khả năng thay đổi cho ông Biden trong năm 2022. Đã “lăn lộn” trên chính trường trong gần nửa thế kỷ, ông hiểu rõ về Thượng viện Mỹ và có mối quan hệ làm việc tốt với những chính khách có khả năng gây ảnh hưởng.
Tổng thống Biden vẫn duy trì quan hệ xây dựng với lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện Mitch McConnell. Trong khi đó, Tổng thống Biden vẫn cam kết tiếp tục với kế hoạch “Xây dựng lại tốt hơn” và kỳ vọng đột phá trong năm mới.
Nhà sử học Manisha Sinha tại Đại học Connecticut (Mỹ) phân tích: “Nhiều người trong số chúng ta đã đánh giá thấp ông Joe Biden. Nhưng ông ấy hiểu về tình thế và đã đi lên theo cách tôi không thể ngờ tới. Một năm là chưa đủ để đánh giá một tổng thống”.
