ASEAN phải duy trì và thể hiện được vai trò trung tâm trong đối thoại, phối hợp xử lý các vấn đề

Trước chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ diễn ra tại Washington D.C (Hoa Kỳ) vào ngày 12-13/5, thăm và làm việc tại Hoa Kỳ và Liên hợp quốc, Cổng TTĐT Chính phủ có cuộc trao đổi với nguyên Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao.

Đối thoại và hợp tác ASEAN-Hoa Kỳ toàn diện và trải rộng trên nhiều lĩnh vực

Theo Ban Thư ký ASEAN, tại cuộc gặp lịch sử này, các nhà lãnh đạo ASEAN và Tổng thống Mỹ Joe Biden sẽ thảo luận về các cách thức tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm ứng phó với dịch COVID-19 và an ninh y tế toàn cầu, biến đổi khí hậu, phát triển bền vững, hợp tác hàng hải, phát triển nguồn nhân lực, giáo dục và giao lưu nhân dân, các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm. Xin ông cho biết góc nhìn của mình đối với vấn đề này?

Ông Lê Lương Minh: Đó chỉ là những vấn đề chính được nêu, trong đó có những vấn đề nổi bật thời gian qua trong bối cảnh tác động của đại dịch COVID-19 dẫn đến việc ASEAN và Hoa Kỳ chưa có điều kiện thảo luận trực tiếp và sâu sắc hơn.

Đối thoại và hợp tác ASEAN-Hoa Kỳ toàn diện hơn nhiều, trải rộng trên các lĩnh vực từ an ninh-chính trị đến kinh tế, thương mại và văn hóa-xã hội như hợp tác trong khuôn khổ Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN Mở rộng (ADMM Plus), Diễn đàn Biển ASEAN Mở rộng (EAMF), hợp tác chống tội phạm xuyên quốc gia, bảo đảm an ninh mạng, chống khủng bố, thương mại đầu tư, về năng lượng, phát triển hạ tầng, kinh tế số, kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN, hợp tác Mekong, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường...

Không chỉ là Hội nghị Cấp cao trực tiếp đầu tiên được tổ chức sau khi đại dịch COVID-19 đã giảm nhiệt, đây là Hội nghị Cấp cao đặc biệt lần thứ 2 sau Hội nghị Đặc biệt lần đầu tiên được tổ chức tại Sunnylands năm 2016 (bang California, Hoa Kỳ), là Hội nghị được tổ chức để kỷ niệm 45 năm quan hệ đối tác ASEAN- Hoa Kỳ nên chắc chắn thảo luận tại Hội nghị lần này sẽ toàn diện, bao trùm, kể cả thảo luận các vấn đề quốc tế và khu vực hai bên cùng quan tâm.

Tiến triển đạt được tại Hội nghị lần này cùng với khả năng nâng cấp quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ lên tầm Đối tác chiến lược toàn diện sẽ khẳng định tầm quan trọng cả ASEAN và Hoa Kỳ nhìn nhận đối với quan hệ đối tác  ASEAN-Hoa Kỳ.

ASEAN phải duy trì và thể hiện được vai trò trung tâm trong đối thoại và phối hợp xử lý các vấn đề

Ông đánh giá như thế nào khi Hội nghị Cấp cao đặc biệt lần này cũng sẽ tái khẳng định cam kết chung nhằm duy trì vị trí trung tâm và sự thống nhất của ASEAN thông qua các cơ chế hiện có do ASEAN dẫn dắt, cũng như thúc đẩy sự tin cậy lẫn nhau nhằm duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực?

Ông Lê Lương Minh: Hội nghị Cấp cao đặc biệt lần thứ 2 giữa ASEAN-Hoa Kỳ diễn ra trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến chuyển hết sức phức tạp và khó lường. 

Như tôi đã nói trên, ngoài các vấn đề thuộc các khuôn khổ và cơ chế hợp tác sẵn có giữa ASEAN và Hoa Kỳ, nhiều vấn đề quốc tế và khu vực mà hai bên đều quan tâm chắc chắn cũng sẽ được thảo luận tại Hội nghị lần này, đặc biệt là các vấn đề: Biển Đông; phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên; vấn đề hạt nhân của Iran; chiến sự tại Ukraine tuy không liên quan trực tiếp đến ASEAN nhưng có sự can dự, thậm chí đối đầu giữa các đối tác chính của ASEAN.

Để bảo đảm duy trì được sự tin cậy và ổn định trong quan hệ với các đối tác, qua đó góp phần duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực, điều quan trọng đối với ASEAN là phải duy trì và thể hiện được vai trò trung tâm trong đối thoại và phối hợp xử lý các vấn đề ở khu vực hoặc liên quan đến lợi ích của khu vực.

Ở đây, vai trò trung tâm không nhất thiết là "leo dây" hay đứng giữa mà là luôn đứng bên lẽ phải, chọn lẽ phải là lợi ích chính đáng của ASEAN được ghi nhận và bảo đảm bởi các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc, Hiến chương ASEAN và các điều khoản của Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á không chỉ ASEAN mà hầu hết các đối tác của ASEAN cũng đã tham gia.

Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ tham dự Hội nghị với nhiều chương trình nghị sự dày đặc cùng lãnh đạo các nước, điều này sẽ giúp nâng cao vai trò, vị trí của Việt Nam trên trường quốc tế như thế nào, thưa ông?

Ông Lê Lương Minh: Việt Nam là một trong những đối tác chính, quan trọng và toàn diện nhất của Hoa Kỳ cả trong khuôn khổ ASEAN và song phương. Các bên đều nhìn nhận còn dư địa lớn cho việc mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ cũng như quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ.

Việt Nam luôn tham dự các Hội nghị Cấp cao giữa ASEAN và các đối tác ở cấp cao nhất, cùng với việc Thủ tướng Phạm Minh Chính tham dự và có những đóng góp tích cực tại Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN-Hoa Kỳ và các hoạt động song phương thiết thực lần này thể hiện sự cam kết nhất quán của Việt Nam đối với một trong hai tổ chức khu vực quan trọng và thành công nhất trên thế giới, cũng như đối với quan hệ  giữa tổ chức mà Việt Nam là một thành viên chủ chốt với các đối tác có sức ảnh hưởng lớn tới tình hình quốc tế và khu vực sẽ góp phần khẳng định và nâng cao hơn nữa vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. 

Trân trọng cảm ơn ông!