Bảo vệ môi trường để phát triển bền vững

Thực hiện Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Thái Nguyên đang từng bước điều chỉnh cách tiếp cận phát triển theo hướng hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và gìn giữ môi trường sống. Đây là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh tỉnh có cơ cấu kinh tế đa dạng, tập trung nhiều khu công nghiệp, hoạt động khai khoáng và tốc độ đô thị hóa nhanh, đặt ra áp lực ngày càng lớn đối với môi trường.

Các vườn quốc gia trên địa bàn tỉnh được xác định là khu vực bảo vệ nghiêm ngặt bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học. Trong ảnh: Lãnh đạo, cán bộ Ban Quản lý rừng đặc dụng, phòng hộ tỉnh Thái Nguyên tuần tra, bảo vệ rừng tại Khu dự trữ thiên nhiên Thần Sa - Phượng Hoàng (Ảnh T.L)

Triển khai Quy hoạch bảo vệ môi trường (BVMT) quốc gia được xác định là công cụ quan trọng để kiểm soát ô nhiễm, sử dụng hiệu quả tài nguyên và tổ chức không gian phát triển hợp lý. Mục tiêu xuyên suốt là không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng trước mắt, đưa BVMT trở thành một trụ cột trong chiến lược phát triển bền vững của tỉnh.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là cụ thể hóa mục tiêu của Quy hoạch vào quy hoạch tỉnh và các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Thái Nguyên đã rà soát, lồng ghép các yêu cầu về BVMT, bảo tồn thiên nhiên và ứng phó với biến đổi khí hậu trong quy hoạch tỉnh sau sáp nhập, cũng như trong quy hoạch ngành, quy hoạch sử dụng đất và các dự án đầu tư lớn.

Các dự án phát triển mới được yêu cầu đánh giá kỹ tác động môi trường ngay từ khâu chuẩn bị, coi đây là tiêu chí quan trọng để xem xét hiệu quả đầu tư và tính bền vững lâu dài.

Cùng với đó, công tác phân vùng BVMT được triển khai theo hướng khoa học và sát thực tiễn. Trên cơ sở đánh giá mức độ nhạy cảm của từng khu vực, toàn tỉnh được phân thành vùng bảo vệ nghiêm ngặt, vùng hạn chế phát thải và các vùng còn lại.

Việc phân vùng tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho quản lý phát thải, định hướng bố trí ngành nghề sản xuất phù hợp, đồng thời bảo vệ các nguồn nước sinh hoạt, hệ sinh thái tự nhiên và không gian sống của người dân. Đối với các khu vực nhạy cảm, tỉnh xây dựng lộ trình nâng cấp công nghệ xử lý chất thải, di dời các cơ sở không đáp ứng yêu cầu môi trường, gắn BVMT với ổn định sinh kế cho người dân.

Cán bộ, nhân viên Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam Thái Nguyên tham gia thu gom rác thải tại xã Tân Thành.

Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học tiếp tục được xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Thái Nguyên ưu tiên bảo vệ các khu vực có giá trị sinh thái cao như: Vườn quốc gia Ba Bể, Thần Sa - Phượng Hoàng, ATK Định Hóa… Bên cạnh bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên và các loài nguy cấp, tỉnh chú trọng phát triển các mô hình bảo tồn ngoài thiên nhiên, góp phần lưu giữ nguồn gen và phục hồi các hệ sinh thái bị suy thoái.

Giải quyết bài toán chất thải là thách thức lớn trong quá trình phát triển. Thái Nguyên xác định việc hình thành các khu xử lý chất thải tập trung cấp vùng và cấp tỉnh là nhiệm vụ then chốt, song vẫn gặp khó khăn về quỹ đất, nguồn vốn và công nghệ xử lý. Để tháo gỡ, tỉnh đẩy mạnh xã hội hóa, khuyến khích đầu tư theo hình thức đối tác công tư, ưu tiên các dự án áp dụng công nghệ tái chế và thu hồi năng lượng, hạn chế chôn lấp trực tiếp.

Quy hoạch cũng mở ra hướng đi rõ ràng cho phát triển kinh tế tuần hoàn và kinh tế xanh. Trong công nghiệp, tỉnh thúc đẩy xanh hóa sản xuất, từng bước chuyển đổi các khu công nghiệp theo mô hình sinh thái. Trong nông nghiệp, đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, tăng cường tái sử dụng phụ phẩm và kiểm soát chặt chẽ các yếu tố đầu vào, góp phần giảm phát thải và sử dụng hiệu quả tài nguyên.

Để nâng cao năng lực quản lý môi trường, hệ thống quan trắc và cảnh báo môi trường được đầu tư theo hướng hiện đại, đồng bộ với mạng lưới quốc gia. Các trạm quan trắc tự động về không khí và nước mặt được bố trí tại khu vực đô thị, khu công nghiệp và các lưu vực sông lớn, phục vụ kịp thời công tác kiểm soát ô nhiễm và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Quan trọng hơn cả là sự tham gia của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và người dân. Chính quyền các cấp giữ vai trò tổ chức thực hiện và giám sát; doanh nghiệp nâng cao trách nhiệm xã hội và tuân thủ nghiêm quy định pháp luật; người dân được khuyến khích tham gia giám sát, xây dựng lối sống xanh.

Khi BVMT trở thành lợi ích chung, Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia sẽ thực sự đi vào cuộc sống, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của Thái Nguyên trong hiện tại và tương lai.