Được dự báo và xác định ngay từ đầu năm nhưng vẫn có nhiều doanh nghiệp trong tỉnh lúng túng khi xảy ra tình trạng thiếu việc làm, mất việc làm đối với người lao động. Đối phó với tình trạng này, mỗi doanh nghiệp đều có cách làm riêng.
Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, song trong 1.132 doanh nghiệp, HTX và các tổ hợp, cơ sở sản xuất đóng trên địa bàn tỉnh đang sử dụng trên 55 nghìn lao động chưa có đơn vị nào đề nghị ngân hàng cho vay vốn ưu đãi (theo Quyết định số 30 của Chính phủ) để trả lương, bảo hiểm xã hội và một số chế độ khác cho người lao động thiếu hoặc mất việc làm.
Anh Lê Chí Thành, chuyên viên Phòng Việc làm (Sở Lao động - Thương binh và Xã hội) cho biết: Chúng tôi đã phát đi trên 300 phiếu đề nghị các doanh nghiệp thuộc những nhóm ngành có nguy cơ thiếu việc làm, mất việc làm cho người lao động để đề nghị các doanh nghiệp thông tin tình hình thiếu việc làm, mất việc làm và các ý kiến, kiến nghị của doanh nghiệp. Nhưng đến đầu tháng 4/2009 mới nhận được kết quả báo cáo của 18 doanh nghiệp đang hoạt động trong Khu công nghiệp Sông Công với tổng số 473 lao động đã bị cắt giảm (do thu hẹp sản xuất hoặc sản phẩm tiêu thụ chậm), 258 lao động bị thiếu việc làm từ 3 tháng trở lên. Trong đó, có Công ty cổ phần Thép Thái Nguyên cắt giảm tới 125 lao động, Nhà máy gạch ốp lát Việt Ý cắt giảm 110 lao động, Công ty TNHH Hương Đông cắt giảm 55 lao động...
Việc cắt giảm lao động tại các doanh nghiệp nêu trên đều có sự thống nhất giữa chủ doanh nghiệp và người lao động, chỉ có một số ít lao động tự ý bỏ việc do không đủ ngày công/tháng, thu nhập thấp. Anh Nguyễn Văn Mùa, Giám đốc Công ty TNHH Hương Đông tâm sự: Chúng tôi hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực sắt thép nên khó khăn kéo dài từ năm 2007, do vậy, người lao động cũng đã rất thấu hiểu, cùng góp phần chia sẻ khó khăn. Trong giai đoạn đầu, để duy trì việc làm, lãnh đạo doanh nghiệp đề nghị cắt giảm luân phiên nhưng sau đó tình hình tiêu thụ sản phẩm vẫn rất khó khăn nên một số bộ phận buộc phải cắt giảm lao động.
Tuy có gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh nhưng cả 18 doanh nghiệp đã báo cáo về tình trạng thiếu việc, mất việc làm ở Khu công nghiệp Sông Công đều chưa có đơn đề nghị Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Sở Tài chính và Chi nhánh Ngân hàng Phát triển Khu vực Bắc Kạn - Thái Nguyên phối hợp để hoàn tất các thủ tục cho doanh nghiệp vay vốn trả lương và các chế độ khác cho người lao động. Đồng chí Lê Đức Thắng, Giám đốc Chi nhánh Ngân hàng Phát triển Khu vực Bắc Kạn - Thái Nguyên (đơn vị trực tiếp được giải ngân cho doanh nghiệp vay vốn theo Quyết định số 30 của Chính phủ) cho biết: Chúng tôi rất quan tâm đến việc cho doanh nghiệp vay vốn để trả lương và các chế độ khác cho người lao động khi gặp khó khăn thực sự trong sản xuất, kinh doanh. Nhưng quy trình vay vốn theo Quyết định số 30 của Chính phủ quy định rất rõ doanh nghiệp phải báo cáo số lao động thiếu, mất việc và đề nghị Sở Lao động - Thương binh và Xã hội xác nhận. Sau đó, Sở Tài chính phải tiến hành kiểm tra thực tế nguồn tài chính của doanh nghiệp và xác nhận doanh nghiệp đã sử dụng hết các nguồn quỹ dự trữ phục vụ chi trả lương, chế độ cho người lao động thì mới đủ điều kiện vay vốn. Về phía Ngân hàng chúng tôi đã chuẩn bị đủ nguồn lực, sẵn sàng tạo mọi điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp vay vốn thực hiện việc trả lương, chế độ cho người lao động.
Thủ tục quá phức tạp nên đến đầu tháng 4/2009 vẫn chưa có doanh nghiệp nào đề nghị vay vốn đề trả lương, chế độ cho người lao động mà tự thực hiện theo cách riêng của mình như: Thỏa thuận với người lao động để bố trí cho nghỉ việc luân phiên; cắt giảm lao động cho hưởng 75% lương hoặc mức lương tối thiểu; nghỉ việc cho đến khi ổn định sản xuất... Tình trạng mất việc làm, thiếu việc làm đã xảy ra tại một số doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh nhưng số lao động mất việc, thiếu việc do doanh nghiệp phá sản, giải thể, chủ doanh nghiệp bỏ trốn chưa có.
Khó khăn là vậy, song qua con số báo cáo của 18 doanh nghiệp đang hoạt động tại Khu công nghiệp Sông Công cho thấy tình trạng thiếu việc làm, mất việc làm trong quý II/2009 sẽ bớt căng thẳng hơn vì các doanh nghiệp dự báo chỉ có 186 lao động bị cắt giảm. Một số doanh nghiệp đã cắt giảm lao động do gặp khó khăn trong quý I như Nhà máy gạch ốp lát Việt Ý đã khôi phục lại sản xuất, nhiều lao động bị cắt giảm trước đó đã được gọi trở lại làm việc.
Vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động trong các doanh nghiệp nói riêng, giải quyết việc làm trên địa bàn tỉnh nói chung cần được ưu tiên đặc biệt trong thời điểm nền kinh tế bị suy thoái hiện nay. Bởi số người thiếu việc làm, mất việc làm gia tăng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, sự ổn định xã hội trên địa bàn tỉnh. Vì vậy, ngoài việc triển khai thực hiện đồng bộ các chính sách của Chính phủ về vấn đề này, các địa phương trong tỉnh cũng nên xây dựng các cơ chế đặc thù của địa phương mình trong việc giải quyết vấn đề này để góp sức cùng doanh nghiệp vượt qua khó khăn…
