Ông tổ chè Tân Cương

15:41, 26/02/2011

Vùng đất Tân Cương nổi tiếng với chè, nhưng ông tổ nghề chè lại ít người biết đến. Theo những người dân sống lâu năm ở vùng đất này, người có công mang giống chè từ Phú Thọ lên Tân Cương là tiên chỉ đầu tiên của xã Tân Cương: Ông Đội Năm  

 

Năm 1919, sau khi đại chiến thế giới lần thứ nhất kết thúc, một số binh lính Việt Nam được tuyển mộ sang Pháp mãn hạn trở về, được lên Tân Cương, Thái Nguyên lập đồn điền khai khẩn đất hoang. Năm 1921, cả vùng Tân Cương mới có vài chục nóc nhà, trong đó có những ông đồ như cụ đồ Hai, cụ đồ Nhĩ... Là những nhà nho nên các cụ được ông Nghè Tuân là Tuần phủ, người đứng đầu một tỉnh, kết bạn. Do không muốn bị phụ thuộc và cũng do khoảng cách khá xa với các xã lân cận nên dân Tân Cương xin với ông Nghè cho lập ra một xã riêng lấy tên là Tân Cương. Sau khi xã được thành lập, ngày 10 tháng 2 năm Nhâm Tuất (1922) nhân dân Tân Cương mời cụ Nghè Sổ về cắm hướng đình và đình được chính thức khởi công xây dựng. Để bày tỏ lòng biết ơn và ngưỡng mộ, dân Tân Cương đã suy tôn ông Nghè Sổ làm thành hoàng làng.

 

Thời kỳ ấy, đất Tân Cương đồi núi rộng nhưng người dân vẫn nghèo đói, ông Nghè Sổ bàn với dân Tân Cương đem giống chè về trồng để có thêm thu nhập. Theo chỉ dẫn và có phần chu cấp của ông Nghè, ông Đội Năm là tiên chỉ đầu tiên của xã Tân Cương cùng một số trai tráng đã lặn lội lên Phú Thọ để xin giống chè. Năm 1925, ông Đội Năm dựng xưởng chế biến chè, mở hiệu bán chè ở thị xã Thái Nguyên, rồi đặt địa chỉ giao dịch ở một số tỉnh thuộc 3 kỳ trong nước. Xưởng chế biến chè  của ông lúc nào cũng có đến 4 – 5 chục nhân công thu hái, sao chế. Chè gói Tân Cương nhãn hiệu Bạch Hạc ngon nổi tiếng. Năm 1935, Đội Năm mang chè của mình đi thi tại đấu xảo Hà Nội, đoạt giải nhất.  Tiếng thơm chè Tân Cương nhờ đó mà lan rộng trogn và ngoài nước, các thương gia Ấn Độ hàng năm đều nhập của ông Đội Năm hàng chục tấn chè. Chính vì công lao to lớn của ông mà dân làng Tân Cương mới suy tôn ông là ông tổ chè.  

 

Ông Đội Năm tên thật là Vũ Văn Hiệt, sinh năm 1883 tại xã Bạch Xam, huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên (cũ). Thuở nhỏ, ông đã phải làm ăn kiếm sống tại Hà Nội và nhiều tỉnh khác. Chiến tranh thế giới bùng nổ, ông bị thực dân Pháp bắt đi lính, làm khuôn đúc các chi tiết máy bay. Do giỏi nghề nên được làm đội trưởng. (do vậy dân Tân Cương gọi ông là Đội Năm). Mãn hạn về nước, ông cùng 11 người khác được chính quyền bảo hộ Pháp cho lên vùng Tân Cương khai khẩn đất đai, thành lập làng Tân Cương để sản xuất nông nghiệp. Vì có uy tín nên cụ đã được dân cử làm Tiên chỉ của làng Tân Cương thời đó.