Nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại tuyến cơ sở

Sáng 14/6, ngay sau phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đã "đăng đàn" trả lời câu hỏi của các đại biểu Quốc hội.

Nội dung chất vấn và trả lời chất vấn về các nội dung liên quan: thực trạng, giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả khám bệnh, chữa bệnh; giá thuốc và quản lý nhà nước về giá thuốc, cung ứng thuốc tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; đầu tư cho y tế cơ sở để giảm tải cho bệnh viện tuyến trên; thực trạng đội ngũ cán bộ y tế cơ sở, đặc biệt tại các địa bàn miền núi, các vùng có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn.

* Nâng cao chất lượng y tế cơ sở

Là người đầu tiên chất vấn Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến, đại biểu Nguyễn Thị Phúc (Hưng Yên) nêu rõ: Cử tri kiến nghị danh mục bệnh nan y được đến thẳng tuyến Trung ương chứ không phải đi lòng vòng qua nhiều cửa hiện nay vì thủ tục rườm rà, mất thời gian mà bệnh này chỉ có tuyến Trung ương chữa được. Bộ trưởng có suy nghĩ gì đối với kiến nghị này?

Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến khẳng định người dân muốn tiếp cận dịch vụ cao, muốn đến thẳng tuyến Trung ương là nguyện vọng rất chính đáng. Luật Bảo hiểm y tế đã có quy định thông tuyến từ xã đến huyện, người dân không nhất thiết phải khám ở nơi đăng ký ban đầu tuyến xã, mà có thể đến khám ở tất cả các huyện. Bộ sẽ phấn đấu đến 2021 thông tuyến toàn quốc. Tuyến xã, huyện là nơi chăm sóc sức khỏe ban đầu, đối với các bệnh thông thường, cấp cứu. Tuy nhiên, với các bệnh nặng, mãn tính, như: ung thư, tim mạch, các bệnh phổi..., Bộ Y tế đã có chương trình mục tiêu, hệ thống theo dõi giám sát, điều trị theo phác đồ.

Theo Bộ trưởng, thực tế có nhiều bệnh nhân được khám dưới xã, huyện, lĩnh thuốc bảo hiểm hàng tháng trên huyện rất thuận lợi nhưng có nguyện vọng nhận thuốc, chữa bệnh ngay tại xã, không cần phải đi xa, bởi, thực chất các bệnh mãn tính điều trị theo phác đồ, chỉ đến nơi lĩnh thuốc. Bộ Y tế đang xem xây dựng chương trình này, thực hiện thí điểm ở Hà Nội và một số tỉnh. Điều này có nghĩa là bệnh nhân có thể đến nhận thuốc tại các cơ sở y tế xã, không cần lên tuyến trên. Giai đoạn đầu khi chẩn đoán, phát hiện, cần kỹ thuật tiên tiến, theo hệ thống chuyển tuyến, bệnh nhân sẽ được tiếp cận ở tuyến cao nhất.

Trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Bến Tre) về vai trò của trạm y tế xã, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, thực hiện Nghị quyết 39 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, Bộ đã ban hành Thông tư 51 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Thông tư 37 quy định thống nhất giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế giữa các bệnh viện cùng hạng trên toàn quốc; Thông tư 33 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ của Trạm y tế xã, phường, thị trấn và trình Chính phủ ban hành Nghị định 117 quy định về y tế xã, phường, thị trấn. Nếu thực hiện theo đúng chủ trương, sẽ giảm khoảng 700 đầu mối ở tuyến huyện và tuyến huyện sẽ là đơn vị chỉ đạo chuyên môn. Bệnh viện huyện và Trung tâm Y tế dự phòng sẽ nằm trong một trung tâm, chỉ đạo trực tiếp trạm y tế xã. Điều này có lợi cho việc giảm đầu mối, giảm biên chế ở những phòng hành chính - kế toán để đầu tư vào chuyên môn. Cơ sở vật chất có thể tận dụng, bớt chi phí về văn phòng. Về điều hành, trung tâm y tế có hai chức năng sẽ chỉ đạo trực tiếp trạm y tế xã cả về chăm sóc sức khỏe ban đầu, dự phòng và cả điều trị trực tiếp, đặc biệt là tăng nguồn nhân lực, vì ở tuyến xã rất khó khăn và chưa đầy đủ.

Bộ trưởng thừa nhận trạm y tế hiện thiếu về số lượng, yếu và chất lượng; việc phân bổ không phù hợp, có trường hợp một huyện có nhiều trạm y tế gần nhau, một ngày có 3-5 người khám nhưng ngược lại ở vùng sâu, vùng xa, người dân phải đi nửa ngày mới đến trạm y tế và không có đầy đủ trang thiết bị cơ bản để chăm sóc sức khỏe ban đầu. Bộ Y tế sẽ điều chỉnh toàn diện y tế cơ sở. Chính phủ đã phê duyệt Nghị quyết 2348 về đề án xây dựng và phát triển mạng lưới cơ sở y tế trong tình hình mới. Đây là đề án Bộ Y tế rất tâm huyết, chuẩn bị công phu để thực hiện việc đầu tư và phát triển hệ thống này.

Đối với câu hỏi về vấn đề đổi mới, phát huy vai trò của y tế cơ sở của đại biểu Cao Thị Giang (Quảng Bình), Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến cho rằng y tế cơ sở là lĩnh vực mà ngành Y tế tập trung trong nhiệm kỳ này. Y tế cơ sở cũng có nhiều thành tựu được quốc tế công nhận như mạng lưới y tế cơ sở rộng khắp đến tận thôn, bản, đạt được những điểm sáng về mục tiêu thiên niên kỷ về giảm tử vong ở mẹ và trẻ sơ sinh, các chỉ tiêu về tuổi thọ, dinh dưỡng... Mạng lưới y tế cơ sở đã làm tốt công tác dự phòng và chăm sóc sức khỏe ban đầu dù nguồn lực còn hạn chế.

Chỉ ra một trong những hạn chế cơ bản hiện nay là việc bố trí nguồn lực đầu tư cho các trạm y tế ở cơ sở rất bất cập theo tiêu chí nông thôn mới, Bộ trưởng cho rằng không nhất thiết phải có tiêu chí trạm y tế đạt chuẩn ở tất cả các xã mà cần phân bổ đầu tư theo vùng. Nhằm khắc phục điều này, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 4667 để chia các tiêu chí khác nhau trong đầu tư các trạm y tế ở cơ sở. Bộ trưởng mong muốn trong thời gian tới, chính quyền các địa phương khi xây dựng các tiêu chí nông thôn mới thì cần bám theo các quy định này, không đầu tư dàn trải.

Bộ trưởng chia sẻ: Thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tập trung vào các giải pháp về bộ máy, nhân lực, tài chính, cơ sở hạ tầng và hoạt động của y tế cơ sở. Về hoạt động, y tế cơ sở là rất quan trọng và phải tập trung vào y tế dự phòng, khám chữa ban đầu. Bộ phối hợp với Tổ chức Y tế Thế giới trong việc xây dựng đội phản ứng nhanh và vẽ bản đồ hơn 10 ngàn trạm y tế xã trong toàn quốc, giao cho Giám đốc Trung tâm Y tế huyện vẽ bản đồ và chọn những trạm đầu tư để đầu tư. Về y tế dự phòng và chăm sóc sức khỏe ban đầu, không nhất thiết đầu tư tất cả các trạm y tế mà chọn để đầu tư hoàn thiện, hiện đại theo mô hình y học gia đình. Việc đầu tư này gắn với các tiêu chí xây dựng nông thôn mới để tránh đầu tư dàn trải, không cần thiết.

Tranh luận với Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến, đại biểu Lê Quân (Hà Nội) nêu thực tế, y tế cơ sở phường, xã, nhất là khu vực đô thị, được đầu tư trang thiết bị khá tốt nhưng sử dụng kém hiệu quả, mới sử dụng vào y tế dự phòng. Trong khi đó, nhiều bác sỹ phải đi thuê mướn cơ sở khám chữa bệnh với chi phí cao. Đại biểu nhấn mạnh: việc phát triển y tế cơ sở phải nhìn thẳng vào thực tiễn là bác sỹ thực hiện nhiều dịch vụ tư. Các nước phát triển cũng thực hiện theo cách thức này. Cần học hỏi kinh nghiệm của các nước phát triển trong việc cho phép bác sỹ giỏi được tận dụng trạm y tế tuyến cơ sở để mở cơ sở khám, chữa bệnh, như vậy, sẽ thu hút bệnh nhân, giảm áp lực cho bảo hiểm y tế.

* Giá thuốc của Việt Nam ổn định, không tăng cao

Giải đáp câu hỏi của đại biểu Trịnh Ngọc Phương (Tây Ninh) về việc giá thuốc Việt Nam có cao hơn thế giới hay không, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến khẳng định thời gian qua, với việc Chính phủ, Bộ Y tế ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn, thị trường thuốc của Việt Nam ổn định, không tăng cao. Các tổ chức quốc tế cũng đưa ra đánh giá độc lập là thuốc biệt dược và một số loại thuốc khác ở Việt Nam thấp hơn 10% so với trung bình 6 nước ASEAN. Đối với thuốc generic dùng nhiều ở ASEAN, Việt Nam thấp hơn 33%, trong khi Philippines và Indonesia cao hơn là 72% và 20%. Nếu nói giá thuốc của Việt Nam cao hơn thế giới, phải có số liệu và đánh giá độc lập của các tổ chức quốc tế.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng hiện nay dược phẩm, thực phẩm chức năng quảng cáo bán nhiều ở các hiệu thuốc trong toàn quốc; giá cả có nơi có, có nơi không. Việc niêm yết giá rất khó theo dõi, mà giá niêm yết mỗi nơi mỗi khác cho cùng một sản phẩm thuốc cùng chủng loại. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng đưa ra các giải pháp cho tình trạng này để người dân không phải chịu thiệt thòi.

Liên quan đến nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến thừa nhận thực tế hiện nay người dân có thể dễ dàng đến hiệu thuốc mua mà không cần có toa thuốc. Đây là yếu kém trong quản lý của ngành, Bộ cố gắng để giải quyết. Bộ trưởng nhấn mạnh: Mặc dù đã có những quy định về kê đơn, quản lý quầy thuốc theo chuỗi nhưng thực trạng là nhiều quầy thuốc không thực hiện theo. Hiện Bộ đã giao cho Cục Quản lý dược làm thí điểm quản lý; bên cạnh đó tăng cường công tác thanh tra, giám sát y tế.

Về vấn đề lạm dụng kháng sinh, Bộ Y tế đã trình Chính phủ phê duyệt chiến lược về sử dụng kháng sinh, thí điểm chương trình y tế thế giới về quản lý kháng kháng sinh. Thời gian tới, Bộ sẽ hạn chế tình trạng này bằng thông tư về kê đơn và kê đơn điện tử để kiểm soát việc sử dụng kháng sinh.

Về tình trạng loạn giá thuốc ở các quầy thuốc, Bộ trưởng khẳng định: hiện, Bộ đã ban hành các thông tư để quản lý giá ở các bệnh viện công lập và ngoài công lập; các quầy thuốc trong bệnh viện công lập sử dụng ngân sách, quỹ bảo hiểm và các quầy thuốc tư nhân, bán lẻ. Đối với bệnh viện, Bộ đã triển khai quy định về đấu thầu thuốc, theo quyết định của Chính phủ đã thành lập Trung tâm mua sắm tập trung, trung tâm đấu thầu thuốc ở Bộ Y tế, lên danh mục thuốc đấu thầu tập trung, để ra giá tham chiếu giá thuốc cho toàn quốc và danh mục giá thuốc cho các tuyến tỉnh và các thuốc bệnh viện tự mua. Theo Bộ trưởng, những loại hình này hiện quản lý giá khá tốt. Hiện, Bộ đang điều chỉnh Thông tư 11 để giảm bớt tình trạng giá cao của biệt dược, kiểm soát giá thuốc ở bệnh viện. Quầy thuốc bán lẻ phải công khai, minh bạch về giá theo quy luật thị trường, cùng với đó Bộ sẽ phối hợp với các cấp địa phương tăng cường lực lượng kiểm tra, thanh tra, xử phạt những vi phạm trong bán thuốc. Xung quanh câu chuyện về giá thuốc biệt dược cao, Bộ trưởng đưa ra giải pháp điều chỉnh Thông tư 11 để đưa danh mục những thuốc biệt dược gần hết hạn bản quyền để đấu thầu rộng rãi, giúp giảm giá. Đấu thầu thuốc biệt được là hình thức mới theo Luật Đấu thầu sẽ giúp giảm giá thuốc./.