Không đáp ứng quy tắc xuất xứ, dệt may khó tận dụng CPTPP

Được đánh giá là một trong những mặt hàng được lợi nhất khi Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có hiệu lực nhưng ngành dệt may sẽ không tận dụng được ưu đãi nếu không đáp ứng được các yêu cầu về quy tắc xuất xứ.

Cơ hội không dễ tận dụng

Là một trong những doanh nghiệp (DN) sản xuất hàng dệt kim với 100% sản lượng xuất khẩu (XK) cho các nhãn hiệu nổi tiếng thế giới, ông Đỗ Xuân Hưng - Giám đốc tài chính Công ty TNHH May Tinh Lợi không giấu kỳ vọng khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực. Ông Đỗ Xuân Hưng cho biết, May Tinh Lợi đã theo dõi thường xuyên quá trình đàm phán và luôn đánh giá các điều kiện để DN có thể được hưởng ưu đãi thuế quan. Nhìn chung, với các cam kết giảm thuế mạnh, dệt may Việt Nam có cơ hội lớn gia tăng XK vào các thị trường CPTPP.

Được đánh giá là một trong những mặt hàng được hưởng lợi nhiều nhất khi CPTPP có hiệu lực, dệt may đang được kỳ vọng tăng mạnh kim ngạch XK sang thị trường các nước CPTPP. Đơn cử, Canada – một trong các thị trường ta chưa ký Hiệp định Thương mại tự do (FTA) trước đây đã cam kết sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu cho hàng dệt may Việt Nam theo lộ trình. Cụ thể, 42,9% kim ngạch XK dệt may vào Canada có thuế 0% năm đầu tiên và 57,1% kim ngạch còn lại có thuế 0% vào năm thứ 4.

Theo Bộ Công thương, Hiệp định CPTPP có hiệu lực đồng nghĩa sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với hàng dệt may có xuất xứ từ Việt Nam khi XK vào thị trường các nước đối tác. Việc mở cửa thị trường này rất quan trọng, do thuế nhập khẩu áp dụng với hàng dệt may thường cao hơn nhiều so với các mặt hàng công nghiệp khác. Đây thực sự là cơ hội lớn cho ngành dệt may Việt Nam.

Tuy nhiên, cùng với thuận lợi, ông Đỗ Xuân Hưng cũng thẳng thắn cho hay, hiện tại, nhiều DN dệt may Việt Nam khó đáp ứng được điều kiện về xuất xứ hàng hóa. Nguyên nhân bởi điều kiện để được hưởng ưu đãi từ CPTPP là phải đáp ứng yêu cầu từ sợi, trong khi DN dệt may Việt Nam chủ yếu là DN gia công, may đơn hàng theo mẫu mã và chất liệu đặt hàng của nước ngoài. Hiện Việt Nam có khả năng đáp ứng quy tắc xuất xứ một số mặt hàng như quần áo dệt kim, quần âu, sơ mi. Với những sản phẩm có giá cao như áo khoác mùa đông, đồ thể thao, tỷ lệ đạt xuất xứ thấp.

Bà Trịnh Thị Thu Hiền, Trưởng Phòng Xuất xứ hàng hóa, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương cho biết, đối với mặt hàng dệt may, nếu như trong các FTA Việt Nam đã tham gia chỉ áp dụng nguyên tắc từ 1 - 2 công đoạn, thì hiệp định CPTPP áp dụng nguyên tắc 3 công đoạn gồm tạo xơ, xe sợi; dệt và hoàn thiện vải; cắt may. Các công đoạn này đều phải thực hiện ở các nước thành viên nằm trong hiệp định CPTPP.

Quy tắc xuất xứ sẽ bảo đảm sự cân bằng giữa “thuận lợi hóa thương mại” và “phòng tránh gian lận thương mại”. Khi đáp ứng quy tắc xuất xứ ưu đãi, hàng hóa sẽ được cấp C/O (chứng nhận xuất xứ) ưu đãi và đây mới là giấy thông hành, cam kết pháp lý quan trọng nhất để DN được hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu. “Tuy nhiên, DN cũng cần lưu ý, mặc dù quy tắc hàng dệt may trong CPTPP chặt hơn tại một số FTA khác nhưng Hiệp định cũng cho phép đối với nguồn nguyên liệu không có sẵn trong khối thì DN được phép nhập khẩu từ ngoại khối vào” - bà Trịnh Thị Thu Hiền nói.

Cần xây dựng chuỗi liên kết

Bên cạnh những khó khăn, cơ hội cũng đến với ngành dệt may. Ông Đỗ Xuân Hưng cho biết: Chúng tôi nghĩ rằng tương lai cơ hội sẽ rất lớn cho các DN dệt may trong nước để phát triển và hoàn thiện chuỗi cung ứng của ngành dệt may từ sợi, đến dệt vải và cắt may. Nguyên nhân bởi rất nhiều DN lớn về sản xuất nguyên phụ liệu dệt may đã chuyển dịch những hoạt động của họ về Việt Nam. Nhiều DN Việt Nam cũng quan tâm đầu tư cho nguyên liệu, kéo dài chuỗi sản xuất hàng hóa khép kín. Đây là tín hiệu tốt để DN trong nước có nguồn cung nguyên liệu đáp ứng theo yêu cầu về xuất xứ hàng hóa để xuất sang thị trường CPTPP.

Đơn cử, bắt đầu từ năm 2019, Công ty TNG đã nâng công suất sản xuất bông lên gấp đôi tới 20 triệu m2 bông/năm. Để chủ động đáp ứng nguồn nguyên liệu sản xuất và thậm chí còn cung cấp cho không ít doanh nghiệp dệt may khác tại Việt Nam. Đối với công đoạn vải, thay vì nhập khẩu, DN này cũng đã chủ động mua của các đối tác khác ngay tại trong nước.

Theo các chuyên gia, ngành dệt may Việt Nam đang đối mặt với nút thắt tồn tại nhiều năm nay đó là thiếu hụt nguyên liệu và phải nhập khẩu từ nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc, quốc gia không nằm trong khối CPTPP. Do đó, cộng đồng DN cần có tầm nhìn trong xây dựng chuỗi liên kết để hưởng được lợi ích từ hiệp định này. Bên cạnh đó, DN cũng cần chú trọng phát triển công nghệ, nhất là vào các dự án sản xuất nguyên liệu, để dệt may phát triển bền vững, gia tăng sức cạnh tranh.

Cùng với những nỗ lực của DN, ông Đỗ Xuân Hưng cũng bày tỏ: “Chúng tôi mong muốn các cơ quan Nhà nước có những khóa đào tạo, hướng dẫn để DN có thể tìm hiểu rõ hơn những điều kiện, lợi ích của CPTPP, từ đó DN có lộ trình thực hiện để tận dụng được những cơ hội từ hiệp định đem lại”.

XK dệt may Việt Nam hiện nằm trong top 3 nước XK dệt may cao nhất thế giới và được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng tốc sau CPTPP. Theo dự báo, ngành dệt may có thể đạt mục tiêu kim ngạch XK 40 tỷ USD trong năm 2019. Trong đó, chỉ riêng tại hai thị trường tiềm năng là Australia và Canada, năm 2019, ngành dệt may phấn đấu tăng XK 1 tỷ USD, tức mỗi nước khoảng 500 triệu USD.