Thực hiện Quyết định 134 của Chính phủ về hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nhà ở và nước sinh hoạt cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, từ năm 2005 đến nay, Thái Nguyên đã được nhiều kết quả khả quan. Tuy nhiên, mục tiêu hỗ trợ về đất ở, đất sản xuất lại vướng…
Đã có 97,57% số vốn thuộc Chương trình được giải ngân; 4.139 hộ được hỗ trợ về nhà ở với mức trung bình 12 triệu đồng/hộ; 3.569 công trình nước sinh hoạt được xây dựng phục vụ hàng vạn người... Trong số đó có 31 hộ được hỗ trợ về đất ở với mức 200m2/hộ, 3 hộ được hỗ trợ đất sản xuất với tổng diện tích 0,3ha. Và theo thống kê của tỉnh, trên địa bàn còn 222 hộ đồng bào thiểu số nghèo chưa được được giải quyết về đất ở nhưng điều này không đáng lo vì hầu hết các hộ đã có đất chỉ chưa chuyển quyền sử dụng hoặc mục đích sử dụng đất nên nếu được giúp đỡ về kinh phí, thủ tục vấn đề này sẽ giải quyết. Riêng đất sản xuất hiện có 2.797 hộ đăng ký xin được hỗ trợ với diện tích trên 361ha nhưng từ khi triển khai Quyết định 134 đến nay các địa phương trong tỉnh đều vướng và khó thực hiện.
Nguyên nhân được nhận định là do quỹ đất đã được giao về cho các tập thể, cá nhân quản lý nên việc điều tiết quỹ đất tại chỗ chưa thực hiện được, khi phí hỗ trợ của Nhà nước lại không đủ đáp ứng (theo Quyết định 134 mỗi ha đất được hỗ trợ 6 triệu đồng). Ông Ma Văn Yên, Trưởng phòng Dân tộc-Tôn giáo huyện Định Hoá cho biết: Qua khảo sát thấy sau một thời gian dài người dân nông thôn tự chuyển đổi quyền sử dụng đất cho nhau thì hiện có một số hộ đang sở hữu lượng lớn đất đai và nếu Nhà nước tăng mức hỗ trợ, đồng thời chính quyền các địa phương vào cuộc vận động những hộ này nhượng lại một phần đất cho các hộ đồng bào nghèo thì đề sẽ được giải quyết. Thực tế tại xã Quy Kỳ (Định Hoá), chúng tôi cũng nhận thấy: Có hộ đang quản lý trên 1ha đất ruộng, đất rừng và họ sẵn sàng sang nhượng lại một phần quyền sử dụng đất cho các hộ đồng bào thiểu số nghèo nhưng với điều kiện phải trả từ 6 đến 10 triệu đồng/sào đất cấy lúa.
Ngoài diện tích đất trong dân có khả năng điều tiết thì nhiều nông, lâm trường (một số đã chuyển đổi sang Ban quản lý rừng phòng hộ) ở Thái Nguyên đang sở hữu lượng lớn đất nhưng sử dụng kém hiệu quả. Trao đổi về vấn đề này, ông Vũ Hồng Bắc, ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh nhận định: Hỗ trợ đất sản xuất có tính chất quyết định đến việc các hộ đồng bào thiểu số nghèo vượt qua khó khăn để ổn định cuộc sống. Do đó, chúng tôi sẽ tiếp tục chỉ đạo các địa phương trong tỉnh có hộ đồng bào thiểu số nghèo thiếu đất sản xuất cần điều tra quỹ đất ở địa phương một cách chi tiết để tìm ra những diện tích đất sản xuất có khả năng điều tiết. Đồng thời sẽ có những kiến nghị với Quốc hội, các bộ, ngành Trung ương bổ sung, sửa đổi những cơ chế còn bất cập, hy vọng sớm giải quyết hợp lý vấn đề này.
Trên 361ha là diện tích đất không quá lớn nên nếu có kinh phí, cộng sự vào cuộc có trách nhiệm, chắc chắn 2.797 hộ đồng bào thiểu số nghèo của Thái Nguyên sẽ có thêm tư liệu sản xuất để xoá nghèo một cách bền vững.
