Đêm 30-4-2008, tại Xưởng lò quay sản xuất bột ôxít của Nhà máy Kẽm Việt Bắc (Công ty liên doanh kim loại mầu Việt Bắc- tại KCN Điềm Thuỵ, huyện Phú Bình) đã xảy ra sự cố- hỏng máy biến tần của quạt hút nên đã làm phát tán một lượng bụi than ra môi trường...
Nhóm phóng viên Báo Thái Nguyên đã có mặt tại xã Điềm Thuỵ, tiếp xúc với những người dân xóm Thuần Pháp, gần Nhà máy Kẽm Việt Bắc. Bà Dương Thị Đào, đại diện cho các hộ dân cho rằng: “Sự cố của nhà máy đã gây khói bụi làm ảnh hướng đến tài sản, hoa màu và cuộc sống của bà con. Chúng tôi lo sợ nếu cứ kéo dài tình trạng này sẽ không tốt cho sức khoẻ người dân, nhất là trẻ em”. Trao đổi về vấn đề này, Tổng Giám đốc Công ty liên doanh Kim loại mầu Việt Bắc, ông Vũ Hồng Minh cho biết: Sau khi xảy ra sự cố, chúng tôi đã cùng với chính quyền địa phương kiểm tra, xem xét mức độ ảnh hưởng đến tài sản, hoa mầu của nhân dân và tổ chức họp rút kinh nghiệm, xin lỗi bà con về trường hợp đáng tiếc trên. Công ty đã cho dừng vận hành lò quay và cam kết sẽ bồi thường thoả đáng nếu làm thiệt hại đến hoa mầu của bà con.
Tuy vậy, ngày 12-5-2008, nhiều người dân xã Điềm Thuỵ đã tập trung trước cổng Nhà máy mong muốn được nghe lãnh đạo Công ty giải trình thêm về sự cố trên. Ngay sau đó, các ngành chức năng, chính quyền địa phương và lãnh đạo Công ty đã có mặt, trực tiếp nghe và tiếp thu ý kiến phản ánh của người dân. Ngày 14-5, huyện Phú Bình đã tổ chức tiếp công dân xã Điềm Thuỵ tại Phòng tiếp dân của UBND huyện về vấn đề trên. Nhưng tại buổi tiếp xúc, các ý kiến của người dân không nhắc nhiều đến sự cố môi trường của Nhà máy mà lại tập trung thắc mắc xung quanh vấn đề giải phóng mặt bằng và những nội dung có liên quan đến Chủ tịch UBND xã Điềm Thuỵ và một số cán bộ địa phương.
Đêm 19-5, Nhà máy Kẽm Việt Bắc tiến hành vận chuyển vật liệu để hoàn thiện các hạng mục tiếp theo của dự án thì bị người dân trong xã chặn phía trước các cổng, không cho xe vào nhà máy. Trước sự việc trên, ngày 21-5, huyện, xã và Công ty tiếp tục tổ chức đối thoại với bà con. Nhưng tại đây, một lần nữa các nội dung về môi trường của Nhà máy không được đề cập nhiều, mà các ý kiến chủ yếu vẫn liên quan đến việc đấu tranh, tố cáo Chủ tịch UBND xã Điềm Thuỵ và một số cán bộ địa phương.
Vậy, bản chất của việc khiếu kiện mang tính tập trung này là gì? Nhân sự việc này, điều gì đã hé lộ và biện pháp giải quyết như thế nào?
Nhà máy Kẽm Việt Bắc là dự án lớn đầu tiên đầu tư vào huyện Phú Bình (năm 2006) với tổng vốn đầu tư khoảng 20 triệu USD. Nhà máy xây dựng gồm 4 dây chuyền sản xuất chính: Hệ thống lò quay xử lý quặng ôxít kẽm nghèo; hệ thống lò sôi xử lý tinh quặng sunfua kẽm có kèm theo hệ thống thu hồi khí thải sản xuất axít sunfuaric; hệ thống tinh luyện kẽm thỏi công suất 10.000 tấn/năm và Nhà máy sản xuất phân bón NPK. Được biết, Công ty đã dành trên 70 tỷ đồng đầu tư dây chuyền công nghệ hiện đại xử lý môi trường.
Từ tháng 10-2007, Nhà máy đã hoàn thành hệ thống lò quay và đưa vào chạy thử nghiệm đến nay. Lò quay có tác dụng làm giàu quặng kẽm ôxít, khí bụi lò chính là bột ôxít kẽm giàu được thu hồi triệt để, nên mức độ ô nhiễm môi trường là không đáng kể. Hơn thế nữa, nước thải của lò quay được sử dụng tuần hoàn 100% và chưa thải ra ngoài, xỉ thải của lò quay được bán cho các nhà máy sản xuất xi măng để làm nguyên liệu. Trước khi đầu tư và vận hành, Công ty đã lập báo cáo đánh giá tác động môi trường (được các cơ quan chuyên môn của Bộ Tài nguyên- Môi trường thẩm định) và được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định 1758, ngày 4-9-2007. Như vậy, Nhà máy có đủ các điều kiện sản xuất công nghiệp. Sự cố đêm 30-4 là đáng tiếc nhưng có thể thông cảm được.
Về những ảnh hưởng đến môi trường của Nhà máy kẽm Việt Bắc sau sự cố, ông Dương Văn Khanh, Giám đốc Sở Tài nguyên- Môi trường khẳng định: Theo đánh giá chuyên môn của chúng tôi, việc gây ô nhiễm môi trường khi lò quay của Nhà máy gặp sự cố là không đáng kể. Chủ yếu chỉ là bụi than. Chúng tôi đang tiến hành hướng dẫn Nhà máy hoàn thành các thủ tục để đánh giá tác động môi trường đối với dây chuyền lò quay và các dây chuyền lắp ráp tiếp theo.
Về phía huyện Phú Bình, ông Nguyễn Văn Hào, Phó Chủ tịch UBND huyện cho rằng: Huyện đã yêu cầu Công ty nghiêm chỉnh thực hiện các cam kết về môi trường, tránh những sự cố đáng tiếc xảy ra. Nguyện vọng về đảm bảo môi trường của người dân là hoàn toàn chính đáng. Nhưng nguyện vọng đó phải được phản ánh đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo đúng trình tự pháp luật. Việc tập trung đông người trước cổng Nhà máy, ngăn cản mọi hoạt động của đơn vị là việc làm trái với quy định của pháp luật và ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất của Nhà máy. Trong cuộc họp với các nhà đầu tư sáng 26-5, đồng chí Phạm Xuân Đương, Phó Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo: Huyện Phú Bình phải tập trung giải quyết dứt điểm tình trạng trên, phát hiện và xử lý nghiêm những đối tượng cầm đầu để tránh thành tiền lệ không tốt, bởi tới đây Phú Bình là một trong những trọng điểm thu hút đầu tư của tỉnh...
Qua sự việc trên đã hé lộ những biểu hiện khuất tất của một số cán bộ xã Điềm Thuỵ, trong đó có Chủ tịch UBND xã. Hiện nay, huyện Phú Bình đã thành lập đoàn thanh tra, đang khẩn trương điều tra, làm rõ. Về vấn đề này, chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi, thông tin đến bạn đọc và nhân dân khi có kết luận của các cơ quan chức năng.
