Tài liệu tham khảo trong giảng dạy: Tự soạn hay tìm nguồn?

Trong hành trình giảng dạy, một trong những công việc ngốn nhiều thời gian nhất chính là soạn giáo án. Với nhiều giáo viên, đặc biệt là những người mới vào nghề hoặc đang công tác tại các trường đổi mới giáo dục, thì việc xây dựng bài giảng không chỉ là kỹ thuật mà còn là một quá trình sáng tạo.

Tuy nhiên, giữa bộn bề công việc và khối lượng giảng dạy ngày càng lớn, một câu hỏi thực tế luôn tồn tại: liệu có nhất thiết phải tự soạn toàn bộ giáo án từ đầu, hay có thể tìm kiếm, tham khảo từ nguồn khác?

Hình 1: Tự soạn giáo án khi mới bắt đầu luôn khó khăn.

Soạn từ đầu – niềm tự hào nhưng cũng là thử thách

Tự tay xây dựng một bài giảng là cách để giáo viên thể hiện chuyên môn, hiểu sâu kiến thức và chủ động trong phương pháp truyền đạt. Với những tiết học đầu tiên trong năm, với các bài khó hoặc chuyên đề đặc biệt, việc tự soạn là cần thiết và nên làm.

Nhưng có những thời điểm, công việc không cho phép ta chuẩn bị kỹ lưỡng như mong muốn: giai đoạn nước rút cuối học kỳ, nhận dạy thay, hoặc một tuần có đến hàng chục tiết cần lên kế hoạch giảng dạy. Đó là chưa kể đến công tác ngoài chuyên môn như hồ sơ sổ sách, hoạt động đoàn thể, thi đua các cấp...

Trong hoàn cảnh đó, nhiều giáo viên đã lựa chọn một giải pháp hợp lý: tìm và điều chỉnh tài liệu tham khảo có sẵn.

Khi biết chọn lọc, tài liệu có sẵn trở thành trợ lý đắc lực

Không ai phủ nhận giá trị của sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Nhưng chuẩn bị không có nghĩa là làm mọi thứ từ con số 0. Thực tế cho thấy, nhiều giáo viên hiện nay tìm đến những bộ giáo án, slide bài giảng, đề kiểm tra… được chia sẻ bởi đồng nghiệp như một điểm bắt đầu thuận lợi.

Quan trọng là: không dùng nguyên xi, mà biết chọn lọc và biên tập lại để phù hợp với phong cách dạy và đặc điểm học sinh của mình.

Một tài liệu được trình bày rõ ràng, sát với chương trình mới, có hoạt động học sinh cụ thể… có thể giúp giáo viên tiết kiệm hàng giờ đồng hồ, đồng thời mở ra những ý tưởng mới cho tiết dạy.

Hình 2: Tham khảo nguồn tài liệu trong giảng dạy.

Không thiếu tài liệu, quan trọng là biết tìm ở đâu

Trên Internet hiện nay có rất nhiều trang chia sẻ tài liệu giáo dục, nhưng chất lượng và mức độ cập nhật thì rất khác nhau. Có nơi tập trung đề thi, có nơi chia sẻ sáng kiến kinh nghiệm, có nơi lại thiên về giáo án – bài giảng.

Một ví dụ đáng tham khảo là chuyên mục giáo án – bài giảng tại một trang chia sẻ khá quen thuộc với cộng đồng giáo viên, trong đó tập hợp nhiều tài liệu từ tiểu học đến THPT, được phân loại rõ ràng theo lớp và môn đó là 123docz.com

Việc tham khảo từ những nguồn như vậy không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn giúp giáo viên tiếp cận nhiều phong cách trình bày khác nhau, từ đó linh hoạt hơn trong cách truyền đạt.

Thay vì chỉ khắt khe giữa việc “tự làm” và “tìm tài liệu”, có lẽ điều nên quan tâm hơn chính là hiệu quả thực sự của tiết học. Khi một giáo án được chuẩn bị kỹ lưỡng – dù bắt nguồn từ bản thân hay từ một tài liệu tham khảo tốt – thì điều cuối cùng vẫn là làm sao để học sinh hiểu bài, hứng thú học và áp dụng được kiến thức.

Làm giáo viên thời nay không chỉ cần chuyên môn, mà còn cần biết tận dụng công cụ, tiết kiệm thời gian, và sáng tạo trong cách chọn lọc thông tin. Bởi khi biết cách sử dụng tài nguyên một cách thông minh, chúng ta sẽ có thêm thời gian và năng lượng để làm điều quan trọng nhất: truyền cảm hứng học tập cho học sinh.