Trong những ngày đầu xuân chúng tôi về xã Văn Hán, huyện Đồng Hỷ, dự lễ ăn Tết lại của người dân trong xã, đây là phong tục lưu truyền lâu năm tại Văn Hán.
Tục ăn Tết lại của người Văn Hán là một nét văn hóa đẹp bắt nguồn từ câu chuyện lịch sử: Theo Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô Gia Văn Phái, trước khi tiến đánh vào giải phóng Thăng Long, vua Quang Trung đã mở tiệc khao quân ở đền Tam Điệp. Hôm đó là ngày 30 Tết (25/1/1789) Kỷ Dậu. Rồi nhà vua bảo kín với các tướng rằng: “Ta với các ngươi hãy tạm sửa lễ ăn Tết Nguyên Đán trước đã. Hẹn đến năm mới, mồng 7, thì vào thành Thăng Long, sẽ mở tiệc lớn. Các ngươi hãy ghi nhớ lời ta xem có đúng không?” Nhưng chỉ đến ngày mồng 5 Tết, vua Quang Trung đã tiến quân vào thành, giải phóng kinh đô.
Trước đó, dân thành Thăng Long đã chuẩn bị ăn Tết với đầy đủ các thứ vật phẩm. Nhưng do phải chạy giặc Thanh, họ chỉ đem được rất ít, còn bánh chưng, phần lớn phải vứt xuống ao. Khi kinh thành được giải phóng, họ trở về và thử vớt bánh lên, thấy vẫn còn thơm ngon. Thì ra, tiết trời lạnh, nước ao lạnh nên bánh không bị hư hỏng. Dân chúng cảm tạ thần linh đã giúp vua Quang Trung giải phóng kinh đô, cho họ được mở tiệc ăn Tết tại nhà.
Từ đó, ở nhiều nơi, nhiều nhà giữ lại cách thức ngâm bánh chưng xuống ao, xuống giếng nước, sau vớt lên “ăn Tết lại”. Hoặc tiện hơn là gói đợt bánh khác để ăn tới tận rằm tháng giêng, có khi tới tận cuối tháng giêng, gọi là tục “ăn Tết lại”.
Ông Nguyễn Văn Chính, nguyên là Bí thư Đảng uỷ xã cho biết: Xã Văn Hán có truyền thống tổ chức ăn Tết lại từ ngày mùng 4 Tết. Ngày mùng 4 các xóm Phả Lý và Vân Hoà tổ chức ăn Tết lại, ngày mùng 5 xóm Vân Hán, ngày mùng 6 là xóm La Đùm, Cầu Mai và Đoàn Lâm, ngày mùng 7 là xóm Thịnh Đức 1 và Thịnh Đức 2 và ngày 8 là xóm Hoà Khê. Khác với mọi năm, năm nay các gia đình tổ chức ăn Tết lại đều ra đình làng cúng thờ Thần hoàng Dương Tự Minh, sau đó mới cúng gia tiên. Trong lễ ăn Tết lại các gia đình đều gói bánh chưng, bánh gio, bánh mật và giã giò lợn, giò bò.
Hòa chung không khí ngày ăn Tết lại của người dân Văn Hán, chúng tôi cùng cầu chúc sự an khang, thịnh vượng cho một mùa xuân mới đang về.
