Đánh thức tiềm năng Cao nguyên đá Đồng Văn

Việc tổ chức đánh giá những giá trị của Cao nguyên đá Đồng Văn và hoàn thiện hồ sơ xây dựng Công viên địa chất tại đây sẽ góp phần xóa đói giảm nghèo bền vững cho người dân nơi đây

Lần đầu tiên, một cuộc hội thảo quốc tế về xây dựng công viên địa chất cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) đã được tổ chức ngày 11/9 tại thị trấn Đồng Văn. Hội thảo do UBND tỉnh Hà Giang phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch và Bộ Ngoại giao tổ chức.

Hội thảo là cơ hội tốt để các nhà khoa học cùng thảo luận về một khía cạnh còn tương đối mới ở Việt Nam hiện nay, đó là việc thành lập và xây dựng các công viên địa chất nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị di sản địa chất, hướng tới hình thành mạng lưới công viên địa chất ở Việt Nam.

Cao nguyên đá Đồng Văn với những dãy núi đá, rừng đá tai mèo sừng sững nằm ở 4 huyện vùng cao núi đá phía Bắc của tỉnh Hà Giang bao gồm các huyện: Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc và Đồng Văn. Đây là một trong những cao nguyên đá hùng vĩ nhất Việt Nam, có độ cao trên 1.000 mét so với mặt nước biển.

Cao nguyên đá Đồng Văn có tổng diện tích hơn 574 km2, là một trong những vùng đá vôi đặc biệt trong cả nước, có sức lối cuốn mạnh mẽ với khách du lịch đến thăm quan và các nhà khoa học đến nghiên cứu khoa học, bởi chúng chứa đựng những dấu hiệu tiêu biểu về lịch sử phát triển vỏ Trái đất, những hiện tượng tự nhiên, những cảnh quan đặc sắc về thẩm mỹ, tính đa dạng sinh học cao và những truyền thống văn hóa đặc sắc của cộng đồng người dân bản địa.

Theo kết quả khảo sát của các nhà khoa học, Cao nguyên Đồng Văn có tới 80% diện lộ đá vôi, với 11 hệ tầng, trong đó có loại trầm tích cổ nhất có niên đại từ 600 đến 400 triệu năm. Cao nguyên đá còn rất đa dạng về các loại thạch địa tầng, các loại hình khoáng sản và sự đa dạng cổ sinh học, với hàng nghìn loại thuộc 120 giống của 17 nhóm sinh vật. Qua khảo sát thực địa, các nhà khoa học đã phát hiện trên cao nguyên Đồng Văn khoảng 40 điểm di sản hoặc điểm có giá trị di sản mang ý nghĩa quốc gia và quốc tế.

Các giá trị của Cao nguyên đá Đồng Văn được khơi dậy cách đây mấy năm bằng sự hợp tác của Dự án Công viên Việt - Bỉ và các dự án nghiên cứu của Bộ Khoa học và Công nghệ. Các nhà khoa học đã nghiên cứu, làm rõ những giá trị nổi bật của Cao nguyên đá Đồng Văn về giá trị địa chất, địa mạo, tự nhiên, di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, qua đó đề xuất các biện pháp quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị của nó phục vụ cho sự phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, du lịch của địa phương.

Khu vực Cao nguyên đá Đồng Văn cũng là nơi hấp dẫn du khách trong và ngoài nước về những phong tục, tập quán của đồng bào các dân tộc như: Mông, Dao, Lô lô, Tày, Nùng, Giáy, Cờ lao, Pu Péo, Bố Y, Hoa... Sự quần cư của nhiều tộc người trên Cao nguyên đá Đồng Văn đã tạo nên bộ phận văn hóa độc đáo nhất trong cộng đồng 22 dân tộc sinh sống ở Hà Giang. Những phương thức canh tác độc đáo, các giá trị văn hóa được truyền lại từ nhiều đời của nhiều thế hệ những con người '"sống trên đá", những lễ hội văn hóa giàu tính nhân văn đã làm tăng sức hấp dẫn của vùng đất nơi địa đầu Tổ quốc này.

Ngoài di tích Nhà Vương (xã Xà Phìn, huyện Đồng Văn) được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1993. Hiện nay, Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch đang xúc tiến công nhận thêm một số di tích, thắng cảnh nằm trong Cao nguyên đá Đồng Văn gồm: Quần thể di tích lịch sử - danh thắng Lũng Cú; Di tích phố cổ Đồng Văn; Quần thể di tích lịch sử- danh thắng Mã Pì Lèng; Không gian văn hóa Khâu Vai, danh thắng Núi Đôi ở Quản Bạ.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu khẳng định việc xây dựng Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn là một trong các giải pháp hữu hiệu nhất nhằm góp phần nâng cao "thương hiệu" của tỉnh Hà Giang, góp phần xóa đói giảm nghèo bền vững cho người dân nơi đây.

Nhiều đại biểu đã đóng góp ý kiến để hoàn thiện hồ sơ xây dựng Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn để trình UNESCO xem xét công nhận vào tháng 4/2010; một số kinh nghiệm của các chuyên gia quốc tế về qui hoạch hướng phát triển và quản lý công viên đá ở Hà Giang.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch Huỳnh Vĩnh Ái cho biết: Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch sẽ phối hợp cùng với Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm hoàn thiện hồ sơ về Cao nguyên đá Đồng Văn để công nhận ở cấp quốc gia, đồng thời nhanh chóng trình UNESCO xem xét công nhận là Công viên địa chất quốc tế đầu tiên ở Việt Nam.