Vũ điệu Arya gắn kết cộng đồng người Chu Ru

Gần một thế kỷ bị rơi vào quên lãng, điệu dân vũ Tamya Arya của người Chu Ru bỗng được hồi sinh với sức sống mãnh liệt. Từ năm 2005, điệu múa dân dã này không ngừng lan tỏa, góp phần gắn kết cộng đồng các dân tộc vùng cao Đơn Dương tỉnh Lâm Đồng.

* Tamya Arya quyến rũ

Một ngày chớm đông. Khi ánh mặt trời vụt tắt sau chân núi thiêng K’Lơl, lũ làng người Chu Ru ở xã Lạc Xuân, huyện Đơn Dương lại tề tựu về trung tâm buôn Diom A cùng vui ngày hội đoàn kết. Ánh lửa huyền ảo rực sáng giữa sân trường Tiểu học Lạc Xuân. Ngày hội của buôn làng, không chỉ thanh niên nam nữ mà cả những cụ cao niên cũng đến góp vui. Trong không gian tĩnh mịch của đại ngàn, tiếng chiêng quen thuộc vang lên, quyện với thanh âm rơkel (kèn bầu) và tiếng trống da trâu, “Dàn nhạc Ma Bio” mở màn ngày hội với điệu múa Arya quyến rũ.

Trong văn hóa của người Chu Ru, có những Tamya (vũ điệu) như Damdra, T’rumpô, Păhgơnăng, Arya… nhưng Tamya Arya mang tính cộng đồng cao hơn cả. Arya là một điệu múa cơ bản thường được sử dụng trong các lễ hội, gặp mặt cộng đồng bởi nó đơn giản, dễ thực hiện.

Tamya Arya không mạnh mẽ, nóng bỏng mà nhẹ nhàng, uyển chuyển, quyến rũ đến nao lòng. Phải mất rất nhiều mùa lễ hội đâm trâu, mừng lúa mới, đón xuân... Nghệ nhân Touneh Ma Bio mới có thể hồi sinh vũ điệu Arya. Bà tâm sự: “Tuy là điệu múa truyền thống nhưng suốt một thời gian dài, Arya đã bị lãng quên. Vài năm trở lại đây, điệu dân vũ này được hồi sinh và trở thành điệu múa không thể thiếu trong các dịp lễ hội, tết đến của người Chu Ru ở vùng Đơn Dương”.

Có lẽ là cơ duyên. Tamya Arya được hồi sinh nhờ công lớn của người đàn bà yêu văn hóa Touneh Ma Bio ở buôn Diom A. Thế nên vùng này như cái nôi hội tụ những nét văn hóa đặc sắc của người Chu Ru. Nghệ nhân Ma Bio là một “bảo tàng sống” về các điệu múa, điệu hát của người Chu Ru vùng rừng núi này. Đội cồng chiêng của bà là hạt nhân kết nối cộng đồng mỗi khi họ trình diễn những vũ điệu quyến rũ của ngàn xanh cao nguyên. Là một người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, ông Đặng Huệ Chí, Giám đốc Trung tâm Văn hóa huyện Đơn Dương nhận xét: “Arya là điệu múa quan trọng của người Chu Ru và thường được sử dụng trong các hoạt động giao lưu, gặp mặt cộng đồng người Chu Ru. Với những động tác đơn giản, Arya dễ dàng khiến đôi tay bắt theo nhịp chiêng và thả mình vào dòng chảy văn hóa của cộng đồng Chu Ru anh em”.

* Kết nối cộng đồng

Trong những ngày vui, người Chu Ru thường tấu nhạc theo điệu Arya. Đó là lễ mừng lúa mới, cúng thần đập nước, mừng nhà mới hay dịp cưới hỏi của thanh niên trong làng. Khi ấy, lũ làng cùng nhau biểu diễn điệu dân vũ Arya, điệu múa mà ai cũng biết, cũng thích. Qua tiếng nhạc, điệu múa, người lạ thành quen, thành dân bản địa, thành người Chu Ru.

Cô giáo Nguyễn Thùy Trang, Trường tiểu học Lạc Xuân xúc động chia sẻ: “Được tham gia ngày hội cùng bà con buôn làng mình vui lắm. Tình cảm nồng ấm cùng điệu múa duyên dáng khiến mình như quên mất là người ở nơi xa tới công tác. Mình cứ như một phần của Diom A, một người con của dân tộc Chu Ru vậy”.

Quả thực, Diom A được coi là hình mẫu về xây dựng đời sống văn hóa, đoàn kết dân tộc ở xứ Đơn Dương. Những năm qua, không những kinh tế được nâng lên mà đời sống văn hóa tinh thần của bà con trong vùng ngày càng tiến bộ. Bởi nơi đây có Nghệ nhân Ma Bio và đội cồng chiêng của bà chuyên phục vụ các lễ hội trong vùng và cả biểu diễn cho du khách thập phương. Cứ thế như làn sóng lan tỏa nét văn hoá bản địa, gắn kết các dân tộc anh em. Trưởng thôn Diom A, ông Ya Kiệm cho biết: “Nhờ những hoạt động giao lưu văn hóa, trong những năm gần đây, chất lượng cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư ngày càng được nâng lên. Nhân dân và cán bộ đoàn kết, thi đua lao động sản xuất, giúp nhau xóa đói giảm nghèo và hăng hái tham gia thực hiện phong trào yêu nước, đoàn kết dân tộc”.

Còn già làng Ya Toàn, buôn Diom A, xã Lạc Xuân cũng nhận xét: Trong những năm qua, diện mạo đời sống kinh tế - xã hội trong vùng ngày càng có nhiều chuyển biến. Đặc biệt là tình hình an ninh, trật tự được giữ vững, mối quan hệ gắn bó, đoàn kết tình làng nghĩa xóm, giúp đỡ lẫn nhau giữa bà con nhân dân trong khu dân cư ngày càng bền chặt.

Thật vậy, chỉ một ngày sống, hòa mình vào không khí lao động, sinh hoạt sôi động của các đồng bào vùng cao này, ai cũng sẽ cảm nhận được tình đoàn kết sâu sắc giữa các tộc người bình dị cùng hòa chung nhịp đập theo điệu Tamya Arya quyến rũ, đặc sắc./.