Một đời dạy học, viết văn

Kỷ niệm 20 năm ngày mất và 80 năm ngày sinh của cố Nhà văn Vi Hồng, Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm (Đại học Thái Nguyên) chuẩn bị cho ra mắt cuốn sách “Vi Hồng - Tác phẩm và dư luận” như một nén tâm nhang tưởng nhớ Nhà giáo - Nhà văn - Nhà nghiên cứu văn học dân gian bậc thầy của núi rừng Việt Bắc.

Cuối tháng 3-2016, trong một lần trò chuyện với Phó giáo sư, Tiến sĩ Đào Thủy Nguyên, Trưởng Khoa Ngữ văn, cô “khoe” với tôi: Khoa đang bận rộn chuẩn bị cho việc ra mắt cuốn sách “Vi Hồng - Tác phẩm và dư luận”, Ban Chủ nhiệm Khoa đã họp bàn và thống nhất sau khi cuốn sách hoàn thành sẽ tổ chức giới thiệu rộng rãi trong cán bộ, giảng viên và sinh viên.

Với Nhà văn người Tày Vi Hồng, thế hệ hậu sinh như tôi chỉ được biết qua những cuốn tài liệu và lời kể của các thầy cô giảng dạy mình. Đó là một người thầy lặng lẽ cả đời, miệt mài với nhiệm vụ dạy học và nghiên cứu, viết văn. Sau khi tốt nghiệp Khoa Văn, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, ông được phân công về làm giảng viên Khoa Văn - là một trong những người đặt nền móng của Khoa Văn, Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc (nay là Đại học Sư phạm Thái Nguyên). Thời gian sau, ông được bổ nhiệm làm Chủ nhiệm bộ môn Văn học dân gian, được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam năm 1980. Từ giã cuộc đời ở tuổi 60, sự nghiệp văn học của ông thật đáng để nhiều nhà văn ngưỡng mộ: xuất bản 15 cuốn tiểu thuyết, 8 truyện ngắn, 6 tập sách về sưu tầm, nghiên cứu truyện cổ dân tộc Tày - Nùng và gần 30 công trình nghiên cứu khoa học về sli lượn, dân ca, nghi lễ người Tày, Nùng Việt Bắc.

Cuốn sách “Vi Hồng - Tác phẩm và dư luận” gần 1.000 trang đang được các cán bộ Nhà Xuất bản Đại học Thái Nguyên tích cực biên tập và in ấn. Sách gồm 3 phần: phần 1 giới thiệu một số công trình nghiên cứu khoa học, các bài viết phê bình lý luận văn học về sáng tác của Vi Hồng; phần 2: Hồi ức, kỷ niệm về Nhà văn Vi Hồng; phần 3: trích tuyển một số tác phẩm ông sáng tác và nghiên cứu, sưu tầm trong cuộc đời. Cuốn sách còn có nhiều hình ảnh tư liệu quý về Nhà văn Vi Hồng do gia đình ông cung cấp.

Nói về việc xuất bản cuốn sách này, Phó giáo sư, Tiến sĩ Đào Thủy Nguyên cho biết: Nhà văn Vi Hồng là một người thầy đáng kính, nhà văn ưu tú của núi rừng Việt Bắc. Cán bộ, giảng viên của khoa đã lên kế hoạch nhiều năm, thực hiện sưu tầm các bài viết, công trình nghiên cứu và các tác phẩm để in sách. Không chỉ ra mắt kịp kỷ niệm ngày sinh, ngày mất của nhà văn mà còn là công trình chào mừng 50 năm kỷ niệm thành lập Trường, Khoa Ngữ văn - nơi thầy gắn bó và có nhiều công sức. Cuốn sách là nén nhang thơm của cán bộ giảng viên, sinh viên của khoa dành cho một người thầy tâm huyết và tài năng luôn được đồng nghiệp và bao thế hệ học trò yêu mến.

Với sự nghiệp văn chương đáng nể so với nhiều nhà văn dân tộc thiểu số nên nhiều sáng tác của Nhà văn Vi Hồng đã trở thành nguồn đề tài phong phú, hấp dẫn cho giới nghiên cứu phê bình văn chương. Năm 1990 và năm 2006, Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tổ chức 2 cuộc hội thảo khoa học về Nhà văn Vi Hồng. Khoảng 10 năm trở lại đây, đã có không ít công trình nghiên cứu khoa học của cán bộ giảng viên, sinh viên, nhiều đề tài cấp Bộ, nhiều luận văn thạc sĩ và khóa luận tốt nghiệp cũng lựa chọn các sáng tác của ông làm đối tượng nghiên cứu. Tên tuổi của Nhà văn Vi Hồng đã thực sự trở thành niềm tự hào đối với giới văn chương nghệ thuật Việt Bắc và với những cán bộ, sinh viên Khoa Ngữ văn nơi ông từng công tác và gắn bó. Trong cuốn sách “Vi Hồng - Tác phẩm và dư luận”, ta sẽ bắt gặp nhiều bài viết, tóm tắt công trình nghiên cứu khoa học tiêu biểu về các tác phẩm của ông đã được chọn lọc, giới thiệu như: Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Vi Hồng (Phạm Mạnh Hùng); Cách viết tiểu thuyết của Vi Hồng (Lâm Tiến); Cảm hứng nhân văn trong tiểu thuyết của Vi Hồng (Đào Thủy Nguyên); Nhân vật trí thức trong tiểu thuyết Vi Hồng (Cao Thị Hảo); Bản sắc văn hóa Tày trong truyện ngắn Vi Hồng (Trần Thị Việt Trung - Nguyễn Thanh Thủy)… Phần hồi ức, kỷ niệm về Nhà văn Vi Hồng cũng sẽ mang đến cho người đọc nhiều cảm xúc, đó là sự gặp gỡ để hiểu hơn về con người ngoài đời của Vi Hồng. Là cảm xúc mãnh liệt của người con trai khi viết về cha mình: Thương nhớ cha (Vi Hà Nguyên); của người bạn văn từng nhiều năm gắn bó và có không ít kỷ niệm với ông trên văn đàn Thái Nguyên: Nhớ Vi Hồng, Nhà văn dân tộc Tày (Hồ Thủy Giang); của người đồng nghiệp Cao Xuân Thử: Vi Hồng và văn chương của anh trong tâm trí tôi… Một điều có lẽ tôi và nhiều độc giả cũng sẽ rất thích thú đó là phần trích đăng một số tác phẩm truyện ngắn, truyện vừa, tiểu thuyết và phần nghiên cứu, sưu tầm của Nhà văn Vi Hồng trong cuốn sách như: Thì thầm dân ca nghi lễ; Truyện cổ dân tộc Tày; Sli, lượn dân ca trữ tình Tày, Nùng... Đây thực sự là một kho tư liệu quý với những sinh viên, học viên cao học và những người làm công tác nghiên cứu phê bình văn học nói chung.

Vợ của cố nhà văn Vi Hồng, bà Hà Thúy Đèm ngồi đọc lại tác phẩm của chồng mình tại nhà riêng.

Vợ ông, bà Hà Thúy Đèm, người luôn bên cạnh và là thư ký đánh máy của ông suốt quãng thời gian ông bị bệnh nay đã ở tuổi ngoài 60. Sau khi nghỉ hưu (bà Đèm trước là cán bộ văn thư của Khoa Ngữ văn), bà vẫn ở một mình  trong ngôi nhà cấp 4 nhỏ, giản dị gần Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Bà xúc động nói: Biết Khoa Ngữ văn đang cho in cuốn sách nhân kỷ niệm ngày sinh, ngày mất của ông ấy tôi mừng lắm. Mấy hôm trước, cán bộ Khoa còn đến xin một số ảnh tư liệu của ông để đưa vào cuốn sách. Tôi mừng vì bao năm rồi, các thế hệ cán bộ, giảng viên, sinh viên vẫn còn nhớ và quan tâm tới ông nhà tôi. Còn buồn vì ông không còn sống để được đón nhận niềm vinh dự, tự hào này.

Cuốn sách “Vi Hồng - Tác phẩm và dư luận” không chỉ là tấm lòng của các cán bộ Khoa Ngữ văn - nơi ông dành cả đời đóng góp, dựng xây- dày công sưu tầm, tuyển chọn thể hiện sự tưởng nhớ với cố nhà văn Vi Hồng mà còn là một tư liệu quý cho nhiều thế hệ tìm đọc, lưu giữ.