Tết Cơm mới - Tết quan trọng của người Tày

Được tổ chức vào ngày 10-10 Âm lịch hằng năm, Tết Cơm mới là một trong 6 dịp Tết quan trọng của đồng bào dân tộc Tày. Tết Cơm mới không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn giáo dục đạo đức, lối sống cho các thế hệ, đồng thời bảo tồn, phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Tày.

Phụ nữ người dân tộc Tày ở xóm Trung Thành, xã Thượng Nung (Võ Nhai), làm bánh truyền thống dịp Tết Cơm mới.

Vào ngày 10-10 Âm lịch hằng năm, gia đình ông Lương Thế Hoành, xóm Trung Thành xã Thượng Nung (Võ Nhai), lại sửa soạn một mâm cơm cúng trời đất, gia tiên nhân Tết Cơm mới truyền thống của người dân tộc Tày.

Mâm cơm được ông Hoành chuẩn bị gồm có: Thịt gà, thịt lợn, bánh dày, bánh tẻ, rượu và đặc biệt là cơm tẻ, cơm nếp được nấu từ gạo mới thu hoạch vụ mùa.

Ông Hoành chia sẻ: Nghi lễ cúng cơm mới ngày 10-10 Âm lịch mang hàm ý cảm ơn trời đất, tổ tiên đã ban cho mùa màng bội thu. Chúng tôi đặt một bó lúa lên mâm cùng với các món ăn, bánh truyền thống, để cúng trời đất, tổ tiên. Trong gia đình, mỗi người được phân công làm một việc, đây là cách dạy cho con cháu sau này biết cách làm.

Xã Thượng Nung có 260 hộ người dân tộc Tày, sinh sống chủ yếu tại các xóm: An Thành, Tân Thành, Lục Thành, Trung Thành. Bà Lương Thị Mỹ Chải, Chủ tịch UBND xã, cho biết: Các gia đình người dân tộc Tày trên địa bàn xã đều duy trì phong tục cúng lễ vào dịp Tết Cơm mới 10-10 để tạ ơn trời đất và tưởng nhớ tổ tiên. Nghi lễ còn mang thêm ý nghĩa là để người Tày tỏ lòng biết ơn những công cụ sản xuất, những loại cây cho họ thức ăn và cầu mong trời đất cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi.

Bên cạnh lễ cúng được tổ chức riêng tại các gia đình, từ nhiều năm nay, bà con người dân tộc Tày sinh sống tại Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải TP. Thái Nguyên còn tổ chức Tết Cơm mới với quy mô cộng đồng làng.

Tết Cơm mới 10-10 của bà con người dân tộc Tày Khu bảo tồn làng nhà sàn dân tộc sinh thái Thái Hải (TP. Thái Nguyên).

Trong ngày này, đông đảo bà con trong Khu bảo tồn tề tựu về khoảng sân lễ hội để dâng lễ cúng thần linh, tổ tiên bằng các sản vật nông nghiệp, thực phẩm được chế biến khéo léo như: Xôi ngũ sắc, bánh chưng, bánh khảo, bỏng gạo, thịt lợn…

Trưởng làng sẽ thay mặt bà con dâng hương tế lễ thần linh, tổ tiên, sau đó dẫn đầu đoàn người cầm thanh la, chiêng, mõ đi vòng quanh cây nêu lớn để tạ ơn trời đất, thần linh, đồng thời gửi gắm ước nguyện đến thần linh, trời đất, về cuộc sống ấm no, người người khỏe mạnh.

Bà con người Tày ở đây còn trình diễn các tiết mục Then cổ cầu an, cầu phúc cho những người tham dự. Bà Lê Thị Nga, quản lý Khu Bảo tồn, chia sẻ: Chúng tôi phục dựng Tết Cơm mới nhằm bảo tồn văn hóa truyền thống, đồng thời tạo sản phẩm du lịch độc đáo, thu hút du khách.

Tết Cơm mới được người Tày coi trọng và giữ gìn từ đời này sang đời khác bởi vừa phản ánh tín ngưỡng tâm linh, vừa biểu hiện nét văn hóa truyền thống đặc trưng, mang tính nhân văn sâu sắc. Tết Cơm mới không chỉ góp phần làm phong phú đời sống văn hóa trong cộng đồng người dân tộc thiểu số trên địa bàn mà còn là sản phẩm du lịch đặc sắc của Thái Nguyên.