Chúc thọ đầu Xuân - Nét đẹp trong phong tục Việt

Phong tục chúc thọ đầu Xuân là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt Nam mỗi dịp Tết đến Xuân về và được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Tục chúc thọ đầu Xuân không những thể hiện sự quan tâm của các cấp ủy đảng, chính quyền đến những bậc cao niên trong xã hội mà còn thể hiện sự kính trọng, lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ.

Đại diện Hội Người cao tuổi phường Trưng Vương (TP.Thái Nguyên) trao quà mừng thọ cho người cao tuổi.

Sau một thời gian dài ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhiều gia đình có người cao tuổi (NCT) không tổ chức mừng thọ được. Xuân này, các gia đình lại phấn khởi tổ chức chúc thọ các cụ chu đáo, đầm ấm. Theo tìm hiểu của chúng tôi, trên địa bàn tỉnh, Xuân năm nay có gần 15.000 NCT được chúc thọ.

Thường lễ chúc thọ được tổ chức vào ngày đầu Xuân (khoảng từ mùng 4 Tết trở ra). Chúc thọ bắt đầu từ khi người già bước sang tuổi 60, gọi là thượng thọ lục tuần; tuổi 70 là thượng thọ thất tuần; tuổi 80 là thượng thọ bát tuần; tuổi 90 là thượng thọ cửu tuần và tròn 100 tuổi, 100 tuổi trở lên thì ăn mừng lớn - gọi là bách tuế hay bách niên chi lão.

Nghi thức trong lễ chúc thọ phụ thuộc vào từng gia đình, phong tục ở từng nơi mà có cách tổ chức khác nhau. Nhưng cơ bản lễ chúc thọ thường được tổ chức tại gia đình, hoặc tại nhà văn hóa xóm, tổ dân phố.

Nếu tổ chức tại nhà văn hóa, chính quyền sở tại thường chúc thọ cho nhiều NCT ở nơi đó. Trong ngày chúc thọ, các cụ cao niên sẽ mặc trang phục trang trọng (những người từ 100 tuổi trở lên thường vận áo dài, khăn xếp, chân đi hài).

Tại lễ chúc thọ, người được mừng thọ sẽ ngồi nơi trang trọng nhất trong nhà, nếu tại nhà văn hóa thì được mời lên bục để con cháu lần lượt kính lễ và dành tặng những món quà ý nghĩa, như: Tấm áo mới, chiếc khăn, bức tranh, câu đối đỏ, hay bức trướng… mang ý nghĩa gửi gắm trong đó là tấm lòng, sự kính trọng đối với thế hệ đi trước.

Cũng thông qua việc tổ chức chúc thọ, NCT cảm thấy hạnh phúc hơn vì mình đông con nhiều cháu lại hiếu thảo, lễ nghĩa. Họ vui mừng, hạnh phúc vì con cháu trưởng thành, hiếu thuận, có nhiều cống hiến cho xã hội... Con cháu cũng cảm thấy tự hào về ông bà, cha mẹ của mình, cũng như truyền thống của gia đình.

Nhân dịp đầu Xuân Quý Mão, chúng tôi tham dự một vài lễ chúc thọ NCT ở một số địa phương trên địa bàn tỉnh. Lễ chúc thọ NCT của tổ dân phố 1, phường Trưng Vương (TP. Thái Nguyên), được tổ chức trang trọng, ấm áp, đoàn kết. Nhiều người tới tham dự không khỏi bùi ngùi, xúc động và cảm phục khi nghe lời phát biểu giản dị, mộc mạc, chân thành của đại diện Chi hội NCT tổ dân phố khi nói về những công lao đóng góp của NCT được mừng thọ trong buổi Lễ, và mong muốn họ tiếp tục là “cây cao bóng cả” để con cháu học tập, noi theo. Còn các con, cháu của họ dịp này cũng tặng những bó hoa tươi thắm, dành tặng những lời chúc tụng thành kính.

Cụ Đặng Thị Quyên chia sẻ: “Tôi năm nay đã ở tuổi 91, rất phấn khởi khi được chính quyền, Chi hội NCT tổ chức mừng thọ. Tôi mong mình luôn có sức khỏe tốt để được chứng kiến con cháu trưởng thành và chứng kiến quê hương đổi mới từng ngày!”

Dự Lễ chúc thọ của bà Nguyễn Thị Chi (70 tuổi), sống tại tổ dân phố Thượng, phường Thuận Thành (TP. Phổ Yên), khi nghe anh Nguyễn Văn Giáp, con trai của bà chia sẻ về cuộc sống vất vả của mẹ và gia đình anh, ai cũng rưng rưng xúc động: “Mẹ tôi trước kia là người con gái hiền thục, nết na. Mẹ sinh hạ, dưỡng dục 6 anh em tôi khôn lớn. Cuộc sống vất vả thiếu thốn trăm bề nhưng mẹ không than vãn một lời, bà còn dạy chúng tôi phải luôn cố gắng và giữ gia phong của gia đình…”

Vợ chồng bà Nguyễn Thị Chi trong Lễ mừng thọ.

Ông Nguyễn Thế Đề, Trưởng Ban đại diện Hội NCT tỉnh, cho biết: Hoạt động chúc thọ đầu Xuân nằm trong các hoạt động chăm sóc NCT hằng năm. Năm nay, dịch COVID-19 được kiểm soát tốt, các cấp Hội NCT đã chủ động phối hợp với cấp uỷ, chính quyền, các ban ngành đoàn thể địa phương tổ chức mừng thọ cho gần 15 nghìn NCT ở các độ tuổi: 70; 75; 80; 85; 90; 95; 100 và trên 100 tuổi, với trị giá quà và tiền mặt được nhận theo các mức: 70 tuổi là 300 nghìn đồng; 75 tuổi là 400 nghìn đồng; 80 tuổi là 500 nghìn đồng; 85 tuổi là 650 nghìn đồng; 90 tuổi là 750 nghìn đồng; 95 tuổi là 900 nghìn đồng; dưới 100 tuổi là 1.150 nghìn đồng; 100 tuổi trở lên là 1.300 nghìn đồng (tổng kinh phí chi cho tặng quà là gần 8,8 tỷ đồng). Ngoài ra, NCT từ 100 tuổi trở lên được các đồng chí lãnh đạo tỉnh; lãnh đạo huyện, thành phố đến thăm hỏi, động viên trong dịp mừng thọ hoặc trong dịp Tết Nguyên đán.

Cũng theo đại diện Hội NCT tỉnh, việc tổ chức chúc thọ, tặng quà NCT cũng thể hiện sự trân quý của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương đối với hội viên NCT, qua đó động viên NCT tiếp tục “Sống vui, sống khỏe, sống hạnh phúc và trường thọ bên con cháu”; phát huy truyền thống “kính lão đắc thọ”, không chỉ giúp các cụ cao niên sống lâu hơn mà còn khẳng định vai trò, vị thế của NCT đối với xã hội. Mừng thọ đầu Xuân cũng là nét đẹp trong đời sống văn hóa tinh thần, thể hiện sự tôn trọng của xã hội đối với NCT cũng như tấm lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ.