- Mình ơi! Đưa tôi về đi. Anh em đồng chí đã về hết cả rồi. Một mình tôi ở lại đây, buồn quá! Bà Tuệ giật mình tỉnh dậy giữa đêm khuya. Dạo gần đây, bà hay nghe thấy tiếng thì thầm của ông Minh chồng bà trong giấc ngủ. Căn nhà tối om. Tiếng dế ngoài vườn vẫn kêu ran không ngớt. Từng cơn gió nhẹ khua mấy tàu cau đầu hồi cọ vào nhau lạc xạc.
Bà Tuệ vấn lại mớ tóc bạc, với tay bật đèn. Bà lật đật đi ra gian giữa, nơi đặt bàn thờ ông. Đốt nén hương cắm lên, bà lầm rầm khấn:
- Ông ơi! Mấy mươi năm rồi, ông đi mà chẳng hẹn ngày về. Tôi cùng con cháu đã đi tìm ông không biết bao nhiêu lần mà chẳng thấy. Trường Sơn mênh mông, giờ đã nhiều đổi thay. Chỗ nào là chỗ cây gỗ hương đánh dấu nơi ông nằm xuống? Lần này, cháu con theo đoàn người đi tìm mộ liệt sĩ lại vào trong đó, muốn đưa ông về cho gần anh em bầu bạn. Ông có sống khôn thác thiêng thì hiển hiện điểm chỉ nơi ông nằm xuống để con cháu đón ông về quê sum họp.
Bà đưa tay áo run run chấm giọt nước mắt đang rỏ ra từ kẽ mắt kèm nhèm, gia nua. Năm đó, ông hăng hái lên đường vào Nam chiến đấu. Bà bịn rịn tay ôm con nhỏ, tay dắt con lớn tiễn ông đi. Ông cười hẹn ngày về sẽ cùng bà chăm lo cho các con, không để bà một mình vất vả. Vậy mà ông đi luôn một lèo mấy chục năm. Đất nước đã độc lập lâu rồi. Đồng chí của ông, người còn người mất cũng về cả rồi mà ông còn chưa chịu về.
* * *
Đoàn đi xe một ngày một đêm tới nơi. Sau khi nghỉ ngơi ăn sáng, mọi người bắt tay ngay vào việc tìm kiếm. Giở lại bản đồ đánh dấu nơi ông hy sinh trong trận đánh năm đó. Mọi thứ ngày một thay đổi. Dọc hai bên đường Hồ Chí Minh, nhà cửa bắt đầu mọc lên, không còn hoang vu như xưa nữa. Men theo đường mòn với hai bên là cây rừng rậm rạp, được nửa buổi, mọi người gần như mất phương hướng. Dấu chấm đỏ trên bản đồ cách nơi họ đang đứng xa hay gần? Đã gần trưa, nắng lên xiên chênh chếch qua những tán cây rọi loang lổ xuống mặt đất. Mọi người dừng lại ngồi nghỉ.
Öng ơi, bố ơi, chúng ta đặt mâm cúng ở đây đi - Thằng cháu đích tôn của ông Minh nhanh nhảu nói.
- Ừ, đặt ở đây cũng được. Ông ấy có linh thiêng sẽ giúp chúng ta - Người thương binh già, ông Huấn vịn cánh tay duy nhất vào một thân cây to đứng lên, mắt hướng nhìn ra xung quanh. Rừng năm đó không xanh, không rậm như bây giờ. Rừng năm đó khét lẹt mùi khói, mùi bom đạn. Và cả mùi thịt da cháy xém. Một cánh tay của ông cũng nằm lại nơi này. Ông ngất lịm trong tiếng đạn bom xối xả. Khi tỉnh dậy bốn bề đã im lìm, toàn thân ông tê đi, nặng nề. Có cái gì đó đè nặng trên người ông…
- Ông ơi, mâm cúng đã chuẩn bị xong rồi. Con mời ông ạ!
Ông Huấn lặng lẽ gật đầu. Ông đốt bó hương, khói tỏa nghi ngút khắp khoảng không, rồi tan nhanh quyện vào trong gió. Mắt rưng rưng nhìn mơ màng vào làn khói mỏng mảnh, ông nghẹn ngào:
- Ngày đó, nếu cậu không lấy thân che cho mình thì người nằm đây có lẽ là mình chứ không phải là cậu. Minh ơi! Cậu đã nằm lại nơi đây bao năm rồi. Đã đến lúc về lại quê hương rồi. Hôm nay mình và các con, cháu của cậu lại vào đây đón cậu. Cậu hãy phù hộ cho mình tìm được cậu nhé.
Cắm những cây hương vòng quanh mâm cúng, người đồng đội năm nào run run rót chén rượu, tay mân mê từng món bánh gai, bánh giầy: - Toàn những món cậu thích ngày xưa. Chính tay vợ cậu làm đấy. Bà ấy cũng đã già yếu rồi, chỉ mong đón được cậu về để đoàn tụ. Về đi cậu!
Mọi người đứng sau ông, chắp tay yên lặng. Chờ những nén nhang cháy hết, tất cả sẽ bắt tay vào cuộc tìm kiếm. Thằng cháu mười tuổi thích thú với cảnh rừng già hoang vu đầy tiếng chim hót, tiếng cây rừng xào xạc. Bước chân nó bị cuốn theo những chú chim lạ. Rồi đôi mắt nó lại mê mẩn bởi mấy nhành lan tím đang bung nở trên nhánh cây phía trước. Nó tiến lại gần và tìm cách trèo lên hái. Bỗng: “Á, bố ơi!”. Bịch! Thằng bé trượt tay ngã xuống, lăn tròn vài vòng trên đất, rồi dừng lại khi vướng phải một gốc cây. Mọi người nghe tiếng kêu, vội chạy đến, may mà không sao, lá rừng đã đỡ nó. Nắng đã lên cao. Mọi người ai cũng thấm mệt. Ngồi nghe tiếng gió vi vu luồn lách trong từng tán lá, ông Huấn chợt ngờ ngợ. Ông đứng dậy chầm chậm hướng về cái vũng trũng phía trước. Trong miệng lẩm bẩm: Liệu kia có phải là hố bom ngày ấy? Qua năm tháng gió mưa, nó đã được bồi gần đầy? Vậy thì cách khoảng mười mét sẽ là cây gỗ hương. Ông chăm chú vào gốc cây lớn ngay trước mặt. Trong lòng bỗng dâng lên một cảm giác gì đó rất lạ. Lấy tay vạch lớp lá mỏng bên gốc cây, ông chạm phải một vật bằng kim loại ghim chặt vào áo
. Ông chợt khuỵu xuống:
- Đúng là đây rồi!
Mọi người vội xúm lại!
- Mảnh bom này, vết lõm này không thể nhầm được! Ta bị thương chỗ này. Ngày ấy… Nào, đưa đây, đưa chiếc cuốc cho ta.
Ông cầm chiếc cuốc bằng cánh tay còn lại, vội vàng xới bên gốc cây. Mới chừng gang tay, lưỡi cuốc gặp đá nẩy văng lên. Ông buông cuốc, chỉ tay về bên kia gốc cây: - Bên kia, ta cùng anh em đã đào huyệt chôn ông ấy bên kia gốc cây bởi bên này bị vướng lớp đá này đây.
Người lính già lạc giọng: - Vậy là mình đã tìm được cậu rồi Minh ơi. Cậu còn nhớ trận đánh năm ấy không? Cậu còn hứa sau khi chiến thắng sẽ về đi hỏi vợ cho mình…
Đám con cháu và những người theo tìm mộ liệt sĩ cứ đứng lặng ngậm ngùi nghe người đồng chí hỉ hả với bạn mình về trận chiến ác liệt, về những mất mát hy sinh. Khi đào lên, cầm chiếc bình tông bị móp một bên càng làm người thương binh già khẳng định chắc chắn rằng đó là ông Minh. Chiếc bình cũng được mọi người cẩn thận đặt vào trong chiếc tiểu sành, bên cạnh bộ hài cốt tìm được.
Buổi sáng cuối tháng Bảy, bà Tuệ ra nghĩa trang từ lúc trời còn mờ sương. Sau khi đốt hương khắp lượt những dãy mộ được sắp ngay hàng thẳng lối như duyệt binh, bà về lại mộ chồng. Nén hương nghi ngút. Bà bày ra ít bánh gai, bánh giầy, mấy trái cây hái trong vườn. Bà thủ thỉ: - Bánh tự tay tôi làm, cây trái trong vườn nhà cả đấy ông ạ! Ông về đây rồi, vui đoàn tụ bạn bè đồng chí, tôi cũng yên tâm.
Nắng đã lên. Những tia nắng chiếu chênh chếch xuyên qua hàng phi lao quanh khu nghĩa trang. Bà Tuệ lặng lẽ đứng dậy nghĩ thầm: “Ông nghỉ đi, tôi về. Thi thoảng tôi lại ra trò chuyện cùng ông”. Ngoài cổng đoàn học sinh ăn mặc chỉnh tề, sắp thành hai hàng ngay ngắn đang chuẩn bị vào nghĩa trang thắp hương tưởng nhớ các Anh hùng liệt sĩ.
