Lựa chọn cách làm? Làm như thế nào? Hiệu quả ra sao?... Những câu hỏi luôn đòi hỏi người thực hiện phải có sự nhạy bén, sáng tạo, đổi mới trong việc lựa chọn mô hình phục hồi kinh tế (PHKT) phù hợp với người dân vùng ảnh hưởng bởi Dự án. Bếp ăn Núi Pháo - một trong những mô hình dịch vụ ăn uống được thành lập bởi chương trình PHKT của Công ty TNHH Khai thác Chế biến khoáng sản Núi Pháo (NuiPhao Mining) đã mang lại những hiệu quả nhất định, tạo việc làm cho gần 20 lao động địa phương, với mức thu nhập từ 4 - 8 triệu đồng/người/tháng.
Khi chúng tôi đến là thời điểm các chủ cửa hàng đang chuẩn bị các món ăn phục vụ cho khoảng 600 khách (là cán bộ, công nhân viên - CB-CNV, người lao động của NuiPhao Mining và các nhà thầu phụ trợ). Cảm nhận đầu tiên của chúng tôi là không gian sạch sẽ, thoáng đãng, chỗ nấu ăn gọn gàng, khoa học, biệt lập với khu vực sơ chế thực phẩm sống, khu vệ sinh… Thức ăn nấu chín được bày trên những khay inox sáng bóng với các món ăn đa dạng, phong phú đáp ứng nhu cầu của khách hàng, như: thịt kho trứng, thịt ba chỉ rang cháy cạnh, lạc rang; đậu phụ sốt cà chua, cá kho…
Trò chuyện với chúng tôi, chị Trần Thị Hương, chủ một ki ốt cho biết: “Được vào nấu ăn tại khu ki ốt của NuiPhao Mining, tôi rất phấn khởi, sẽ cố gắng nấu ăn thật ngon, thay đổi các món theo ngày, đảm bảo dinh dưỡng và an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) để làm hài lòng khách hàng và được phục vụ lâu dài. Trước khi chính thức đứng bếp nấu ăn, tôi và các lao động phục vụ đều được tập huấn về công tác VSATTP; phòng, chống cháy nổ; được giảng viên từ trung tâm dạy nghề đào tạo nâng cao tay nghề nấu ăn...”. Còn đầu bếp Lương Tuấn Cường, nói: “Để đảm bảo công việc, tôi thuê thêm 4 người phục vụ nữa. Thức ăn ngày nào bán hết ngày đó, không lo ế, do lượng khách hàng ổn định. Bán hàng tại đây, chúng tôi được sử dụng điện, nước miễn phí và không phải trả tiền thuê ki ốt, nên mỗi suất ăn được bán với giá hợp lý chỉ từ 15-25 nghìn đồng/suất, nhưng vẫn đảm bảo đủ chất dinh dưỡng".
Chị Trịnh Thu Quỳnh, cán bộ Phòng Quan hệ cộng đồng - Phục hồi kinh tế cho biết: Với mục đích ổn định sinh kế, tăng thu nhập, việc làm ổn định cho người dân địa phương, đặc biệt là những hộ dân bị thu hồi đất, NuiPhao Mining đã xây dựng nhiều chương trình PHKT, như: các chương trình khuyến nông, đào tạo nghề, tạo việc làm, tín dụng vi mô và mô hình doanh nghiệp cung ứng địa phương. Mỗi năm, NuiPhao Mining đầu tư hàng tỷ đồng cho các chương trình PHKT. 100% chủ cơ sở và đại đa số những người lao động ở các cơ sở này đều là người bị ảnh hưởng bởi Dự án Núi Pháo. Công ty hỗ trợ các DN từ bước đầu thành lập như tiếp cận kỹ thuật, thăm dò tìm hiểu thị trường, hỗ trợ đào tạo về an toàn, hỗ trợ trang thiết bị và tiêu thụ sản phẩm…Từ khi đi vào hoạt động tới nay, NuiPhao Mining đã hỗ trợ thành lập 7 mô hình cung ứng địa phương, bao gồm: Công ty May bao bì Anh Dương (cung ứng túi đựng quặng); Công ty sản xuất giá đỡ quặng (pallet) Hà Quang Huy; Hợp tác xã (HTX) thu gom rác thải Hà Thượng; HTX Vận tải Bình An; Cơ sở may đồng phục Khánh Hiền; Tổ hợp tác sản xuất chè an toàn xóm 7 (Hà Thượng) và Tổ cung ứng dịch vụ ăn uống tại mỏ Núi Pháo. Có hơn 100 lao động là hộ bị thu hồi đất đang làm việc ổn định tại các cơ sở này với mức thu nhập bình quân hàng tháng từ 4 triệu đến 8 triệu đồng.
Bếp ăn Núi Pháo là một trong những mô hình cung ứng dịch vụ địa phương của NuiPhao Mining, được triển khai 3 năm, đã thu được những kết quả tốt: Giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho các đối lượng ảnh hưởng bởi Dự án; giúp việc ăn, uống của CB-CNV, người lao động trong Công ty và các nhà thầu được thuận tiện, đảm bảo ATVSTP… Bởi trong quá trình hoạt động, Phòng Quan hệ cộng đồng và Bộ phận Y tế đã thường xuyên giám sát, đánh giá chất lượng và kiểm tra định kỳ về VSATTP, thu thập ý kiến phản hồi của CB-CNV, người lao động để cải thiện chất lượng dịch vụ. Anh Nguyễn Thanh Thắng - Nhà thầu Thịnh Cường chia sẻ: Trước kia, mô hình dịch vụ này chưa có, chúng tôi thường phải lên tận trung tâm huyện Đại Từ hoặc xã Hà Thượng ăn, uống nhiều khi rất bất tiện, mất nhiều thời gian. Nay, các dịch vụ ăn, uống được mở ngay trong khu vực nhà máy, chúng tôi có thể ra đó ăn hoặc "ship" về phòng ăn trong giờ nghỉ trưa và hoàn toàn yên tâm về chất lượng các món ăn.
Chúng tôi xin lấy lời nhận xét của chị Nguyễn Tuyết Mai, cư trú ở tổ dân phố Sơn Hà (thị trấn Hùng Sơn - Đại Từ) hiện cũng đang làm công việc nấu ăn ở Bếp ăn Núi Pháo, thay cho lời kết bài viết này: “Gia đình tôi thuộc diện phải di chuyển chỗ ở đến khu tái định cư để bàn giao mặt bằng cho Dự án Núi Pháo. Tất nhiên, cuộc sống không tránh khỏi xáo trộn nhất định, nhưng NuiPhao Mining đã có sự quan tâm, tạo điều kiện cho gia đình tôi cũng như các gia đình khác nhanh chóng ổn định cuộc sống. Tôi thấy rất hài lòng”.