Nguyên nhân gây mệt mỏi do HIV

Nhiều người sống chung với HIV cảm thấy mệt mỏi. Triệu chứng này có thể liên quan trực tiếp đến HIV hoặc gián tiếp liên quan đến thuốc men, ảnh hưởng tâm lý, hoặc căng thẳng trong cuộc sống...

Tại sao HIV lại gây mệt mỏi?

Đôi khi, HIV gây ra sự mệt mỏi vì nó tác động lên hệ miễn dịch. Ngoài ra, còn do các bệnh đồng nhiễm, các yếu tố điều trị, hoặc các yếu tố tâm lý là nguyên nhân của vấn đề này.

Mệt mỏi là triệu chứng thường gặp và gây phiền toái nhất ở những người nhiễm HIV. Mặc dù một đánh giá nghiên cứu năm 2010 nói rằng 33% - 88% người nhiễm HIV cảm thấy mệt mỏi. Các ước tính này thường khác nhau vì rất khó để xác định và đo lường sự mệt mỏi.

Theo nghiên cứu năm 2018, các yếu tố sau có mối liên hệ với sự mệt mỏi do HIV: Sinh lý học (viêm mãn tính, dinh dưỡng kém, tác dụng phụ của thuốc…), tâm lý (lo lắng, trầm cảm, các thay đổi trong não, việc bị cô lập trong xã hội), hành vi (thói quen ngủ không lành mạnh, thiếu thể dục thể thao, sử dụng chất gây nghiện, hút thuốc)…

Mệt mỏi có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Bởi vì mệt mỏi có thể khiến một người cảm thấy mệt nhưng không thể ngủ được, nó có thể ảnh hưởng đến động lực làm việc và khả năng ra quyết định của họ.

Mệt mỏi cũng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến HIV tiến triển nhanh hơn. Chúng ta cần phải tìm ra nguyên nhân gốc rễ của sự mệt mỏi và điều trị cả nguyên nhân của sự mệt mỏi và HIV.

Những nguyên nhân tiềm ẩn gây mệt mỏi cho người nhiễm HIV bao gồm:

HIV đang hoạt động

Sau khi một người nhiễm HIV, hệ thống miễn dịch của họ phản ứng bằng cách cố gắng chống lại virus. Nỗ lực trong việc cố gắng bảo vệ cơ thể chống lại HIV gây ra sự mệt mỏi, đặc biệt là trong giai đoạn đầu trước khi bắt đầu điều trị.

HIV cũng có thể gây mệt mỏi vì nó làm suy giảm chức năng của hệ miễn dịch. Hầu hết người bệnh cho biết họ cảm thấy có nhiều năng lượng hơn sau khi bắt đầu dùng thuốc kháng virus.

Mệt mỏi là một trong những triệu chứng ban đầu của HIV có thể xuất hiện trong vòng 2-4 tuần đầu tiên sau khi một người nhiễm virus, cùng với các triệu chứng giống cúm khác, chẳng hạn như: Sốt, ớn lạnh, đau cơ, sưng hạch bạch huyết, loét miệng…

Thiếu máu

Thiếu máu là một trong những biến chứng liên quan đến máu phổ biến nhất của HIV. Thiếu máu có thể gây ra mệt mỏi, chóng mặt và các vấn đề về tập trung, cùng với một số vấn đề khác.

Nghiên cứu cho thấy thiếu máu liên quan đến HIV có những điểm tương đồng với loại thiếu máu xảy ra khi chúng ta lão hóa. Các nhà khoa học cho rằng điều này là do sự biểu hiện của các phân tử gọi là cytokine tiền viêm gây ra tình trạng thiếu máu và viêm ở người lớn tuổi.

Căng thẳng

Căng thẳng có thể có tác động lớn đến chất lượng cuộc sống. Viện nghiên cứu Căng thẳng Hoa Kỳ (AIS) liệt kê 50 triệu chứng phổ biến của căng thẳng, bao gồm mệt mỏi liên tục và suy nhược.

AIS cũng lưu ý rằng những người nhiễm HIV có thể dễ bị căng thẳng hơn. Người nhiễm HIV cần phải giải quyết các vấn đề làm họ căng thẳng để giảm bớt một số triệu chứng mệt mỏi.

HIV có liên hệ tới các vấn đề tâm lý, chẳng hạn như trầm cảm và lo lắng. Các bệnh này cũng có thể góp phần gây ra mệt mỏi. Đôi khi, những điều không chắc chắn xung quanh việc chẩn đoán HIV cũng có thể gây ra lo lắng. Một số người bị trầm cảm, có thể dẫn đến chất lượng cuộc sống thấp và kém tuân thủ phác đồ điều trị HIV.

Bệnh nền

Người nhiễm HIV cũng có thể cảm thấy mệt mỏi do các bệnh không liên quan đến HIV. Các bệnh này có thể đã tồn tại trước hoặc sau khi bệnh nhân được chẩn đoán HIV. Một số bệnh cơ bản có thể gây ra mệt mỏi bao gồm: Trầm cảm, mất ngủ, tuyến giáp kém hoạt động (suy giáp), không sản xuất đủ testosterone (thiểu năng sinh dục), thiếu máu…

Nhiễm trùng cơ hội

HIV làm tổn thương hệ thống miễn dịch bằng cách tấn công và làm suy yếu các tế bào thường bảo vệ cơ thể khỏi các hình thức nhiễm trùng khác. Điều này có nghĩa là những người sống chung với HIV có nhiều khả năng bị nhiễm trùng do virus và vi khuẩn mà nếu không nhiễm HIV họ có thể sẽ không mắc phải. Chúng được gọi là nhiễm trùng cơ hội hoặc thứ phát.

Nhiễm trùng cơ hội có nhiều khả năng xảy ra hơn khi bệnh nhân không dùng thuốc kháng virus và có số lượng CD4 rất thấp. Tế bào CD4 đóng một vai trò quan trọng trong việc giữ cho hệ thống miễn dịch khỏe mạnh. Uống thuốc điều trị HIV sẽ ngăn ngừa HIV làm tổn thương hệ thống miễn dịch và cho phép số lượng CD4 tăng lên, báo hiệu sự gia tăng chức năng của hệ thống miễn dịch.

Các bệnh nhiễm trùng cơ hội có thể có liên quan đến HIV bao gồm: Nấm miệng hoặc âm đạo, còn được gọi là nấm candida; Herpes simplex 1 (HSV-1), gây ra mụn rộp quanh miệng; Salmonella, một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn gây ra buồn nôn và tiêu chảy; Toxoplasmosis, một bệnh nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến não…

Các lý do khác

Những nguyên nhân khác gây mệt mỏi cho người nhiễm HIV có thể bao gồm: Tác dụng phụ của thuốc điều trị HIV; sự mất cân bằng nội tiết tố; sử dụng thuốc dị ứng, chẳng hạn như thuốc kháng histamine; một chế độ ăn uống không lành mạnh; làm việc quá sức hoặc hoạt động thể chất quá nhiều trong một ngày; sử dụng rượu hoặc ma túy; mệt mỏi không rõ nguyên nhân, được gọi là mệt mỏi vô căn…

Làm thế nào để vượt qua sự mệt mỏi?

Cách điều trị hiệu quả nhất cho chứng mệt mỏi sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây mệt mỏi. Phương pháp điều trị tốt nhất cho tình trạng mệt mỏi do HIV thường là dùng thuốc kháng virus. Bệnh nhân thường thấy mức năng lượng tăng lên khi họ bắt đầu dùng thuốc kháng virus. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch đang phục hồi.

Những người không biết nguyên nhân gây ra sự mệt mỏi của họ nên viết nhật ký để ghi lại những thời điểm họ cảm thấy mệt mỏi nhất. Điều này có thể giúp người bệnh xác định nguyên nhân chính xác của sự mệt mỏi và cung cấp cho bác sĩ cái nhìn toàn diện hơn về bệnh.

Một số phương pháp điều trị mệt mỏi bao gồm: Điều trị các bệnh lý nền, chẳng hạn như trầm cảm, căng thẳng hoặc mất ngủ; đổi thuốc nếu nguyên nhân gây mệt mỏi là do thuốc; ăn một chế độ ăn uống lành mạnh hơn; giảm hoạt động thể chất nếu có thể; tránh rượu và thuốc kích thích…

Ảnh hưởng lên sức khỏe tâm thần của HIV

Theo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, những người nhiễm HIV có “tỷ lệ bệnh tâm thần cao hơn mặt bằng dân số”. Người nhiễm HIV phải chăm sóc sức khỏe tâm thần của họ và có nhiều phương pháp điều trị. Bất kỳ ai gặp các triệu chứng sau đây đều nên tìm kiếm sự chăm sóc sức khỏe tâm thần: Mức độ căng thẳng hoặc lo lắng cao; cảm giác trống rỗng hoặc buồn bã; ít tìm thấy niềm vui trong những thứ họ từng thích; ý nghĩ tự tử

Các phương pháp điều trị sau đây có thể giúp cải thiện sức khỏe tâm thần: Nói chuyện với nhà tâm lý học, bác sĩ tâm thần, nhân viên xã hội hoặc các nhà trị liệu khác; có chỗ dựa tinh thần vững chắc; tham gia nhóm hỗ trợ những người có vấn đề tương tự; thiền định; duy trì hoặc tăng cường các thói quen lành mạnh, chẳng hạn như ăn uống đầy đủ và tập thể dục vừa phải; dùng thuốc…

Mệt mỏi là một triệu chứng thường liên quan đến HIV. Bệnh này có thể gây mệt mỏi vì nó tác động lên hệ thống miễn dịch, có thể dẫn đến thiếu máu, căng thẳng và các tình trạng tâm lý khác.

Người bệnh có thể cải thiện mức năng lượng của mình và chống lại mệt mỏi bằng cách dùng liệu pháp kháng virus HIV và điều trị các nguyên nhân nền gây mệt mỏi, có thể bao gồm hỗ trợ sức khỏe tâm thần.

Người bệnh nên hợp tác với bác sĩ để xác định nguyên nhân gốc rễ của sự mệt mỏi của họ để điều trị bệnh tốt hơn.