Xin cho hỏi xét nghiệm máu bình thường có phát hiện ra HIV? Nếu tôi muốn hiến máu thì tôi có phải buộc phải xét nghiệm phát hiện HIV không?
Xét nghiệm máu thông thường không phát hiện HIV
Xét nghiệm máu thông thường không thể phát hiện được sự tồn tại của HIV trong cơ thể. Chỉ khi thực hiện các xét nghiệm chuyên môn như tìm kháng nguyên, kháng thể HIV vào thời điểm thích hợp thì mới có thể chẩn đoán chính xác bệnh HIV.
Trong xét nghiệm máu tổng quát không bao gồm xét nghiệm HIV. Nếu không yêu cầu bác sĩ xét nghiệm HIV thì sẽ không phát hiện ra HIV được. Trong xét nghiệm máu tổng quát không bao gồm xét nghiệm HIV. Các xét nghiệm chính trong danh mục xét nghiệm máu tổng quát thường chỉ bao gồm các xét nghiệm chính sau:
Xét nghiệm công thức máu: Nhằm định lượng các thành phần của máu như tiểu cầu, hồng cầu, bạch cầu.., và một số tính chất của chúng như độ lớn, lượng hêmôglôbin,... trong mẫu thử máu. Việc xét nghiệm này giúp chúng ta phát hiện những bất thường cơ bản về máu từ đó đưa ra các xét nghiệm khác giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh.
Đường máu: Giúp định lượng nồng độ đường trong máu giúp xác định nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Để đảm bảo kết quả chính xác, việc lấy máu phải được thực hiện sau 8 giờ nhịn đói trở lên.
Xét nghiệm mỡ máu: Giúp đo chỉ số hàm lượng cholesterol và triglycerid trong máu bao gồm lượng cholesterol toàn phần, HDL (cholesterol tốt), LDL (cholesterol xấu). Xét nghiệm mỡ máu còn giúp chẩn đoán tình trạng tăng cholesterol trong máu. Chỉ số cholesterol trong máu được xem là cao nếu > 2,50 g/l. Triglycerid được coi là cao nếu như > 2 g/l.
Chỉ số men gan: Giúp xác định nồng độ men alanine amino transferase (ALAT hoặc SGPT) cùng với men aspartate amino transferase (ASAT hoặc SGOT). Những thông số này giúp chẩn đoán các bệnh lý ở gan (do rượu, virus hoặc ung thư). Ngoài ra, còn đưa ra hướng chẩn đoán khác vì nồng độ các men này cũng tăng ở một số bệnh như viêm tuyến tụy hay nhồi máu cơ tim.
Nếu nghi ngờ mình bị HIV thì nên tới khám bác sĩ và xét nghiệm HIV hoặc đến các trung tâm y tế dự phòng, bệnh viện lớn để được xét nghiệm chính xác về HIV.
Có thể yêu cầu các xét nghiệm sau:
Xét nghiệm tìm kháng nguyên: Xét nghiệm này giúp tìm kiếm virus HIV trong máu. Xét nghiệm có thể cho biết lượng virus có trong máu (còn gọi là xét nghiệm tải lượng virus HIV). Đây là xét nghiệm khá tốn kém và không được sử dụng thường xuyên với mục đích sàng lọc cá nhân, trừ khi bạn có nguy cơ phơi nhiễm HIV cao hay xuất hiện các triệu chứng HIV sớm.
Xét nghiệm tìm kháng thể kháng virus HIV: Hầu hết các xét nghiệm HIV nhanh hay các bộ xét nghiệm tại nhà là xét nghiệm kháng thể. Xét nghiệm này giúp tìm kiếm kháng thể HIV trong máu hoặc dịch tiết cơ thể. Với xét nghiệm máu, bạn sẽ được yêu cầu lấy máu từ tĩnh mạch vào một ống đựng mẫu rồi gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. Với xét nghiệm dịch cơ thể, thường lấy dịch miệng, và có thể thực hiện tại nhà. Với xét nghiệm sàng lọc kháng thể, kết quả thường có nhanh hơn (trong khoảng 30 phút).
Xét nghiệm cả kháng nguyên và kháng thể: Xét nghiệm này dùng để tìm kiếm cả kháng nguyên và kháng thể HIV trong cơ thể. Kháng thể được tạo ra bởi hệ thống miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với virus HIV còn kháng nguyên là những chất lạ xâm nhập vào cơ thể và kích hoạt hệ thống miễn dịch tự nhiên. Khi bị nhiễm virus HIV, một kháng nguyên được gọi là p24 sẽ xuất hiện sau khi nhiễm khoảng 2–4 tuần.
Kết quả HIV âm tính: Kết quả này không có nghĩa là bạn hoàn toàn không có khả năng bị nhiễm HIV. Nó có nghĩa là tại thời điểm xét nghiệm cơ thể bạn không mang vi rút này hoặc xét nghiệm chưa phát hiện được virus. Có khả năng cao là bạn đang ở trong thời kỳ "cửa sổ".
Thời kỳ "cửa sổ" kéo dài từ 3 đến 6 tháng, đây cũng là khoảng thời gian để cơ thể sản xuất ra kháng thể chống lại vi rút. Vì vậy, nếu làm xét nghiệm trong khoảng thời gian từ lúc virus xâm nhập cho đến khi cơ thể sản sinh được đủ lượng kháng thể thì kết quả có thể âm tính trong khi người làm xét nghiệm đã bị nhiễm HIV rồi. Trong thời kỳ cửa sổ, bạn vẫn có thể lây truyền HIV cho người khác mặc dù kết quả xét nghiệm kháng thể của bạn là âm tính.
Nếu thấy mình có nguy cơ cao bị lây nhiễm HIV và nghĩ rằng mình đang trong thời kỳ "cửa sổ" thì nên làm xét nghiệm lại để khẳng định chắc chắn tình trạng nhiễm HIV của mình.
Kết quả HIV dương tính: Có nghĩa là cơ thể bạn đã mang virus HIV. Bạn không nên lo lắng, hãy đến ngay các cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị sớm nhất.
Buộc phải xét nghiệm HIV khi hiến máu
Theo các qui định tại Điều lệ truyền máu ban hành kèm theo Quyết định số 937/BYT - QĐ ngày 4/9/1992 của Bộ trưởng Bộ y tế, Quy định chuyên môn về xử lý nhiễm HIV/AIDS ban hành kèm theo Quyết định số 2557/BYT - QĐ ngày 26/12/1996 của Bộ trưởng Bộ Y tế, người cho máu phải được khám sức khỏe và xét nghiệm trước mỗi lần lấy máu, bảo đảm 100% chai máu phải được sàng lọc trước khi truyền.
Nhân viên lấy máu cần có các thông tin đầy đủ về người cho máu nhằm phát hiện các bệnh lây truyền bằng đường máu và chống chỉ định cho máu khác. Việc thực hiện xét nghiệm tối thiểu bắt buộc đối với người cho máu không chỉ nhằm tìm kháng thể HIV trong huyết thanh mà còn nhằm phát hiện các bệnh tiềm ẩn khác như viêm gan B, giang mai, sốt rét...
Trong trường hợp cấp cứu có chỉ định truyền máu mà không có điều kiện xét nghiệm phát hiện HIV thì nhân viên y tế được phép dùng máu của bố, mẹ hoặc con, anh chị em của người bệnh để truyền cho người đó trên cơ sở người nhà bệnh nhân yêu cầu và ký giấy cam kết. Trường hợp này nhân viên y tế không chịu trách nhiệm nếu xảy ra việc lây nhiễm HIV/AIDS.
Việc xét nghiệm phát hiện HIV đối với người cho máu do cơ sở y tế nơi lấy máu thực hiện. Người cho máu không phải trả chi phí xét nghiệm.
