Lo ngại dịch HIV tái phát sau lệnh đóng băng viện trợ của Mỹ

Lệnh đóng băng viện trợ của Tổng thống Mỹ Donald Trump có nguy cơ sẽ làm đảo ngược thành tựu về phòng, chống HIV/AIDS ở Mỹ Latinh. Lo ngại dịch HIV tái phát, các nhóm cứu trợ ở Mỹ Latinh đang kêu gọi cộng đồng quốc tế giúp đỡ để duy trì công việc của mình.

Diễu hành hưởng ứng phòng chông HIV/AIDS ở Washington DC. Ảnh internet

Gần 30 năm trước, ông Rosember Lopez nhận được chẩn đoán nhiễm HIV. Thời điểm đó, nguồn lực hỗ trợ cho người nhiễm HIV của Chính phủ Mexico rất hạn chế, do đó ông Lopez đã tham gia các nhóm vận động để bảo đảm nguồn tài trợ cần thiết cho thuốc men điều trị.

Trải nghiệm này đã truyền cảm hứng cho ông thành lập tổ chức riêng tại Tapachula, miền Nam Mexico để giúp xóa bỏ kỳ thị đối với HIV dưới sự hỗ trợ tài chính từ Mỹ. Tuy nhiên, hiện tại tổ chức của ông đang là một trong số hàng chục nhóm cứu trợ trên khắp Mỹ Latinh đang gặp vấn đề do chính quyền của Tổng thống Donald Trump đóng băng hầu hết các khoản viện trợ quốc tế và cắt giảm mạng lưới phát triển toàn cầu.

Theo CNN, các tổ chức như ông Rosember Lopez lập ra giúp những người mắc bệnh này tiếp cận các loại thuốc kháng virus cần thiết để giảm nguy cơ lây truyền và mang đến cho họ cơ hội có một cuộc sống lâu dài, khỏe mạnh. Sau khi nghe tin về lệnh đóng băng viện trợ vào cuối tháng 1/2025, ông Lopez bắt đầu lo lắng không chỉ về tương lai của tổ chức của mình, mà còn về những ca tử vong có thể xảy ra do thiếu dịch vụ chăm sóc HIV.

Kế hoạch cứu trợ khẩn cấp của Tổng thống Mỹ về phòng chống AIDS (PEPFAR), một chương trình từ thời Tổng thống George W. Bush nằm trong số những chương trình bị ảnh hưởng theo quyết định của ông Donald Trump.

PEPFAR đã trở thành phao cứu sinh cho những người sống chung với HIV và AIDS, cứu sống hàng chục triệu người trên khắp thế giới kể từ khi thành lập. Tuy nhiên, mới đây lệnh đóng băng viện trợ nước ngoài của ông Donald Trump bao gồm lệnh ngừng hoạt động đối với tất cả các nhóm viện trợ, ngay lập tức dừng các chương trình do Mỹ tài trợ. Mặc dù Bộ Ngoại giao sau đó đã ban hành lệnh miễn trừ cho viện trợ "cứu mạng", một số nhóm viện trợ cho biết nguồn tài trợ vẫn bị dừng lại.

Việc thiếu nguồn tài trợ từ Mỹ đã tác động đến các tổ chức ở Colombia. Một số tổ chức, như Red Somos, nơi cung cấp dịch vụ chăm sóc HIV cho những người di cư Venezuela, đã buộc phải cắt giảm mạnh hoạt động của mình.

Ông David Marquez, điều phối viên bảo vệ xã hội của nhóm cho biết, khoảng 300 người di cư Venezuela nhiễm HIV không thể tiếp tục điều trị vì được điều hành với sự hỗ trợ của PEPFAR. "Điều này có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của họ", ông Marquez nói.

Nếu không có sự cho phép rõ ràng từ Mỹ để tiếp tục hoạt động, tổ chức Red Somos sẽ đối mặt với nguy cơ gián đoạn nguồn cung hơn 170 loại thuốc kháng virus. Nhóm cũng đã phải tạm dừng các dịch vụ giáo dục, bảo vệ xã hội và sức khỏe tâm thần kể từ tháng 1/2025.

Tại Haiti, TS. Alain Casseus và các đồng nghiệp tại tổ chức chăm sóc sức khỏe Zanmi Lasante đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi lệnh đóng băng viện trợ. Hàng nghìn người Haiti dựa vào họ để được chăm sóc HIV, nhưng "về cơ bản, chúng tôi phải giảm hoạt động", ông nói.

Các nhóm cứu trợ đã cảnh báo rằng, việc dừng các chương trình như PEPFAR có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của hàng triệu người, và việc ngừng điều trị HIV có thể khiến cho dịch HIV tái phát.

Trong một số trường hợp, việc gián đoạn điều trị có thể khiến HIV tái phát trong vòng chưa đầy một tháng và có thể dẫn đến các chủng kháng thuốc phát sinh, TS. Craig Spencer, bác sĩ chuyên khoa - GS tại Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Brown nhận định: "Chúng ta đang tự bắn vào chân mình".

Ông Christine Stegling, Phó Giám đốc điều hành của cơ quan Liên Hợp Quốc về phòng chống HIV và AIDS nhận định, nếu PEPFAR không được tái cấp phép trong 4 năm tới và không có các nguồn lực khác để ứng phó với HIV, sẽ có khoảng 6,3 triệu ca tử vong liên quan đến AIDS trong tương lai gần, con số này tăng đến 400%.

Lo ngại dịch bệnh sẽ tái phát trong tương lai không xa, Asia Russell, Giám đốc điều hành của Health GAP, một tổ chức ủng hộ điều trị HIV toàn cầu cho rằng, trong tình huống để dịch bệnh bị tái phát, làm mất đi các thành tựu đã đạt được trong công tác phòng chống HIV/AIDS thì việc phục hồi sự gián đoạn này là việc không phải là điều dễ dàng.

Mỹ là nhà cung cấp viện trợ phát triển chính thức lớn nhất thế giới, với phần lớn các khoản tiền được phân bổ thông qua USAID. Tuy nhiên, ngay khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1, Tổng thống Donald Trump đã ra lệnh đóng băng phần lớn viện trợ nước ngoài trong vòng 3 tháng. Quyết định này khiến các tổ chức nhân đạo toàn cầu gặp khó khăn trong việc đối phó với hậu quả.