Quốc hội thảo luận dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo

Chiều 5-12, các đại biểu Quốc hội làm việc tại Hội trường, biểu quyết thông qua Luật Giám định tư pháp (sửa đổi); Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp, với tỷ lệ tán thành cao. Tiếp đó, các đại biểu thảo luận dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo. 

Đại biểu Hoàng Anh Công nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện pháp luật theo hướng rõ trách nhiệm, thống nhất hệ thống và tăng hiệu lực bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.

Theo đại biểu Hoàng Anh Công, dự thảo luật lần này cần rà soát, sửa đổi cụ thể trách nhiệm tiếp công dân của HĐND và Thường trực HĐND tại Điều 22, Luật Tiếp công dân.

Đại biểu phân tích, Luật Tiếp công dân hiện hành đã xác định HĐND các cấp là chủ thể có trách nhiệm tổ chức tiếp công dân; đồng thời “tiếp công dân” được hiểu là hoạt động đón tiếp, lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh… theo các hình thức thường xuyên, định kỳ và đột xuất. Tuy vậy, Điều 22 mới chỉ quy định về trách nhiệm tiếp công dân của đại biểu HĐND và trách nhiệm tổ chức để đại biểu HĐND tiếp công dân, trong khi thiếu nội dung nêu rõ trách nhiệm trực tiếp của HĐND và Thường trực HĐND.

Đại biểu dẫn Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, theo đó Thường trực HĐND có nhiệm vụ tổ chức để đại biểu HĐND tiếp công dân. Trên thực tế ở địa phương, các HĐND đều ban hành quy chế tiếp công dân, thường quy định Thường trực HĐND thay mặt HĐND tiếp công dân và chịu trách nhiệm tổ chức cho đại biểu HĐND tiếp công dân.

Vì vậy, việc bổ sung quy định ngay trong lần sửa đổi này là cần thiết để tránh khoảng trống pháp lý và bảo đảm thống nhất giữa luật chuyên ngành với luật về tổ chức bộ máy chính quyền địa phương.

Về cơ chế bảo vệ người tố cáo, đại biểu Hoàng Anh Công cho rằng, các quy định về bảo vệ người tố cáo trong Luật Tố cáo cần tiếp tục được hoàn thiện, đặt trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang đặc biệt quan tâm bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Viện dẫn Quy định số 231-QĐ/TW ngày 17/01/2025 của Bộ Chính trị về bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đại biểu nhấn mạnh yêu cầu bảo vệ bí mật danh tính và thông tin cá nhân của người tố cáo và cả người thân; đồng thời làm rõ các hành vi bị nghiêm cấm, chú trọng phòng ngừa, nhận diện và xử lý hành vi trả thù, trù dập dưới mọi hình thức.

Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát toàn diện quy định về bảo vệ người tố cáo và các hành vi bị nghiêm cấm trong Luật Tố cáo; đồng thời bám sát kết quả sửa đổi của các luật liên quan như Luật Phòng, chống tham nhũng và Luật Tiết kiệm, chống lãng phí… để bảo đảm tính đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Đại biểu lưu ý một số quy định hiện hành còn có thể gây cách hiểu khác nhau. Ví dụ, khoản 1 Điều 47, Luật Tố cáo quy định bảo vệ bí mật thông tin của người tố cáo, nhưng phần tiếp theo mới nêu bảo vệ vị trí công tác, tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người tố cáo và người thân. Cách diễn đạt này dễ dẫn đến suy luận rằng biện pháp bảo vệ bí mật thông tin chỉ áp dụng cho người tố cáo, không áp dụng cho thân nhân của họ.

Theo đại biểu, dự thảo cần chỉnh lý theo hướng rõ ràng, bao quát đúng tinh thần bảo vệ cả người tố cáo lẫn người thân, tránh tạo kẽ hở để người tố cáo bị gây sức ép hoặc tổn hại. Về điều khoản thi hành, đại biểu đề nghị thời điểm có hiệu lực của luật là từ 01/7/2026 để Chính phủ có thời gian chuẩn bị các văn bản hướng dẫn.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Nguyên).

Tham gia thảo luận về dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế, đại biểu Nguyễn Thị Thủy nhất trí cao đối với dự thảo luật; đánh giá cao tính phù hợp với thông lệ quốc tế.

Đại biểu cho rằng: Nếu xây dựng được chế định về thẩm phán và thực tế lựa chọn được những thẩm phán thực sự chất lượng, uy tín và có kinh nghiệm, đặc biệt thẩm phán là người nước ngoài trong việc giải quyết các tranh chấp đầu tư kinh doanh quốc tế thì đó là một trong những yếu tố đóng góp vào thành công của toà án tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Dựa trên kinh nghiệm của các trung tâm tài chính lớn như ở Dubai và Singapore, đại biểu kiến nghị ưu tiên tuyển chọn các cựu thẩm phán chất lượng cao từ các quốc gia thông luật (như Anh, Úc) không chỉ để xét xử mà còn để hỗ trợ xây dựng bộ quy tắc tố tụng chuyên biệt.