Đại học ở Việt Nam và bài toán đạt chuẩn quốc tế

Đến năm 2025-2030, Việt Nam phấn đấu sẽ có ít nhất 1 ĐH, viện nghiên cứu thuộc nhóm 200 trường ĐH tốt nhất thế giới, còn lại khoảng 30 đến 40 trường nằm trong top 200-400 trên thế giới. 

Dự kiến lộ trình phát triển chất lượng của hệ thống giáo dục đại học (ĐH) Việt Nam đến năm 2020 sẽ là xây dựng 5 trường ĐH quốc tế với sự tham gia của 5 quốc gia và 100 ĐH thành viên.

Cùng với chương trình đào tạo 20.000 tiến sĩ, quyết tâm xây dựng các trường ĐH đẳng cấp quốc tế của Việt Nam được coi như bản lề cho sự phát triển giáo dục - đào tạo của nước nhà. Đến nay, mặc dù Việt Nam đã chọn được 15 trường ĐH để xây dựng thành trường trọng điểm giảng dạy mang đẳng cấp quốc tế, nhưng vẫn chưa có trường nào được xếp hạng trong "top" 500 trường ĐH hàng đầu châu Á. Nguyên nhân chủ yếu là hiện nay, nhiều trường ĐH, học viện chưa đủ số lượng giảng viên có năng lực; cơ sở vật chất còn lạc hậu, thiếu thốn; trình độ quản lý còn hạn chế… Việc tự chủ về tài chính và tự chịu trách nhiệm về giảng dạy còn yếu kém.

Chủ động, sẵn sàng hội nhập

Tại hội nghị về Hội nhập quốc tế trong giáo dục ĐH vừa diễn ra ở Hà Nội, Tiến sĩ Nguyễn Thị Lê Hương, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH (Bộ Giáo dục-Đào tạo) cho rằng: Việc xây dựng trường ĐH đẳng cấp quốc tế phải bắt đầu từ việc các trường ĐH, học viện sẵn sàng chủ động hướng tới hội nhập quốc tế.

Nếu không có hội nhập quốc tế thì Việt Nam sẽ không thể biết nền giáo dục thế giới đang phát triển đến đâu, chúng ta đang đứng ở vị trí nào. Từ nhiều năm nay, các nước trên thế giới đã có nhiều hoạt động để hội nhập về giáo dục ĐH. Hội nhập giáo dục cũng như nhiều người thường nói: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”, “Từ dòng sông đổ ra biển cả”. Thông qua giao lưu, hợp tác với các nước có nền giáo dục tiên tiến và phát triển, Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm giảng dạy, quản lý quý báu của bạn bè quốc tế để cải tiến, hoàn thiện mình hơn.

Bà Nguyễn Thị Lê Hương cho biết: Hiện Việt Nam đang triển khai xây dựng 4 trường ĐH mang trình độ đẳng cấp quốc tế với vốn vay khoảng 400 triệu USD từ Ngân hàng Thế giới và Ngân hàng Phát triển châu Á. 4 nước phát triển là Mỹ, Đức, Pháp và Nhật Bản đã được chọn và dự kiến là đối tác chiến lược phối hợp xây dựng ĐH quốc tế.

Để xây dựng trường ĐH đẳng cấp quốc tế hoạt động đạt hiệu quả, Việt Nam đã liên kết với một số tổ chức trong và ngoài nước để thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục thông qua việc mời chuyên gia tư vấn quốc tế cùng hợp tác xây dựng bộ tiêu chí về kiểm định chất lượng giáo dục tại các học viện, trường ĐH trên toàn quốc.

Về xây dựng khung chương trình đào tạo mang đẳng cấp quốc tế, Việt Nam cũng mời chuyên gia quốc tế tư vấn về hệ thống quản lý, điều hành và chương trình đào tạo hợp lý cũng như định hướng nghề nghiệp cho sinh viên. Hiện nay, Việt Nam có tới hơn 30 chương trình đào tạo tiên tiến giảng dạy bằng nhiều thứ tiếng sẽ được áp dụng giảng dạy tại các trường giảng dạy theo tiêu chí đẳng cấp quốc tế.

Bộ Giáo dục-Đào tạo cũng sẽ hỗ trợ các trường ĐH xúc tiến liên kết với một số tổ chức, ĐH nước ngoài để cử giảng viên sang học tập, nghiên cứu và sau đó trở về nước giảng dạy.

Sinh viên học tập tại trường ĐH đẳng cấp quốc tế sẽ chỉ là những sinh viên giỏi của Việt Nam và sinh viên nước ngoài xuất sắc

Các trường phải tự chủ tài chính, tự chịu trách nhiệm về đào tạo

Để hội nhập với quốc tế, Việt Nam cũng gặp phải những khó khăn và thách thức. Đó là chúng ta phải vượt qua những rào cản về ngôn ngữ, yếu kém của nền giáo dục trong nước để chủ động, sẵng sàng đổi mới và học hỏi những kinh nghiệm cũng như tiến bộ của nền giáo dục ở các nước phát triển.

Ông Nguyễn Đức Nghĩa, Phó Giám đốc ĐH Quốc gia TP Hồ Chí Minh cho rằng: Trong quá trình học hỏi, chúng ta cũng phải biết chắt lọc những gì là phù hợp, tinh tuý, chất lượng để ứng dụng trong giảng dạy. Nếu không biết chọn lựa nhà cung cấp dịch vụ giáo dục phù hợp, nội dung đào tạo chất lượng thì việc hội nhập giáo dục của Việt Nam sẽ không hiệu quả, ảnh hưởng tới danh tiếng của các trường ĐH, niềm tin của phụ huynh, sinh viên và cả xã hội.

Còn theo ông Dương Mộng Hà, trưởng ban Hợp tác quốc tế (ĐH Đà Nẵng): Khi một trường ĐH nào đó được chọn để phát triển thành trường đẳng cấp quốc tế thì các trường sẽ nhận được sự hỗ trợ của các ĐH, viện nghiên cứu của Việt Nam. Các trường cũng sẽ được chia sẻ nguồn lực, khả năng hợp tác quốc tế của mình với các ĐH, cơ sở nghiên cứu khác. Sinh viên được lựa chọn vào các trường này là những sinh viên giỏi nhất của Việt Nam và những sinh viên nước ngoài xuất sắc. Những ĐH nghiên cứu mô hình đào tạo mới phải tuân thủ luật pháp của Việt Nam, thể hiện kinh nghiệm mô hình quản lý ĐH xuất sắc của các nước là đối tác chiến lược song có quy chế đặc biệt để tự chủ về tài chính, tự chịu trách nhiệm về chất lượng giảng dạy.

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Trung tâm Đảm bảo chất lượng (ĐH Bách Khoa) Hà Nội nêu ý kiến:  Trước thực tế tất cả các trường ĐH lớn trên thế giới đều là các trường tự quản, tự chủ tài chính thì trường ĐH đẳng cấp quốc tế trước hết phải là trường ĐH đa ngành và là ĐH nghiên cứu, biết tập trung trọng điểm, hướng vào nhu cầu xã hội. Yếu tố quyết định, then chốt tạo nên thành công của các trường ĐH là tập trung được nhân tài, có nguồn kinh phí tốt, quản lý tốt.

Ngoài ra, nhiệm vụ trọng tâm nhất của các trường ĐH phải xác định được mục tiêu đào tạo của từng ngành nghề. Sinh viên sau khi ra trường phải đạt được những gì, có đạt được nhu cầu của doanh nghiệp, công ty hay không. Căn cứ vào mục tiêu đào tạo, các trường đại học sẽ biết cần đào tạo những gì, kỹ năng thực hành cho sinh viên ra sao. Ngoài ra, trong quá trình đào tạo, các trường đại học cũng nên phối hợp với các nhà tuyển dụng xem họ cần những yêu cầu gì ở sinh viên sau khi tốt nghiệp.