Vì sao số trường THPT đạt chuẩn còn thấp?

Xây dựng trường đạt chuẩn Quốc gia được coi là một trong những giải pháp then chốt quyết định tới chất lượng dạy và học. Bởi nếu đạt các tiêu chí của trường chuẩn là hội tụ đủ các yếu tố của một cơ sở giáo dục có chất lượng.

Theo quy chế  để đạt trường chuẩn cần đáp ứng 5 tiêu chí: tổ chức cán bộ nhà trường; cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên; chất lượng giáo dục; cơ sở vật chất, thiết bị và công tác xã hội hóa giáo dục. Trong những năm qua, ngành Giáo dục đã tích cực tham mưu cho tỉnh và chỉ đạo các trường xây dựng theo hướng chuẩn hóa. Tuy nhiên, đến thời điểm này ở bậc THPT mới chỉ có 4 trường đạt chuẩn Quốc gia là THPT Chu Văn An, Lương Ngọc Quyến, Sông Công và mới đây là THPT Gang Thép, bằng 12,5% tổng số trường THPT trong toàn tỉnh.

Về 5 tiêu chuẩn của trường chuẩn là: Về tổ chức, nhà trường phải có đủ các khối lớp của cấp học, có nhiều nhất 45 lớp, mỗi lớp không quá 45 học sinh. Hàng năm giải quyết được ít nhất 2 chuyên đề chuyên môn có tác dụng nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học. Hội đồng trường và các hội đồng khác trong nhà trường được thành lập và thực hiện chức năng theo đúng điều lệ… Về cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên: hiệu trưởng và các phó hiệu trưởng được cấp quản lý giáo dục trực tiếp xếp loại khá trở lên; có đủ giáo viên ở các bộ môn đào tạo theo quy định, trong đó ít nhất có 30% giáo viên đạt tiêu chuẩn dạy giỏi từ cấp cơ sở trở lên; 100% giáo viên đạt chuẩn khá theo quy định về chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học. Có đủ giáo viên hoặc viên chức phụ trách thư viện, phòng học bộ môn, phòng thiết bị dạy học. Một năm trước khi được công nhận và trong thời hạn được công nhận đạt chuẩn Quốc gia, tối thiểu trường phải đạt các chỉ tiêu: tỷ lệ học sinh bỏ học, lưu ban hàng năm không quá 6%; học sinh xếp loại học lực giỏi đạt từ 3% trở lên, loại khá 35% trở lên, loại yếu, kém không quá 2%. Về cơ sở vật chất và thiết bị phải đáp ứng được các tiêu chuẩn về khuôn viên nhà trường, có đầy đủ cơ sở vật chất theo quy định tại Điều lệ trường trung học. Mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình, xã hội được duy trì thường xuyên, chặt chẽ, kịp thời, tạo môi trường giáo dục lành mạnh. Huy động hợp lý các nguồn lực để tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị và điều kiện nâng cao hiệu quả giáo dục của nhà trường…

Đối chiếu với các tiêu chuẩn nêu trên, khi bắt tay vào xây dựng trường đạt chuẩn Quốc gia các trường gặp không ít khó khăn, nhất là về cơ sở vật chất và chất lượng đào tạo. Theo lộ trình phấn đấu thì đến năm học 2009-2010, Trường THPT Phú Lương phải đạt chuẩn Quốc gia, nhưng đến thời điểm này Nhà trường đã quyết định lùi thời gian phấn đấu đến năm 2015. Bởi cơ sở vật chất của Nhà trường được đầu tư xây dựng khang trang hơn, song vẫn còn thiếu các phòng học chức năng và phòng thư viện, thiết bị, thí nghiệm chưa đạt chuẩn. Hiện nay Trường có 32 phòng học, phải bố trí học 2 ca mới đủ số phòng. Chỉ có 3 phòng đủ điều kiện để lắp máy chiếu Projection; 2 phòng thí nghiệm Vật lý, Hóa học và 1 phòng thư viện không đảm bảo theo quy chuẩn, còn thiếu phòng truyền thống… Do không có phòng nên một nửa của khu nhà hiệu bộ phải dành để bố trí phòng thực hành Vật lý, Hoá học, Tin học. Thư viện chỉ rộng chưa đầy 20m2, đủ kê mấy giá sách và 3-4 cái ghế ngồi. Ngoài khó khăn kể trên thì về đội ngũ mới có 6/97 cán bộ, giáo viên có trình độ thạc sỹ (tiêu chuẩn là 10% cán bộ, giáo viên phải có trình độ từ thạc sỹ trở lên). Song điểm mấu chốt nhất vẫn là chất lượng đào tạo chưa đáp ứng được theo yêu cầu của trường chuẩn: năm học 2009-2010, tỷ lệ học sinh giỏi của Trường mới đạt 1,83% (tiêu chuẩn là 3% trở lên), khá đạt 22,61% (tiêu chuẩn 35% trở lên), loại yếu, kém rất cao 22,10% (tiêu chuẩn là không quá 5%). Theo cô Chiến lý giải thì chất lượng đào tạo thấp là do chất lượng tuyển sinh của Trường thấp; nhiều học sinh do rỗng kiến thức nên chán học, vì thế tỷ lệ lưu ban nhiều, năm học trước là 50 trường hợp. Năm học này Trường cũng đang phải tổ chức ôn tập cho 165 học sinh khối 10,11 để thi lại lên lớp. Do không tiếp thu được bài nên năm học vừa qua có tới 73 học sinh  bỏ học…

Cũng nằm trong lộ trình phấn đấu như Trường THPT Phú Lương, Trường THPT Khánh Hoà được giao xây dựng trường đạt chuẩn trong giai đoạn 2007-2010, nhưng kết thúc năm học này vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra. Theo thầy giáo Bùi Xuân Trường, Hiệu trưởng Nhà trường: ngoài cơ sở vật chất chưa đáp ứng được yêu cầu thì khó khăn lớn nhất của Trường hiện nay là tỷ lệ học sinh khá, giỏi chưa đạt được theo yêu cầu. Năm học 2009-2010, số học sinh học lực giỏi mới đạt 2%, khá trên 30%. Để đạt được mục tiêu xây dựng trường chuẩn theo đúng tiến độ đề ra, các nhà trường đều có chung đề nghị với tỉnh tiếp tục quy hoạch, bố trí nguồn vốn đầu tư xây dựng trường lớp theo hướng chuẩn hoá. Đối với ngành Giáo dục nên mở các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên.

Xây dựng trường chuẩn Quốc gia là yêu cầu bắt buộc của mỗi nhà trường để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Song để làm được điều đó, mỗi trường cần có chiến lược trong nâng cao chất lượng dạy và học, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên về trình độ, cũng như phẩm chất đạo đức, trách nhiệm với nghề nghiệp. Cùng với đó là huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực của Nhà nước, sự đóng góp của xã hội trong đầu tư xây dựng hệ thống phòng học, phòng bộ môn theo hướng chuẩn hóa…