Cách đây 50 năm Trường THPT Phú Bình được thành lập (16-11-1961) với tên ban đầu là trường cấp II, III Trần phú gồm 1 lớp 8 với 44 học sinh do 2 thầy, cô đảm trách…
1 năm sau - năm học 1962-1963, Trường có thêm 1 lớp 8. Sang năm học thứ 3 Trường được tách và được đổi tên thành Trường Phổ thông cấp III Phú Bình. Lúc này, Trường được chuyển từ xã Kha Sơn về xã Hương Sơn (nay là thị trấn Hương Sơn). Năm 1965, đế quốc Mỹ đánh phá miền Bắc Trường phải sơ tán vào khu rừng làng Hin và đình Xuân La (xã Xuân Phương). Cũng trong thời gian này, nhiều học sinh của Trường đã noi gương thế hệ cha anh hăng hái tòng quân lên đường vào Nam chiến đấu. Trong số này, nhiều người đã anh dũng hy sinh hoặc bỏ lại một phần cơ thể nơi chiến trường. Chiến tranh kết thúc, cùng với cả nước, người dân Phú Bình tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh, đời sống của người dân nói chung, của thầy và trò Nhà trường nói riêng gặp muôn vàn khó khăn nhưng cán bộ, giáo viên và học sinh Nhà trường vẫn nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt việc dạy và học, đồng thời tích cực tham gia lao động, sản xuất.
Trong công cuộc đổi mới, thực hiện các Nghị quyết của Trung ương Đảng về việc coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, cán bộ và giáo viên Nhà trường ngày càng không ngừng nâng cao về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; thực hiện tốt những quy định về cải cách giáo dục, cải cách hành chính; năng động, sáng tạo trong việc đa dạng hoá loại hình đào tạo… để con em nhân dân trên địa bàn có điều kiện học tập. Năm 1997, được sự quan tâm của các cấp, ngành, Trường được đầu tư xây dựng 1 dãy nhà 3 tầng với 24 phòng học; năm học 2001-2002, Nhà trường tiếp tục được xây mới dãy nhà 2 tầng với 18 phòng học thay thế cho những lớp học cấp 4. Ngoài ra, Trường cũng đã được đầu tư xây dựng phòng thiết bị thí nghiệm và phòng chuyên môn hiện đại, kiên cố; một nhà đa chức năng, nhà hiệu bộ 2 tầng, 1 thư viên chuẩn với đủ đầu sách tham khảo, nghiên cứu, 4 phòng máy vi tính cùng sân bê tông, vườn hoa cây cảnh, ghế đá… tạo nên khung cảnh sư phạm xanh, sạch, đẹp theo tiêu chí của trường đạt chuẩn Quốc gia. Từ Ngôi trường này, đến nay, đã có gần 20 nghìn học sinh tốt nghiệp, từ đó, các em có thêm niềm tin và động lực bay tới chân trời mới, phục vụ quê hương, đất nước.
Những năm học gần đây, chất lượng giáo dục - đào tạo của Nhà trường ngày càng được nâng lên: Tỷ lệ học sinh lên lớp thẳng luôn đạt trên dưới 97%; tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp lớp 12 đạt 97- 98%; tỷ lệ học sinh khá, giỏi từ 17,6% (năm học 2006-2007) đã tăng lên 43,8% (năm học 2010-2011); 5 năm học qua, Nhà trường có 633 lượt học sinh đoạt giải trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh; tỷ lệ học sinh lớp 12 thi đỗ đại học nguyện vọng 1 từ 9,4% (năm học 2006-2007) đã nâng lên 25% (năm học 2010-2011). Trong số này, nhiều em giành được điểm số cao và là thủ khoa của một số trường đại học uy tín trong cả nước.
Em Vũ Thị Huyền, cựu học sinh của Trường, sinh viên năm thứ 3 khoa Sinh, Đại học Sư phạm Thái Nguyên không giấu được niềm tự hào khi nói về thầy, cô và mái trường của mình: Chính các thầy cô đã truyền cho em tình yêu nghề giáo. Sự quan tâm, nhiệt tình của thầy, cô là điều mà mãi em không quên. Cùng vì thế, em đã xin trở về Trường để thực tập lần 1 và trong 2 năm học qua, em luôn nỗ lực học tập, rèn luyện để trở thành sinh viên giỏi. Em luôn phấn đấu để trở thành 1 giáo viên giỏi, mẫu mực như chính thầy, cô của mình.
Cùng chung cảm nhận ấy, em Nguyễn Thị Nhung, học sinh lớp 12A10 cũng rất tự tin khi nói về mơ ước của mình là được trở thành sinh viên của Học viện Tài Chính. Mong ước ấy của Nhung hoàn toàn có cơ sở bởi từ năm học lớp 10 đến nay, em đều có tên trong danh sách những học sinh đoạt giải trong các kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh. Gần đây nhất, em đã giành được giải Nhì môn Toán lớp 12 và được lọt vào vòng 2 để chọn học sinh thi cấp Quốc gia. Nhung tâm sự: Mỗi khi gặp vấn đề khó, em đều mạnh dạn hỏi thầy, cô. Dù là ngày nghỉ, giờ nghỉ, các thầy cô cũng đều nhiệt tình chỉ bảo. Những bạn học lực yếu, ngoài việc được học phụ đạo 1 buổi/tuần (vào các tháng nghỉ hè), các thầy cô còn động viên những bạn học giỏi giúp đỡ. Chúng em gọi đó là đôi bạn cùng tiến. Lớp em hiện có 4 đôi bạn như thế…
Có được những thành tích này, bên cạnh sự quan tâm, tạo điều kiện của cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành chức năng và sự ủng hộ, giúp đỡ của các bậc phụ huynh cũng như sự nỗ lực của các thế hệ học sinh phải kể đến sự tâm huyết, nhiệt tình và ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, giáo viên Nhà trường. Từ nhiều năm học qua, 100% giáo viên Nhà trường đã đạt chuẩn, trong đó, 14% có trình độ thạc sĩ; 36/96 giáo viên được công nhận dạy giỏi cấp tỉnh; 56 giáo viên dạy giỏi cấp trường; nhiều tổ chuyên môn liên tục đạt danh hiệu tổ lao động giỏi xuất sắc.
Cùng với sự phát triển về đội ngũ giáo viên, số đảng viên của Nhà trường cũng ngày càng được củng cố, phát triển. Từ 1 đảng viên, cho đến khi thành lập được chi bộ với 3 đảng viên, đến năm 2006, đã phát triển thành Đảng bộ với 40 đảng viên, sinh hoạt ở 3 chi bộ. Nhiều năm liền, Đảng bộ Nhà trường được công nhận là trong sạch vững mạnh; Công đoàn, Đoàn thanh niên luôn đạt vững mạnh xuất sắc; được Thủ tướng Chính phủ và UBND tỉnh tặng Bằng khen. Theo thầy Nguyễn Xuân Bách, Bí thư Đảng bộ, Hiệu trưởng Nhà trường thì Trường phấn đấu đạt chuẩn Quốc gia trong năm học 2013-2014. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, Nhà trường rất cần sự quan tâm, đầu tư thêm nữa của các cấp, ngành để hoàn thiện về tiêu chí cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học.