Từ những nguyên vật liệu sẵn có như tre, nứa, vỏ cây, hạt, đồ phế thải như chai, lọ, hộp nhựa, hộp xốp…các cô giáo mầm non (MN) đã sáng tạo nên những sản phẩm đồ chơi độc đáo, thân thiện với môi trường, phù hợp với tâm lý trẻ em, giúp trẻ khám phá thế giới xung quanh đầy màu sắc.
Thực tế tại các trường MN trên địa bàn chúng tôi nhận thấy mặc dù những năm qua, được sự quan tâm đầu tư của tỉnh, ngành Giáo dục, các tổ chức, cá nhân, đặc biệt sự đóng góp tích cực của phụ huynh, thiết bị dạy học, đồ chơi cho trẻ ngày càng phong phú, hiện đại, đáp ứng phần nào yêu cầu thực hiện chương trình Giáo dục MN mới. Tuy nhiên, nhiều thiết bị dạy học, đồ chơi cho trẻ vẫn còn thiếu và chưa đáp ứng việc thực hiện các chủ đề, chủ điểm trong trường MN. Để khắc phục những hạn chế đó, Phòng MN (Sở Giáo dục & Đào tạo) đã chỉ đạo các nhà trường phát động trong cán bộ, giáo viên tích cực làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ bằng các nguyên vật liệu bản địa sẵn có. Sau nhiều năm tổ chức làm đồ dùng, đồ chơi các trường MN trên địa bàn tỉnh, đặc biệt là các trường ở khu vực nông thôn, miền núi đã rất sáng tạo trong sử dụng các nguyên vật liệu sẵn có để làm đồ chơi cho trẻ.
Chúng tôi đến Trường MN xã Lam Vỹ, huyện Định Hóa đúng thời điểm Nhà trường đang tổ chức thi làm đồ dùng, đồ chơi. Nhìn những cây hoa đào, hoa mai, nồi bánh chưng, bánh tét, con tàu, ngôi nhà, đàn tơ-rưng cho đến những muông thú ngộ nghĩnh dễ thương do các cô giáo làm thủ công từ các vật liệu như tre nứa, lá dong và các đồ phế thải, chúng tôi vô cùng thích thú và khâm phục. Những nguyên vật liệu phế thải tưởng như đã vứt đi, nhưng với sự cần mẫn, bàn tay khéo léo của các cô giáo đã thu lượm, góp nhặt, làm sạch để tạo nên những đồ dùng đồ chơi an toàn, không gây độc hại cho trẻ, giúp bảo vệ môi trường và phục vụ cho chính các hoạt động giáo dục đạt hiệu quả. Được biết, không chỉ tự làm, các giáo viên còn hướng dẫn trẻ cùng tham gia bằng cách gợi ý trẻ tự chọn màu sắc, cách làm ra các đồ dùng, đồ chơi gần gũi, quen thuộc với cuộc sống hàng ngày của trẻ. Thông qua hoạt động này, các giáo viên đã giáo dục trẻ tình cảm yêu quý lao động, biết tiết kiệm và bảo vệ môi trường. Hoạt động này cũng giúp trẻ bộc lộ tư duy, trí tưởng tượng và khơi nguồn sáng tạo.
Cô Ngô Thị Khai, Hiệu trưởng Nhà trường, cho biết: “Địa phương nằm trong vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Ngoài các đồ dùng đồ chơi được cấp, việc huy động phụ huynh đóng góp mua sắm đồ chơi cho các cháu rất hạn chế. Từ định hướng của Ngành, mỗi năm Nhà trường tổ chức thi tự làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ 2 lần để tạo phong trào thi đua giữa các giáo viên và khối lớp. Đây cũng là nhiệm vụ của mỗi giáo viên. Từ những nguyên vật liệu sẵn có của địa phương, các cô có thể suy nghĩ và sáng tạo, tìm tòi để tạo ra sản phẩm đẹp mắt thu hút trẻ nhỏ. Sản phẩm phải đảm bảo tính giáo dục, an toàn, độ bền, tạo hứng thú cho các em trong giờ học. Trung bình mỗi năm, các cô giáo trong trường làm được hàng trăm đồ dùng, đồ chơi phục vụ quá trình giảng dạy”.
Đến Trường MN xã Phú Thịnh (Đại Từ), chúng tôi rất ngạc nhiên khi thấy cơ sở vật chất được đầu tư xây dựng khang trang, đồ dùng đồ chơi cho các cháu rất phong phú. Được biết các cô giáo ở đây các tận dụng các vỏ hộp sữa học đường để dựng các mô hình trường học, trang trại, các nhạc cụ của dân tộc rất sống động, đẹp mắt. Cô Trần Thu Mến, giáo viên lớp mẫu giáo 5 tuổi cho biết: “Đối với chương trình dạy học MN, tâm lý của trẻ là cần phải được vừa chơi vừa học, phải được tiếp xúc với đồ dùng đồ chơi thì trẻ mới có thể tiếp thu được kiến thức nhanh hơn. Với môi trường MN như vậy thì giáo viên cần phải đầu tư nhiều về kỹ năng làm đồ dùng đồ chơi. Thứ nhất là để có đồ dùng phục vụ cho các góc chơi, các tiết học. Thứ hai là để giáo viên được thể hiện sáng tạo của mình và góp phần tiết kiệm cho quỹ của nhà trường và tạo điều kiện cho trẻ học tập tốt hơn”. Được biết, từ việc khai thác các nguyên vật liệu sẵn có tại địa phương, các phế liệu bỏ đi để làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ đã giúp cho nhà trường tiết kiệm được từ 10 đến 15 triệu đồng mỗi năm. Đây là một số tiền không nhỏ đối với các trường ở khu vực vùng sâu, vùng xa.
Đánh giá về hoạt động này, lãnh đạo Phòng Giáo dục MN Sở GD&ĐT khẳng định: Đây là một trong những hoạt động rất sáng tạo của các cô giáo ở các trường MN. Trong điều kiện hiện nay kinh phí để trang bị đồ dùng dạy học cho các nhà trường nói chung và đối với các lớp MN rất hạn chế. Do vậy, việc các trường MN trong tỉnh biết khai thác các nguyên vật liệu bản địa, tận dụng các các phế thải, làm sạch, tạo thành đồ chơi đã tiết kiệm rất lớn cho ngân sách tỉnh nói chung và kinh phí cho ngành và các nhà trường nói riêng. Hoạt động này cũng đã góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của nhà trường, hoạt động giáo dục các cháu ở độ tuổi MN. Trong các năm học, Phòng Giáo dục MN đã chỉ đạo các nhà trường tổ chức hội thi làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ. Sau đó lựa chọn những sản phẩm tham dự cấp phòng giáo dục. Kết quả các cuộc thi cấp tỉnh gần đây cho thấy, hầu hết các sản phẩm đồ dùng đồ chơi do các cô giáo tận dụng các nguyên, vật liệu bản địa của địa phương đều đạt giải cao. Đó chính là minh chứng sống động về sự sáng tạo, đổi mới trong dạy học của các giáo viên MN, giúp trẻ làm quen với thế giới xung quanh, tạo hứng thú trong học tập.
Hiện nay, đồ chơi cho trẻ MN có rất nhiều trên thị trường, nhưng để đáp ứng được nhu cầu học của từng chủ đề thì phải tốn kém khá nhiều kinh phí. Chưa kể đến một số đồ chơi có thể độc hại, nguy hiểm, ảnh hưởng đến trẻ. Do vậy, việc giáo viên các trường MN không ngại khó, ngại khổ, bỏ công sức sưu tầm các nguyên vật liệu bản địa để sáng tạo ra nhiều đồ dùng, đồ chơi phù hợp với từng chủ đề, nội dung bài giảng, tình huống giáo dục không chỉ khắc phục được các hạn chế kể trên mà còn giúp trẻ phát huy được tính tích cực, sáng tạo trong các hoạt động. Từ phong trào này đã hình thành ở giáo viên ý thức thường xuyên nghiên cứu, tự làm đồ dùng, đồ chơi, góp phần đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ và đặc biệt hình thành ở trẻ ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trường.
