Khơi dậy đam mê sáng tạo trong thanh thiếu niên, nhi đồng

Nhằm khơi dậy và phát huy niềm đam mê sáng tạo trong lứa tuổi thanh thiếu niên, nhi đồng, những năm qua, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ban, ngành phối hợp triển khai có hiệu quả Cuộc thi “Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên và nhi đồng”. Từ Cuộc thi đã xuất hiện nhiều “nhà sáng chế” nhỏ tuổi, biết vận dụng kiến thức đã học trên ghế trường để chế tạo ra những sản phẩm hữu ích trong cuộc sống.

Sinh ra trong những gia đình làm nông nghiệp, Nguyễn Ngọc Thức và Chu Thị Hiền, học sinh lớp 10, Trường THPT Lý Nam Đế (T.X Phổ Yên) chứng kiến cảnh người nông dân làm ra hạt lúa, hạt ngô vốn đã khó, sau khi gặt hái xong, bà con lại vất vả trong việc phơi nông sản. Mỗi khi mưa gió bất chợt kéo đến, nỗi vất vả ấy càng tăng lên khi phải vội vàng thu gom lại để tránh bị ướt. Vì vậy, hai em đã cùng lên ý tưởng chế tạo ra một chiếc máy thu nông sản đa năng với mong muốn giúp người nông dân vơi bớt khó khăn. Thức và Hiền cho biết: “Việc đưa ý tưởng vào hiện thực không hề đơn giản với chúng em. Chúng em phải nghiên cứu nhiều loại sách báo, tham khảo ý kiến của bố mẹ, thầy cô, bạn bè, chọn lựa từng loại thiết bị phù hợp… Sau một tháng miệt mài cùng nhau mày mò, chế tạo, chiếc máy thu nông sản đa năng đã ra đời”.

Máy có thiết kế gồm: 2 vòng bi, 1 động cơ giảm tốc, 1 băng chuyền, 4 bánh xe, khung gỗ, tấm alu, keo nến, 1 ắc quy, dây dẫn điện. Máy hoạt động nhờ lực đẩy nông sản cần thu dạng hạt lên trên bề mặt băng chuyền. Băng chuyền có nhiệm vụ truyền dẫn nông sản vào thùng chứa. Khi sử dụng chỉ cần đẩy máy di chuyển vào nơi có vật cần thu dọn. Với sản phẩm máy thu nông sản đa năng này, Thức và Hiền đã xuất sắc giành giải Nhất tại Cuộc thi “Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên và nhi đồng” lần thứ 3, năm học 2017-2018. Hai em cho biết thêm, đây là bước đầu giúp các em xây dựng ý tưởng phát minh các rô bốt tự động, nằm trong chương trình sân chơi Robocon sau này. Đồng thời tạo động lực cho các em thêm say mê nghiên cứu khoa học.

Là một trong những thí sinh nhỏ tuổi nhất, nhưng em Nguyễn Ngọc Linh, học sinh lớp 1B, Trường Tiểu học Tân Lập (T.P Thái Nguyên) đã gây ấn tượng mạnh khi chinh phục giải Nhì tại Cuộc thi này. Từ thực tế việc quan sát tranh vẽ về các biển báo giao thông trong giờ học gặp nhiều khó khăn và việc học vần trong môn Tiếng Việt, môn Toán của các em chỉ dừng lại ở việc sử dụng các thiết bị như bảng con, que tính không tạo được hứng thú cho học sinh tiểu học, Linh đã nảy ra ý tưởng thiết kế ra bộ sản phẩm “Hệ thống biển báo hiệu giao thông đường bộ và thẻ học Toán, Tiếng Việt lớp 1”. Với những nguyên vật liệu đơn giản từ chiếc nắp chai, vỏ chai, que kem… em đã mày mò, sáng chế ra một sản phẩm hữu ích, phục vụ cho việc học tập của mình cũng như các bạn học sinh cùng trường.

Bộ sản phẩm dự thi của em là một tấm bảng bằng gỗ được tách làm 2 mặt khác nhau. Mặt trước là bộ biển báo giao thông đường bộ (gồm 96 biển báo) với 3 nhóm biển khác nhau: Nhóm biển chỉ dẫn và hiệu lệnh; nhóm biển cảnh báo nguy hiểm; nhóm biển báo cấm. Mặt sau sản phẩm là bộ thẻ học Toán, Tiếng Việt (gồm 30 thẻ chữ số và dấu, 65 thẻ chữ cái) được sử dụng khi thực hiện cộng, trừ các số, so sánh các số có 1 chữ số, 2 chữ số… và ghép vần, tìm tiếng mới chứa vần đã học, trò chơi ghép tên… Ngay sau khi hoàn thành, bộ sản phẩm của Linh đã được thầy, cô giáo trong trường đánh giá cao và đưa vào sử dụng trong 1 số tiết học về An toàn giao thông, Toán, Tiếng Việt.

Những sáng kiến kể trên chỉ là 2 trong số hàng trăm sản phẩm, mô hình sáng tạo tiêu biểu tham gia hưởng ứng Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên và nhi đồng trong thời gian qua. Được triển khai từ năm học 2013-2014, Cuộc thi đã tạo sức lan toản và trở thành phong trào thu hút đông đảo các cá nhân tham gia hưởng ứng. Qua đó khơi dậy tiềm năng và phát huy khả năng tư duy, sáng tạo của thanh thiếu niên, nhi đồng (có độ tuổi từ 6-19 tuổi) trên địa bàn tỉnh. Anh Ngô Thế Hoàn, Bí thư Tỉnh đoàn, Phó Ban Tổ chức Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên và nhi đồng lần thứ 3, năm học 2017-2018 cho biết: “Việc xây dựng và tổ chức phong trào sáng tạo kỹ thuật ngày càng quy mô hơn về số lượng và chất lượng, các cá nhân tham gia hoạt động sáng tạo ngày càng tăng. Các nhà trường, cơ sở Đoàn, Đội đã thực hiện tốt công tác hỗ trợ các thí sinh trong việc lên ý tưởng, thực hiện mô hình, sản phẩm, góp phần mang lại kết quả cao cho Cuộc thi này. Nhiều đề tài dự thi của các em đã thể hiện tính mới, tính sáng tạo, có khả năng áp dụng vào thực tế phục vụ cho cuộc sống, cho học tập và vui chơi giải trí của các em”. Nếu như tại Cuộc thi lần thứ Nhất (năm học 2013-2014), Ban Tổ chức nhận được 86 mô hình, sản phẩm, giải pháp tham gia dự thi, thì năm học 2017-2018 đã nhận được trên 200 mô hình, sản phẩm với sự tham gia của 121 tác giả và 60 nhóm tác giả đến từ 45 trường tiểu học, THCS và THPT thuộc 9 huyện, thành, thị trong tỉnh. Qua đánh giá, chấm điểm, Ban Giám khảo Cuộc thi lần thứ 3 đã chọn được 54 mô hình, sản phẩm vào vòng chung khảo và lựa chọn 20 mô hình, sản phẩm tiêu biểu nhất để trao giải thưởng cấp tỉnh.

Có thể khẳng định, Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên và nhi đồng đã tạo điều kiện thuận lợi giúp các bạn trẻ thể hiện ý tưởng, sáng tạo ra các sản phẩm phục vụ đời sống sản xuất và học tập; là một sân chơi khoa học bổ ích và thiết thực. Qua đó góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo.