Chủ động cho kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông

Đến thời điểm này, kỳ thi THPT 2020 chỉ còn mục đích chính là để xét tốt nghiệp. Chính vì vậy đi đôi với giảm tải nội dung, hình thức và chất lượng đề thi (đề minh họa của Bộ Giáo dục và Đào tạo) cũng được giảm tải, giảm áp lực cho thí sinh, nhưng cũng có sự phân hóa cao về chất lượng, năng lực học sinh. Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã có hướng dẫn chi tiết cho các trường THPT, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên về nội dung ôn tập cho học sinh lớp 12.

Đánh giá chung về các môn Khoa học tự nhiên, thầy giáo Phan Công Đỉnh, nguyên Tổ trưởng tổ Toán - Tin Trường THPT Chu Văn An chia sẻ: Đề thi môn Toán bảo đảm yêu cầu chung là thí sinh phải có kiến thức cơ bản mới có thể làm bài đạt hiệu quả. Đề thi tham khảo có những câu vận dụng, vận dụng cao để phân loại giữa học sinh khá, giỏi. Còn cô Nguyễn Thị Ngọc Huệ , Tổ trưởng Tổ Hóa - Lý thì cho biết: Môn Vật lý cũng vậy, đề bám sát nội dung chương trình giảm tải, bảo đảm yếu tố đánh giá năng lực học tập của học sinh theo yêu cầu của Kỳ thi THPT. Các công thức vật lý được chú trọng trong nội dung đề thi, đòi hỏi người học phải hiểu rõ vấn đề trọng tâm trong từng nội dung kiến thức.

Với môn Tiếng Anh, đề thi được cho là xuất hiện nhiều từ, cụm từ mới, nhưng điều này là hoàn toàn hợp lý với việc học ngoại ngữ. Ở môn Hóa, những kiến thức đều nằm trong chương trình đã giảm tải. Tuy nhiên, người học cần chú ý đến những câu vận dụng cao, thí sinh sẽ mất nhiều thời gian để làm bài. Đề thi bảo đảm tính phân loại cho từng đối tượng thí sinh.

Với các môn thi thuộc lĩnh vực Khoa học xã hội, đề thi có cấu trúc hợp lý, phân phối từ khó đến dễ, đúng ma trận. Dù có lượng kiến thức phù hợp, nằm trong nội dung chương trình giảm tải, nhưng chắc chắn sẽ không như suy đoán của một số ít người khi cho rằng giảm tải là giảm lượng kiến thức học tập ảnh hưởng đến đánh giá năng lực người học. Thầy Nhâm Quốc Hưng, chuyên viên Phòng Phổ thông (Sở GD&ĐT) cho biết thêm: Môn Sử, Địa có những câu hỏi thí sinh buộc phải có tư duy và ứng dụng phương pháp làm bài, cũng như khả năng vận dụng cao mới có thể đạt điểm tuyệt đối.

Còn môn Ngữ văn, nhiều giáo viên và học sinh bày tỏ sự thích thú với bài đọc hiểu, bàn đến vấn đề mới và có phần nghị luận xã hội vận dụng đánh giá mang tính thời cuộc hiện nay. Quan điểm đưa ra là cách thức và nội dung ra đề với môn xã hội như vậy sẽ giúp thí sinh phát triển bài làm theo nhiều hướng suy nghĩ và có thể nêu ý tưởng mới lạ. Nhất là với các môn học Khoa học xã hội và nhân văn, việc khích lệ năng lực sáng tạo và tư duy biện chứng đã và đang được nhiều nhà trường và học sinh đẩy mạnh thực hiện thời gian qua.

Cô Đặng Thị Lan Hương, giáo viên môn Ngữ văn, Trường THPT  Chuyên Thái Nguyên phân tích kỹ hơn: Đối với môn Ngữ Văn - khối THPT (học kỳ II), việc tinh giản được thực hiện xung quanh 3 hướng:

Thứ nhất là không dạy: Đây là những nội dung được giảm hẳn không thực hiện trên lớp và sẽ không rơi vào nội dung bài thi hoặc kiểm tra đánh giá, chủ yếu nằm ở nội dung Tiếng Việt, Tập làm văn mang tính lý thuyết hoặc nội dung đã được học ở các lớp dưới. Bài “Thực hành về hàm ý” (lớp 12) đã được dạy khá kỹ ở lớp 9. Việc lược bớt những nội dung này sẽ tiết kiệm được thời gian học trên lớp của học sinh.

Thứ hai khuyến khích học sinh tự đọc, tự làm: Những nội dung không dạy trên lớp nhưng khuyến khích học sinh đọc thêm, thường là các văn bản đọc hiểu (thơ, truyện, ký, kịch, chương trình địa phương...). Bài “Những đứa con trong gia đình”, “Thuốc”, “Nhìn về vốn văn hóa dân tộc”... (Lớp 12); bài “Lai Tân”, “Nhớ đồng” “Tương tư” “Chiều xuân”... (Lớp 11); bài “Tựa Trích diễm thi tập”, “Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (trích Đại Việt sử kí toàn thư)”, “Thái sư Trần Thủ Độ (trích Đại Việt sử kí toàn thư)”... (lớp 10).

Thứ ba là những nội dung được yêu cầu tự học có hướng dẫn: Đây là một số nội dung giáo viên hướng dẫn học sinh tự học trên lớp theo hai dạng: Dạng dẫn tích hợp, kết hợp các bài có cùng nội dung. Ví dụ, lớp 12 có bài “Diễn đạt trong văn nghị luận” (2 bài, 2 tiết) nay chuyển thành tự học có hướng dẫn (1 tiết). Lớp 11 bài “Nghĩa của câu” (2 bài, 2 tiết) gộp lại thành 1 tiết. Lớp 10 bài “Tổng kết phần Văn học” gộp lại thành 1 tiết. Dạng giảm nội dung trong 1 bài để giảm thời lượng. Ví dụ với lớp 12 có bài “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” (2 tiết) nay tự học có hướng dẫn (1 tiết): giáo viên cho học sinh tóm tắt văn bản; tập trung đoạn đối thoại giữa Trương Ba - Đế Thích và các câu hỏi 1, 3; bỏ câu hỏi 2, 4, 5 và phần luyện tập...

Có thể thấy, số lượng nội dung được bỏ qua so với phân phối nội dung chương trình của Bộ trong học kỳ II không phải là ít nhưng so với phạm vi kiến thức trọng tâm cần ôn thi là không nhiều. Về cơ bản những nội dung giảm tải, những điều chỉnh này khuyến khích hoạt động tự học của học sinh.

Được biết, hiện nay các trường THPT đã hoàn thành việc đăng ký thi tổ hợp môn Khoa học tự nhiên và Khoa học xã hội trong học sinh lớp 12. Bước đầu các trường cũng đã tiến hành cho học sinh ôn tập theo các tổ hợp đăng ký và học trực tuyến trong gần 2 tháng vừa qua. Dự kiến giữa tháng 5-2020, các trường tổ chức thi khảo sát lần thứ nhất theo đề minh họa của Bộ đã công bố. Theo số liệu cập nhật đến ngày 20-4, toàn tỉnh có hơn 12 nghìn thí sinh tham dự kỳ thi để xét tốt nghiệp THPT, trong đó có gần 70% thí sinh đăng ký ôn và dự thi tổ hợp Khoa học xã hội.