Đến huyện Định Hóa, nói chuyện về quê hương Phú Đình, ai cũng nhắc ngay tới những di tích lịch sử gắn bó với các sự kiện quan trọng của đất nước thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Nhưng còn có một Phú Đình bấy nay tần tảo, đoàn kết vươn lên phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững, tạo dựng nên diện mạo mới cho các làng bản bao bọc những di sản Quốc gia. - Ông Ma Doãn Thành, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Đình nói với chúng tôi bằng cả niềm tự hào.
Xã Phú Đình hiện có hơn 1.500 hộ, hơn 6.100 nhân khẩu, hiện trong xã không còn hộ ở nhà dột nát; 81,5% hộ có nhà ở đạt chuẩn theo quy định của Bộ Xây dựng; thu nhập bình quân đạt 32,1 triệu đồng/người/ năm; 100% số xóm xây dựng đươc nhà văn hóa; số hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa năm 2019 là 1.337 hộ.
Để có được những kết quả đó, với Phú Đình thì đó là một quá trình nỗ lực vươn lên, bởi đời sống kinh tế của người dân chủ yếu trông vào sản xuất nông, lâm nghiệp. Do địa hình phức tạp, có nhiều đồi núi dốc, trong tổng số 3.100 ha đất tự nhiên của xã, đất sản xuất chiếm hơn 2.100 ha nhưng đã có gần 470 ha đất rừng sản xuất; hơn 19 ha đất rừng đặc dụng do người dân quản lý.
Nhiều năm qua, cây chè được xác định là cây trồng thế mạnh trong phát triển kinh tế của Phú Đình. Hiện toàn xã có 223 ha chè, trong đó gần 70% diện tích chè già cỗi đã được chuyển đổi sang trồng chè cành giống mới như LDP1, TRI777, Phúc Vân Tiên. Do chè được chăm bón đúng kỹ thuật, năng suất đạt hơn 110 tạ chè búp tươi/ha; sản lượng đạt trên 2.327 tấn. Mỗi năm, cây chè mang lại cho người Phú Đình hơn 84 tỷ đồng.
Chúng tôi gặp ông Hoàng Văn Thành cùng gần chục nông dân khác đang thu hái chè trên đồi chè thuộc thôn Duyên Phú. Ông Thành cho biết: Từ nhiều năm trở lại đây, người dân được tham gia các lớp tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật về trồng, chế biến chè; được đến các vùng chè Tân Cương (T.P Thái Nguyên), La Bằng (Đại Từ) và một số vùng chè khác của tỉnh để tham quan mô hình, trao đổi, học tập kinh nghiệm, qua đó trình độ sản xuất, chế biến chè của bà con được nâng cao, giá thành sản phẩm tăng từ 60.000 đồng/kg năm 2015 lên mức 200.000 đồng/kg hiện nay.
Xác định được giá trị kinh tế từ cây chè mang lại nên hầu hết các hộ dân trong vùng đã phá bỏ cây vườn tạp cho thu nhập thấp để chuyển đất sang trồng chè. Chia sẻ khó khăn với nông dân, 5 năm gần đây đã có hàng trăm lượt hộ nghèo được hỗ trợ hom chè giống để trồng mới hoặc trồng thay thế. Bình quân 15 ha/năm. Hiện trên địa bàn xã đã có 5 làng nghề chè truyền thống và 2 hợp tác xã chè hoạt động có hiệu quả. Để xây dựng thương hiệu sản phẩm, chính quyền địa phương đã vận động hộ trồng chè tích cực tham gia trưng bày, quảng bá sản phẩm tại các hội chợ, triển lãm hàng nông thôn tiêu biểu của huyện và tỉnh. Đồng thời, vận động hộ trồng chè tham gia sản xuất theo quy trình VietGAP, làm ra sản phẩm chè an toàn bán cho nhân dân, du khách và vận động một số hộ có nương chè đẹp xây dựng thành điểm tham quan du lịch.
Để hiểu thêm về đời sống kinh tế của người dân Phú Đình, chúng tôi đến thôn Đồng Ban, vào thăm khu chợ thương mại của xã. Chợ được hoàn thiện vào tháng 5-2019, với tổng diện tích 5.500m2, đạt chuẩn tiêu chí nông thôn mới. Trong chợ bày bán nhiều các mặt hàng nông, lâm sản, nhưng nhiều nhất, sôi động nhất vẫn là chè búp khô. Bà Ma Thị Liên, một trong những hộ làm chè có uy tín ở xóm Duyên Phú chia sẻ: Nông dân chúng tôi nhà nào cũng có ruộng, nương. Nhưng ruộng chỉ đủ lấy gạo ăn; nương tre, vầu lấy được ít măng bán đổi muối, còn tiền mua áo mới, đóng học cho con trẻm, tiền xây nhà, mua xe máy, ti vi đều từ cây chè mà ra.
Người Phú Đình tạo dựng được diện mạo mới trên vùng đất mình sống, là bởi người dân có truyền thống đoàn kết, biết phát huy nội lực và biết thay đổi tư duy sản xuất theo hướng hàng hóa, tăng thu nhập. Ngày nay, các vùng sản xuất hàng hóa nông sản như chè, lúa đặc sản hình thành trên quê hương cách mạng. Đặc biệt tại các làng nghề chè truyền thống ở 2 xóm Duyên Phú và 3 xóm Phú Ninh, thu nhập của người làm chè đạt từ 5,5 đến gần 8 triệu đồng/người/tháng.
Tại các xóm Đèo De, Đồng Giắng, Nạ Mùi, Đồng Chấn… bà con đã đưa cây quế vào trồng thay thế cây vườn tạp. Tuy chưa đến kỳ thu hoạch, nhưng hương quế quyện cùng hương chè, hương lúa thoảng thơm giữa nắng trời tháng Tám, gợi ký ức bao người nhớ về miền đất mang nặng sử xanh và đang lặng lẽ đi lên.