Sau nửa thế kỷ xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 20 Anh hùng (Bộ Tham mưu - Quân khu 1) đã lập nên chiến công vẻ vang, viết nên trang sử hào hùng; góp phần không nhỏ xây dựng và phát huy truyền thống “Đặc biệt tinh nhuệ, anh dũng tuyệt vời, mưu trí táo bạo, đánh hiểm thắng lớn” của Binh chủng Đặc công Anh hùng.
Nhiệm vụ đặc biệt, anh dũng lập công
Ngày 30-6-1969, tại xã Tiên Hưng, huyện Lục Nam, tỉnh Hà Bắc (nay thuộc tỉnh Bắc Giang), Tiểu đoàn Đặc công 20 tổ chức Lễ công bố Quyết định thành lập, ra quân huấn luyện với tinh thần, sẵn sàng nhận nhiệm vụ chiến đấu bất kỳ thời gian nào và ở bất kỳ chiến trường nào. Ngày ấy, lực lượng ban đầu của Tiểu đoàn có 350 cán bộ, chiến sĩ, được tuyển chọn từ Tiểu đoàn 12 và các Tiểu đoàn huấn luyện tân binh trong Binh chủng Đặc công, tổ chức thành 3 đại đội đặc công bộ, ba trung đội gồm: Trinh sát, Thông tin, Hoả lực.
Cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 20 trình diễn khí công.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Tiểu đoàn 20 Đặc công đã vinh dự tham gia bốn chiến dịch: Chiến dịch 139 giải phóng cánh đồng Chum - Xiêng Khoảng trên chiến trường nước bạn Lào tháng 2-1970; Chiến dịch phản công Đường 9 Nam Lào, đánh bại cuộc hành quân “Lam Sơn 719” tháng 2-1971; Chiến dịch Tây Nguyên tháng 3-1975 và Chiến dịch Hồ Chí Minh tháng 4-1975, lập được nhiều chiến công xuất sắc. Tiểu đoàn đã trực tiếp chiến đấu 48 trận, tiêu diệt và loại khỏi vòng chiến đấu 1.246 tên địch, bắt 116 tên. Nằm trong đội hình chiến đấu của Trung đoàn Đặc công 198, Tiểu đoàn đã góp phần cùng với các đơn vị khác trong Trung đoàn tham gia đánh, phá hủy, phá hỏng hơn 100 nghìn tấn bom đạn, 15 triệu lít xăng dầu, 30 máy bay các loại, 100 xe quân sự và nhiều phương tiện chiến tranh của địch, thu 2.132 khẩu súng các loại, hơn 100 tấn đạn pháo, 50 xe quân sự, 2000 lít xăng dầu.
Sau khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, cả nước độc lập, thống nhất cùng đi lên xây dựng Chủ nghĩa xã hội, nhưng các thế lực thù địch đã tiến hành chiến tranh ở hai đầu biên giới nước ta. Từ giữa năm 1975 đến đầu năm 1979, Tiểu đoàn đã hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ sân bay Tân Sơn Nhất, truy quét Phỉ Phun Rô ở Tây Nguyên. Tham gia truy kích hành động xâm lược biên giới Tây Nam của bọn Pôn-Pốt.
Do có nhiều thành tích trong chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, xây dựng đơn vị và các hoạt động phong trào của tuổi trẻ, tháng 11-1979, Tiểu đoàn 20 Đặc công được Ban chấp hành T.W Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trao tặng danh hiệu “Tuổi trẻ Anh hùng bảo vệ Tổ quốc”. Đặc biệt vinh dự và tự hào, ngày 19-12-1979, Tiểu đoàn Đặc công 20 đã được phong tặng danh hiệu cao quí - Đơn vị “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” .
Tinh nhuệ trong thời bình
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc Tổ quốc, tháng 5-1984, Tiểu đoàn được lệnh cơ động về đóng quân tại xã Hoàng Thanh, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Hà Bắc (nay là tỉnh Bắc Giang), làm nhiệm vụ huấn luyện, công tác dân vận xây dựng địa bàn, sẵn sàng nhận nhiệm vụ mới. Năm 1987 Bộ Quốc phòngquyết định chuyển Tiểu đoàn 20 của Trung đoàn 198 về trực thuộc Bộ Tư lệnh Quân khu 1, đóng quân tại xã Linh Sơn, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên (nay thuộc thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên).
Kế thừa và phát huy truyền thống cách mạng của quân và dân các dân tộc Việt Bắc Anh hùng, từ năm 1989 đến nay, Tiểu đoàn Đặc công 20 được Bộ Tư lệnh, Bộ Tham mưu Quân khu 1 giao cho các nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, làm nhiệm vụ A2, chống khủng bố, phòng chống cháy nổ, phòng chống lụt bão, tìm kiếm cứu nạn và rà phá bom mìn, vật nổ, xây dựng địa bàn, củng cố thế trận lòng dân…
Tiểu đoàn 20 tổ chức huấn luyện kỹ thuật leo nhà.
Với nhiều nỗ lực, Tiểu đoàn luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong đó phải kể đến là việc đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tham gia giải toả khu khai thác vàng trái phép ở Ma Nu năm 1992; khắc phục sự cố nổ Nhà máy Z115 năm 2003, tham gia giải tỏa trường bắn quốc gia khu vực 1 năm 2011. Trong huấn luyện, Tiểu đoàn đã tổ chức 133 lượt luyện tập, diễn tập, huấn luyện cán bộ hàng năm 100% các khoa mục đạt khá, giỏi; huấn luyện chuyên ngành đạt giỏi; đã tuyển chọn, tiếp nhận và huấn luyện hàng nghìn chiến sĩ mới đạt chất lượng tốt, tổ chức 14 đợt huấn luyện dự bị động viên. Hơn 20 năm qua đơn vị đã thực hành rà phá bom mìn vật nổ trên tuyến biên giới tỉnh Cao Bằng, tỉnh Lạng Sơn giải phóng hơn 650 ha đất phục vụ cho việc phân giới cắm mốc và bàn giao cho địa phương, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, an toàn tuyệt đối về mọi mặt.
Đặc biệt, Tiểu đoàn luôn được Đảng ủy, Thủ trưởng Bộ Tham mưu, Thủ trưởng Bộ Tư lệnh Quân khu và Bộ Tư lệnh Binh chủng Đặc công đánh giá cao về kết quả thực hiện nhiệm vụ và thực hiện phong trào thi đua quyết thắng, trong đó có 24 lượt cán bộ, chiến đấu viên được tặng Bằng khen của Bộ quốc phòng. Nhiều năm đơn vị được Bộ Tư lệnh Quân khu, Bộ Tư lệnh Đặc công tặng Cờ đơn vị huấn luyện giỏi và nhiều Bằng khen đơn vị huấn luyện chuyên ngành Đặc công giỏi. 28 năm Đảng bộ Tiểu đoàn đạt trong sạch, vững mạnh, trong đó có giai đoạn 7 năm liền đạt trong sạch, vững mạnh (2011-2017). Đặc biệt, ngày 20-01-2016, Quân ủy Trung ương đã quyết định Tặng cờ ‘‘Tổ chức cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh’’ tiêu biểu 5 năm liền (2011-2015) cho Đảng bộ Tiểu đoàn 20…
Đạt được kết quả này của Tiểu đoàn trong suốt 50 năm qua, trước hết bắt nguồn từ đường lối chính trị, đường lối quân sự đúng đắn của Đảng. Cùng với đó là nhờ vào sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Thường vụ Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân khu 1 và Đảng ủy, Thủ trưởng Bộ Tham mưu, cùng sự quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện thường xuyên, kịp thời của cấp ủy, chính quyền và nhân dân tỉnh Thái Nguyên; sự nỗ lực phấn đấu giữ nghiêm nền nếp chế độ sẵn sàng chiến đấu, nâng cao cảnh giác cách mạng của tập thể cán bộ, chiến sĩ trong Tiểu đoàn…