Thần Sa vốn là địa bàn luôn nóng bỏng về nạn khai thác vàng trái phép của huyện Võ Nhai. Tình hình thường chỉ tạm lắng xuống trong một thời gian ngắn khi chính quyền và ngành chức năng của tỉnh, huyện tổ chức truy quét. Ngay sau khi trực tiếp chỉ đạo đợt truy quét ngày 15-11-2012, đồng chí Đặng Viết Thuần, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã chủ trì cuộc họp đưa ra các giải pháp ngăn chặn dứt điểm, bền vững tình trạng này..
Ngày 15-11- 2012, theo chân Đoàn truy quét khai thác vàng trái phép của tỉnh và huyện do đồng chí Đặng Viết Thuần, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp chỉ đạo, chúng tôi đã có mặt tại khu vực cánh đồng Khắc Kiệm thuộc xóm Xuyên Sơn, xã Thần Sa (Võ Nhai) - một trong những địa điểm mà nạn khai thác vàng trái phép đang diễn ra sôi nổi hơn bao giờ hết. Từ cánh đồng nhìn lên, chúng tôi có thể dễ dàng nhìn thấy lán trại, lều của đối tượng khai vàng trái phép với mái được lợp bằng các tấm bạt màu xanh, da cam. Đi sâu vào các khu vực khai thác vàng như: Tu Lườn, Poong Xay, Cô Tiên..., hầu hết lán trại đều được làm khá kiên cố có thể đủ chỗ cho từ 10 đến 20 người ngủ. Như đã biết trước về cuộc truy quét lần này nên các loại máy móc, phương tiện phục vụ cho khai thác vàng đều đã được “Vàng tặc” giấu khá kỹ ở những hố hang sâu hun hút ước chừng 20 - 40m.
Tiếp cận với một "bưởng vàng" mà người dân địa phương gọi tên là Lập (cách gọi theo tên con trai), ở xóm Ngọc Sơn II (xã Thần Sa), chúng tôi được biết: Riêng khu vực Khắc Kiệm có khoảng trên 20 hang đào đãi vàng, mỗi hang gồm từ 3 đến 5, nhiều hơn thì có 7 người làm chủ và có đến 20 - 30 chục quân là dân ở nơi khác kết hợp với dân địa phương cùng làm. Trung bình mỗi hang, các "bưởng vàng" đã "ném" vào đó không dưới 1 tỷ đồng, trong hang được trang bị đầy đủ các loại phương tiện để "cắm chốt" lâu dài khai thác vàng trái phép. Thậm chí có "bưởng vàng" đã làm cả nhà sàn, mái lợp bằng Prô- ximăng và tôn, xây dựng chuồng trại chăn nuôi lợn, gà cung cấp nguồn thực phẩm nuôi quân ngay gần khu vực khai thác vàng.
Theo kết quả rà soát của cơ quan chức năng huyện Võ Nhai, tại các khu vực vừa kể trên, hiện có khoảng trên dưới 100 lán trại với trên 1.000 người. Khu vực mà các đối tượng khai thác vàng trái phép ở trên địa hình rất hiểm trở, chủ yếu là sườn núi đá vôi, có độ dốc cao, việc đi lại rất khó khăn. Điều đáng nói là trước mỗi lần truy quét, hầu hết các "bưởng vàng" đã huy động quân tẩu tán, tháo dỡ, chôn cất và di chuyển phương tiện, dụng cụ dùng cho việc khai thác vàng ra khỏi khu vực. Do vậy, trong đợt truy quét ngày 15-11, Đoàn mới chỉ kiểm tra, phát hiện và tiêu hủy tại chỗ được 34 lán trại, 13 đầu nổ DIEZEN, 5 đầu nghiền, 3 đầu tời, 1 củ phát điện loại 10KVA, 3 củ bơm, 50 lít dầu DIEZEN và khoảng 1.000m vòi nước.
Đáng chú ý là lần này, khi Đoàn truy quét vào thực hiện nhiệm vụ, có dấu hiệu các "bưởng vàng" sắp xếp, huy động khá đông phụ nữ từ già đến trẻ, chủ yếu là người dân xóm Xuyên Sơn, ngang nhiên đãi đất, cát tìm vàng, bất chấp sự có mặt của lực lượng truy quét như để khiêu khích, thách thức chính quyền và lực lượng chức năng. Chúng tôi phát hiện một số "bưởng vàng" đã trà trộn vào nhóm người đang đãi vàng hoặc đứng xem các lực lượng cắt đổ lán, lều một cách rất thản nhiên, không tỏ vẻ lo sợ hay sốt ruột.
Trong số đó, có một "bưởng vàng" núp dưới danh nghĩa là anh họ của chủ lán thuộc khu vực phía Nam cánh đồng Khắc Kiệm, bên trong nhà có chứa rất nhiều phương tiện, dụng cụ phục vụ cho việc khai thác, vừa chửi bới, dọa nạt vừa đưa ra nhiều lý do biện minh với mục đích ngăn cản lực lượng chức năng thực thi nhiệm vụ. Những hiện tượng này chưa từng xảy ra trong các cuộc truy quét trước đó ở đây. Sau khi trực tiếp khảo sát tình hình tại các khu vực như đã nói ở trên trong đợt chỉ đạo truy quét ngày 15-11, ngay ngày hôm sau (16-11), đồng chí Đặng Viết Thuần, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các sở, ngành; lãnh đạo Huyện ủy, UBND, các đơn vị chức năng, đoàn thể chính trị - xã hội của huyện Võ Nhai; lãnh đạo xã Thần Sa, trưởng, phó xóm Xuyên Sơn nhằm bàn giải pháp ngăn chặn dứt điểm nạn khai thác vàng trái phép trên địa bàn xã Thần Sa.
Đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã gợi mở nhiều vấn đề và đề nghị các đại biểu làm rõ cũng như hiến "phương thuốc" trị tận gốc "căn bệnh" này. Các đại biểu đều cho rằng chính quyền các cấp, các lực lượng chức năng đã thực hiện nhiều cuộc truy quét quyết liệt nhưng đến nay tình trạng này vẫn chưa giải quyết được tận gốc. Trong không khí trao đổi, thảo luận thẳng thắn, nhiều biện pháp, giải pháp đã được các đại biểu nêu lên thể hiện quyết tâm ngăn chặn bằng được nạn khai thác vàng trái phép như: tăng cường chốt chặt, ngăn chặn các đối tượng lạ mặt ở nơi khác vào khu vực khai thác; đánh sập các hang, đốt triệt để các lán trại...
Đồng chí Đặng Viết Thuần cho rằng: Chính quyền và các ngành chức năng cần phối hợp điều tra, nghiên cứu kỹ từng địa điểm diễn ra khai thác vàng trái phép, trong đó xem xét việc có cán bộ, đảng viên tham gia tổ chức khai thác hay không? Chủ của các hang là ai? Số lượng quân cụ thể ở các hang. Điều quan trọng hơn cả là cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị trong việc vận động, nhắc nhở, gia hạn để các đối tượng khai thác vàng trái phép tự giác tháo dỡ, vận chuyển các trang thiết bị ra khỏi khu vực. Khi hết thời gian gia hạn, sẽ tổ chức cưỡng chế, tiêu hủy đồng loạt các lều, lán và các trang thiết bị phục vụ khai thác vàng trái phép.
Trước các cuộc truy quét cần xác định rõ ngày ra quân đối với từng địa điểm với phương châm công khai, khẩn trương; sau truy quét, lập tổ chốt và tiến hành tuần tra một cách liên tục, thường xuyên. Đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã giao cho huyện Võ Nhai xây dựng ngay phương án truy quét một cách cụ thể, bài bản; lực lượng tham gia đội quân truy quét phải được huấn luyện; nhanh chóng xây dựng phương án để hủy các hang đang khai thác trái phép.