Thái Nguyên tự hào là nơi thành lập hợp tác xã (HTX) tiểu thủ công nghiệp và HTX nông nghiệp đầu tiên của cả nước, đồng thời cũng là nơi Bác Hồ đã dành nhiều tình cảm sâu nặng đối với xã viên, người lao động trong các HTX. Trải qua 70 năm xây dựng và phát triển kể từ khi Bác Hồ viết thư kêu gọi các điền chủ, nông gia Việt Nam tham gia HTX nông nghiệp (11/4/1946 - 11/4/2016), khu vực kinh tế tập thể của tỉnh đã có những đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn. Trong đó, đáng kể nhất là các HTX góp phần xóa đói giảm nghèo, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân ở vùng nông thôn, miền núi...
Xuất hiện nhiều HTX hoạt động hiệu quả
Theo số liệu thống kê, hiện nay trên địa bàn tỉnh có 387 HTX, 6.942 tổ hợp tác với 200.000 thành viên và người lao động. Những năm gần đây, mặc dù chịu ảnh hưởng không nhỏ của suy thoái kinh tế nhưng khu vực kinh tế tập thể của tỉnh vẫn tiếp tục có bước phát triển đáng ghi nhận. Với việc không ngừng đổi mới lĩnh vực, ngành nghề sản xuất, kinh doanh, phát huy các nguồn lực, đẩy mạnh liên doanh, liên kết, xúc tiến đầu tư, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, các HTX, tổ hợp tác từng bước được củng cố, phát triển và khẳng định vị thế của mình trong cơ chế thị trường. Đặc biệt, ngày càng xuất hiện nhiều mô hình HTX kiểu mới hoạt động hiệu quả trên các lĩnh vực.
Điển hình như trong lĩnh vực nông nghiệp có HTX nông lâm nghiệp Liên Sơn (Phú Lương); HTX chè La Bằng (Đại Từ); Tổ hợp tác chè Hảo Đạt (T.P Thái Nguyên); HTX chè Nguyên Việt, Tổ hợp tác chăn nuôi Phúc Thịnh (Đồng Hỷ), HTX chăn nuôi ngựa bạch và chế biến thực phẩm (Phú Bình)… Tiêu biểu nhất phải kể đến HTX chè Tân Hương (T.P Thái Nguyên). Đây là HTX đầu tiên của cả nước có sản đạt tiêu chuẩn Quốc tế UTZ. Sản phẩm của HTX đã tham gia nhiều cuộc thi, hội chợ và liên tục đạt huy chương Vàng tại các kỳ thi chất lượng chè xanh toàn quốc hàng năm do Hiệp hội Chè Việt Nam tổ chức. 2 năm liên tục (2014 và 2015), HTX được Chính phủ tặng Cờ Thi đua xuất sắc. Bên cạnh đó, trong lĩnh vực công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp đã có nhiều HTX mạnh dạn mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, vươn ra hợp tác đầu tư tại các tỉnh lân cận và cả nước ngoài, tiêu biểu như: HTX miến Việt Cường (Đồng Hỷ); HTX cao cấp Gò hàn Cửu Long (T.P Thái Nguyên); HTX cơ khí thanh niên (Phú Bình); HTX may công nghiệp Tân Bình Minh (T.X Phổ Yên); HTX Đồ gỗ mỹ nghệ Thủy Hòa (Võ Nhai)… Lĩnh vực giao thông - vận tải, thương mại - dịch vụ có HTX Vận tải ô tô Tân Phú (T.P Thái Nguyên); HTX Chế biến lâm sản và dịch vụ thương mại Phấn Mễ (Phú Lương); HTX Dịch vụ vận tải Chuyên Đức (Định Hóa); HTX Vận tải Chùa Hang (Đồng Hỷ)… Ngoài ra, trong lĩnh vực xây dựng có HTX xây dựng Trường Sơn, HTX xây dựng Tân Tiến (Võ Nhai)… Lĩnh vực vệ sinh môi trường có HTX môi trường Trung Thành (T.X Phổ Yên), HTX vệ sinh môi trường Phú Cường (Võ Nhai), HTX thương mại Bảo Lộc (T.P Thái nguyên)...
Thu nhập của người lao động ngày càng tăng
Nhờ chủ động đổi mới tổ chức hoạt động, sáng tạo trong việc cải tiến, nâng cao chất lượng sản phẩm, tìm kiếm thị trường, khu vực kinh tế HTX đã có những chuyển biến rõ rệt. Đời sống của xã viên, người lao động từng bước được nâng lên. Đến nay, thu nhập bình quân của xã viên, người lao động hoạt động trong các HTX nông nghiệp đạt 2,2 triệu đồng/người/tháng, tăng 2,2 lần so với năm 2010; đối với HTX phi nông nghiệp là 3 triệu đồng/người/tháng, tăng 2,3 lần so với năm 2010. Cùng với việc đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh, nâng cao đời sống cho người lao động, nhiều HTX còn tích cực tham gia đóng góp vào chương trình xây dựng nông thôn mới và các hoạt động xã hội, từ thiện do địa phương phát động như: Đóng góp quỹ vì người nghèo, quỹ khuyến học, quỹ đền ơn đáp nghĩa, xây dựng nhà tình thương...
Mặc dù đạt được những kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên, hoạt động của các HTX nói riêng và khu vực kinh tế tập thể nói chung vẫn còn bộc lộ một số khó khăn và hạn chế cần có những giải pháp triển khai đồng bộ để đổi mới một cách căn bản và toàn diện. Hiện nay, hầu hết quy mô hoạt động của các HTX còn nhỏ, vốn góp của các thành viên thấp; việc tiếp cận với các tổ chức tín dụng thương mại của các HTX gặp không ít khó khăn…
Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động
Để khắc phục những khó khăn, hạn chế nêu trên, thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan tiếp tục tuyên truyền quán triệt, triển khai Luật HTX năm 2012 và các văn bản chỉ đạo khác về phát triển kinh tế tập thể để các HTX trên địa bàn thực hiện đổi mới phương thức hoạt động, đáp ứng được cơ chế thị trường hiện nay. Bên cạnh đó, tăng cường hơn nữa vai trò lãnh đạo của các cấp ủy đảng và sự chỉ đạo của các cấp chính quyền đối với khu vực kinh tế tập thể để tiếp tục củng cố, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của kinh tế hợp tác, HTX. Đẩy mạnh lồng ghép các nguồn lực phát triển HTX với những chương trình về việc làm, giảm nghèo, đảm bảo an sinh xã hội, xây dựng nông thôn mới. Thực hiện đổi mới công tác xúc tiến thương mại phù hợp với yêu cầu của các HTX nhằm thu hút sự tham gia đông đảo của các đơn vị thành viên. Hỗ trợ nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ HTX... Phấn đấu từ nay đến năm 2020, mỗi năm sẽ thành lập mới từ 15-20 HTX và 100 tổ hợp tác; có trên 75% số HTX hoạt động hiệu quả; doanh thu bình quân của các HTX tăng từ 10% trở lên; thu nhập bình quân của thành viên và người lao động trong các HTX, tổ hợp tác tăng gấp 2 lần trở lên so với năm 2015…
Nhìn lại chặng đường đã qua, mặc dù còn không ít khó khăn song khu vực kinh tế tập thể của tỉnh đã có những bước phát triển đáng ghi nhận. Tin tưởng rằng với những bước đi đúng đắn hiện tại cùng với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, thời gian tới, khu vực kinh tế tập thể sẽ từng bước vượt qua khó khăn, nâng cao chất lượng hoạt động để tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
