Giai đoạn 2016-2020, tỉnh ta lựa chọn 9 xã tiêu biểu tại 9 huyện, thành, thị để triển khai xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu (NTMKM). Đi thực tế tại cơ sở, chúng tôi nhận thấy các xã NTMKM đang có sự đổi thay rõ nét về những công trình kết cấu hạ tầng và từ chính nếp nghĩ, cách làm của người dân ở mỗi địa phương.
Đã thành thông lệ, cứ vào ngày 15 và 30 hằng tháng, bà con nhân dân xóm Bến 1, Bến 2, xã Đắc Sơn (T.X Phổ Yên) lại tập trung để tham gia dọn dẹp vệ sinh đường làng ngõ xóm, cắt tỉa các loại hoa, cây cảnh bên đường gọn gàng, đẹp mắt. Ông Nguyễn Đăng Bằng, Bí thư Chi bộ xóm Bến cho biết: Trước kia, con đường liên xóm ở đây còn nhỏ hẹp. Từ khi có chủ trương xây dựng xóm, xã NTMKM, chúng tôi đã vận động bà con nhân dân tích cực hiến đất mở rộng đường, đồng thời trồng hoa, cây cảnh hai bên đường và lắp đặt hệ thống đèn điện chiếu sáng vào ban đêm. Giờ đây, bà con cùng bảo nhau tích cực trồng hoa tô điểm cho xóm làng, góp phần tạo nên bức tranh nông thôn với nhiều gam màu tươi sáng. Vào mỗi buổi chiều tối, nhiều người lại rủ nhau cùng đi bộ, tập thể dục, từ đó tình làng nghĩa xóm thêm gắn bó bền chặt.
Anh Lê Văn Bẩy, Chủ tịch UBND xã Đắc Sơn cho biết: Ngay từ khi được cấp trên lựa chọn làm điểm xây dựng xã NTMKM, Đảng ủy, UBND xã Đắc Sơn đã xác định đây là một nhiệm vụ rất quan trọng, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, tiếp tục nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của bà con nhân dân. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, trước hết, xã chỉ đạo nhân dân khai thác có hiệu quả những tiềm năng, thế mạnh của địa phương, tập trung thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, tăng cường ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất để góp phần tăng thu nhập. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi giúp nhân dân được tiếp cận vốn vay từ các ngân hàng để phát triển sản xuất. Đến nay, trên địa bàn xã đã có nhiều mô hình phát triển kinh tế cho thu nhập cao, như: Trồng nấm, nuôi gà, vịt, nuôi chim bồ câu. Cùng với đó, xã cũng huy động sự đóng góp của các doanh nghiệp, cá nhân để làm nhà văn hóa, đường giao thông nông thôn...
Xuất phát điểm muộn hơn xã Đắc Sơn, đầu năm 2018, xã Tân Đức là địa phương duy nhất của huyện Phú Bình được lựa chọn để xây dựng NTMKM giai đoạn 2018-2020. Xã đã ban hành 3 đề án: Xây dựng xã NTMKM giai đoạn 2018-2020; Phát triển sản xuất nâng cao thu nhập cho người dân giai đoạn 2018-2020; Đề án bảo vệ môi trường và quản lý trật tự xây dựng. Ngoài ra, xã cũng giao các tổ chức hội, đoàn thể trực tiếp đảm nhận các tiêu chí. Đến thời điểm hiện tại, qua kiểm tra đánh giá bước đầu, xã đạt 14/19 tiêu chí, còn 5 tiêu chí chưa đạt đó là: Quy hoạch, giao thông, thu nhập, hộ nghèo, môi trường. Xã phấn đấu về đích NTMKM vào năm 2020.
Cùng với Đắc Sơn và Tân Đức, toàn tỉnh còn có các xã: Tiên Hội (Đại Từ), Đồng Liên (T.P Thái Nguyên), Minh Lập (Đồng Hỷ), Tức Tranh (Phú Lương), Vinh Sơn (T.P Sông Công), Phú Thượng (Võ Nhai) và Bảo Cường (Định Hóa) được chọn làm xã điểm xây dựng NTMKM. Tháng 5-2017, UBND tỉnh cũng đã ban hành các bộ tiêu chí khác nhau, từ hộ NTM, xóm, xã NTMKM và chiều sâu mức độ đạt chuẩn NTM, NTM nâng cao, NTMKM. Đồng thời, ban hành cơ chế hỗ trợ 2 tỷ đồng/xã NTMKM, 520 triệu đồng/xóm NTMKM. Ngoài ra, tại mỗi địa phương lại có cơ chế, chính sách riêng. Đơn cử như T.P Sông Công, để khuyến khích bà con tham gia xây dựng gia đình NTMKM, xóm NTMKM, xã NTMKM, Thành phố đã ban hành cơ chế đặc thù. Cụ thể, Thành phố đã hỗ trợ 20 triệu đồng/hộ đối với 50 hộ đăng ký thực hiện gia đình NTMKM để quy hoạch, chỉnh trang chuồng trại, vườn tược, mua giống cây con; hỗ trợ 20 triệu đồng/xóm để trồng hoa, cây xanh, xây cổng xóm; thưởng 5 triệu đồng đối với hộ đạt hộ NTM. Ngoài ra, Thành phố cũng đã phân công thành viên Ban chỉ đạo xây dựng NTM phụ trách từng tiêu chí và chịu trách nhiệm trước Trưởng Ban chỉ đạo về tiến độ thực hiện. Hằng tuần, các thành viên Ban chỉ đạo trực tiếp xuống xã để kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân, đặc biệt là các đề xuất kiến nghị của người dân, khó khăn, vướng mắc của xã để đề xuất giải pháp tháo gỡ. Nhờ vậy, các công trình kết cấu hạ tầng như: Đường bê tông, kênh mương, trường học, trạm y tế, trạm biến áp và các mô hình, dự án hỗ trợ phát triển sản xuất được triển khai có hiệu quả, góp phần hoàn thiện các tiêu chí xây dựng NTMKM. Năm 2019, Thành phố có 396 hộ đạt hộ NTM, 5 xóm đạt xóm NTMKM, xã Vinh Sơn đã được công nhận hoàn thành 19 tiêu chí xã NTMKM.
Sau khi bắt tay vào triển khai, đến nay mục tiêu trở thành xã NTMKM của các địa phương đang dần trở thành hiện thực. Tại các xã đang triển khai xây dựng điểm xã NTMKM, cảnh quan môi trường khang trang, sạch đẹp. Nhiều công trình hạ tầng được đầu tư xây dựng tạo thuận lợi cho việc đi lại, sản xuất, sinh hoạt của người dân. Hầu hết các xã đều đã hình thành các tuyến đường trồng hoa, trồng cây xanh, vừa góp phần tạo cảnh quan xanh, đẹp, vừa góp phần nâng cao ý thức của người dân trong công tác giữ gìn vệ sinh môi trường. Trao đổi với chúng tôi, anh Trần Nho Hưởng, Phó Chánh Văn phòng Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM tỉnh cho biết: Xây dựng NTM là quá trình thường xuyên, liên tục, nhằm không ngừng nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Vì vậy, các xã sau khi được công nhận đạt chuẩn NTM, NTMKM sẽ tiếp tục phấn đấu để nâng cao chất lượng các tiêu chí…