Do những điều kiện khách quan nên đời sống của phần lớn hộ đồng bào dân tộc Mông trên địa bàn tỉnh còn gặp nhiều khó khăn, trình độ dân trí còn hạn chế. Đó là nguyên nhân chính khiến một bộ phận đồng bào đã và vẫn bị ảnh hưởng bởi tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình (DVM). Đây là tổ chức không được Nhà nước công nhận, ảnh hưởng tiêu cực đến tư tưởng, cuộc sống của những người tham gia.
Trên địa bàn tỉnh hiện có hơn 2.000 hộ dân tộc Mông, tập trung chủ yếu ở huyện Võ Nhai (1.077 hộ với 5.743 nhân khẩu) và huyện Đồng Hỷ (khoảng 900 hộ với trên 4.100 nhân khẩu). Lịch sử định cư của phần lớn người Mông tại tỉnh chưa lâu, chủ yếu di cư từ các tỉnh khác đến Thái Nguyên vài chục năm gần đây. Do tập quán và di cư đến tỉnh muộn nên đa phần các hộ người Mông định cư tại những nơi có địa hình cao, thiếu đất canh tác, thiếu nước sinh hoạt và điều kiện giao thông, thông tin liên lạc rất khó khăn.
Để giúp đỡ đồng bào vượt khó, thoát nghèo, xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn, Trung ương và tỉnh đã triển khai nhiều cơ chế, chính sách, chương trình hỗ trợ thiết thực. Đáng kể nhất là từ năm 2014, tỉnh triển khai thực hiện Đề án Phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất và đời sống các xóm, bản đặc biệt khó khăn có nhiều đồng bào Mông sinh sống, làm đường giao thông và hỗ trợ tư liệu sản xuất cho người dân.
Xóm Trung Sơn, xã Quang Sơn (Đồng Hỷ) hiện có 110 hộ dân, trong đó có 63 hộ với trên 300 nhân khẩu là người Mông. Ông Dương Văn Sinh (dân tộc Mông), Trưởng xóm kiêm Công an viên phấn khởi nói: Từ chỗ có gần 100% là hộ nghèo thì nay chỉ còn 5/63 hộ người Mông thuộc diện nghèo. Các cấp, ngành đã hỗ trợ chúng tôi rất nhiều, từ xây dựng Điểm trường Tiểu học, Mầm non ngay tại xóm đến giúp bà con xây nhà ở, hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi và hướng dẫn kỹ thuật canh tác. Giờ đời sống vật chất, tinh thần của người dân đã khá hơn hẳn nhưng điều làm chúng tôi trăn trở là xóm vẫn còn nhiều hộ bị ảnh hưởng bởi tổ chức bất hợp pháp DVM.
Theo thống kê của cơ quan chức năng, trên địa bàn huyện Đồng Hỷ hiện có khoảng 160 hộ người Mông thuộc các xã Tân Long, Văn Lăng và Quang Sơn theo tổ chức bất hợp pháp DVM; huyện Võ Nhai có 68 hộ theo tổ chức này. Thời gian gần đây, số hộ theo tổ chức bất hợp pháp DVM có chiều hướng giảm nhưng họ vẫn tổ chức “sinh hoạt” chung vào ngày nghỉ, không báo cáo chính quyền địa phương; một số người “cốt cán” rất ít khi hưởng ứng, tham gia các hoạt động chung tại địa phương.
Trước tình hình này, nhất là sắp tới cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, hệ thống chính trị ở địa phương và các cơ quan chức năng đang tích cực nắm bắt tình hình, tuyên truyền, vận động để người dân hiểu rõ hơn bản chất, không tin, không theo những luận điệu của tổ chức bất hợp pháp DVM, tích cực tham gia bầu cử.
Ông Chu Đức Hậu, Chủ tịch UBND xã Quang Sơn cho biết: Chúng tôi thành lập Tổ công tác để thường xuyên nắm tình hình, tuyên truyền, vận động bà con. Với riêng 2 xóm có nhiều người Mông là Trung Sơn và Lân Đăm, xã tổ chức tuyên truyền lưu động về bầu cử với mật độ dầy hơn do điều kiện thông tin ở những nơi này khó khăn và nhận thức của người dân có phần hạn chế hơn. Hiện tại, vùng đồng bào Mông không có diễn biến bất thường, người dân đều bày tỏ ý thức cao tham gia bầu cử để thực hiện nghĩa vụ và quyền lợi của mình. Tại các buổi họp xóm hoặc tuyên truyền tập trung, đại đa số người dân đến tham dự.
Xóm Chòi Hồng, xã Tràng Xá (Võ Nhai) hiện có 193 với gần 1.000 nhân khẩu là người dân tộc Mông. Ở đây đã từng có một số hộ ít nhiều bị ảnh hưởng bởi tổ chức bất hợp pháp DVM nhưng được chính quyền, đoàn thể tuyên truyền, vận động nên kịp thời từ bỏ. Thời gian này, để người dân nắm rõ và đầy đủ thông tin về cuộc bầu cử, cán bộ xóm chia nhau đến từng cụm dân cư và nhà dân để tuyên truyền, phổ biến, đồng thời lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của bà con. Ông Lâu Văn Chỗ, một người dân trong xóm bày tỏ: Tôi và gia đình luôn tin vào chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước. Đi bầu cử là quyền lợi và nghĩa vụ của công dân nên tôi và mọi người sẽ tham gia đầy đủ…
Thượng tá Nông Văn Bắc, Phó Trưởng Công an huyện Võ Nhai cho biết: Cơ bản tình hình trong các vùng đồng bào Mông trên địa bàn ổn định, tuyệt đại đa số người dân chấp hành tốt chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Đối với những khu vực bị ảnh hưởng bởi tổ chức bất hợp pháp DVM, chúng tôi tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền xây dựng kế hoạch nắm bắt tình hình, phương án đảm bảo an ninh trật tự; tập trung tuyên truyền, vận động người dân tham gia bầu cử đúng quy định, không tin theo những luận điệu xuyên tạc.
