Những năm gần đây, huyện vùng cao Võ Nhai “nức tiếng” với một số loại quả đặc sản, như: Na, nhãn La Hiên; bưởi Tràng Xá; ổi Phú Thượng… Toàn huyện hiện có gần 1,6 nghìn ha cây ăn quả. Diện tích này đang được mở rộng với mục tiêu đến năm 2025, Võ Nhai có 2,5 nghìn ha cây ăn quả và trở thành vùng trọng điểm trồng cây ăn quả của tỉnh.
Nhắc đến cây ăn quả Võ Nhai, đầu tiên phải kể đến sản phẩm na đặc sản, với vị thế số một trong các địa phương trồng na trên địa bàn tỉnh. Toàn huyện hiện có khoảng 500ha na, với gần 140ha được cấp chứng nhận sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP. Sản phẩm quả na của Võ Nhai cũng đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp nhãn hiệu tập thể Na La Hiên với sản lượng khoảng 4,5-5 nghìn tấn mỗi năm.
Xã La Hiên - “thủ phủ” của cây na Võ Nhai có gần 320ha na đặc sản (trong đó 105ha được cấp chứng nhận VietGAP), với sản lượng trên 3 nghìn tấn mỗi năm, chiếm gần 60% diện tích và hơn 65% sản lượng na toàn huyện. Năm 2021, riêng sản phẩm na đã đem về cho xã gần 80 tỷ đồng doanh thu. Quả na trồng ở La Hiên, đặc biệt tại các thung lũng có vị ngọt đậm, thơm mát nên thường được bán với giá cao hơn từ 10-20% so với na trồng ở nơi khác và có thị trường tiêu thụ chủ yếu tại các tỉnh, thành, như: Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng…
Ngoài ra, xã La Hiên cũng phát triển thành công một số cây ăn quả đặc sản khác, như: Bưởi, nhãn, vải, thanh long… La Hiên cũng là địa phương có diện tích trồng cây ăn quả lớn nhất ở Võ Nhai với trên 440ha, chiếm gần 30% tổng diện tích cây ăn quả toàn huyện.
Ông Tầm Văn Cử, Chủ tịch UBND xã La Hiên, chia sẻ: Chúng tôi vẫn đang tiếp tục hỗ trợ nông dân mở rộng diện tích đất phù hợp trồng cây ăn quả. Đối với diện tích hiện có, chúng tôi tập trung hỗ trợ bà con nâng cao năng suất, chất lượng và quảng bá thương hiệu bằng các giải pháp, như: Hỗ trợ hệ thống tưới tiêu, cấp mã số vùng trồng, mở rộng diện tích cây ăn quả VietGAP, trồng thay thế những cây già cỗi… Đặc biệt, xã đã thí điểm trồng na rải vụ trên diện tích 1,5ha để tiến tới giải "bài toán" na đặc sản chín rộ trong một thời điểm gây khó khăn cho thu hoạch, bảo quản và tiêu thụ.
Tương tự La Hiên, xã vùng cao Tràng Xá cũng là địa phương có diện trồng cây ăn quả lớn ở Võ Nhai với khoảng 430ha bưởi, na, thanh long, nhãn, cam, ổi, dưa lưới… Trong đó, bưởi là cây ăn quả chủ lực của xã với khoảng 260ha, trong đó có trên 100ha đã cho thu hoạch, 50ha đạt tiêu chuẩn VietGAP. Ông Lương Đình Trường, nông dân xóm Lò Gạch - người tiên phong đưa cây bưởi về trồng trên đất Tràng Xá từ hơn 30 năm trước, cho biết: Mỗi cây bưởi trồng lâu năm trên đất Tràng Xá cho thu hoạch trung bình từ 100 đến 150 quả, thu lãi từ 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng/năm.
Lãnh đạo xã Tràng Xá thăm mô hình trồng bưởi của nông dân xóm Lò Gạch.
Ước tính, trên tổng diện tích 430ha cây ăn quả, mỗi năm, bà con nông dân xã Tràng Xá thu về từ 15-20 tỷ đồng lợi nhuận. Riêng cây bưởi, năm 2021, toàn xã đạt sản lượng trên 1 nghìn tấn, lợi nhuận gần 10 tỷ đồng. Bà Chu Thị Lệ Hiền, Chủ tịch UBND xã Tràng Xá, nói: Việc các hộ dân chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang cây ăn quả đã đóng góp lớn vào kết quả kinh tế - xã hội của địa phương và đặc biệt, góp phần tích cực giúp Tràng Xá về đích nông thôn mới vào năm 2020.
Huyện vùng cao Võ Nhai có diện tích đất rộng lớn, đặc biệt là đất đồi bãi. Trong đó, đất xám bạc màu chiếm tới trên 76% và đất đỏ chiếm gần 4,5% diện tích đất tự nhiên, rất phù hợp trồng các loại cây ăn quả có giá trị cao, như: Na, bưởi, nhãn, ổi... Trên cơ sở này, những năm gần đây, huyện khuyến khích người dân mở rộng diện tích trồng cây ăn quả phù hợp. Toàn huyện hiện có gần 1,6 nghìn ha cây ăn quả, tăng hơn 600ha so với năm 2015. Trong đó, diện tích cây ăn quả đã cho sản phẩm là trên 1,25 nghìn ha, diện tích cây ăn quả trồng mới trên 305ha, tập trung tại các xã Tràng Xá, La Hiên, Lâu Thượng, Phú Thượng, Dân Tiến…
Võ Nhai đặt mục tiêu phát triển thành vùng trọng điểm cây ăn quả của tỉnh với diện tích cây ăn quả khoảng 2,5 nghìn ha vào năm 2025. Để thực hiện mục tiêu này, năm 2021, huyện đã triển khai thực hiện Dự án Phát triển cây na đặc sản và một số cây ăn quả có giá trị kinh tế cao giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 tại các xã: Tràng Xá, Phú Thượng, Lâu Thượng, La Hiên, Dân Tiến và Phương Giao.
Ông Nông Minh Tuấn, Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Võ Nhai, thông tin: Dự án hỗ trợ toàn bộ chi phí cấp chứng nhận VietGAP lần đầu; hỗ trợ toàn bộ chi phí trồng mới, trồng thay thế cây na, bưởi, nhãn; hỗ trợ 40% chi phí lắt đặt hệ thống tưới nước tiết kiệm cho cây ăn quả… Riêng năm 2021, toàn huyện hỗ trợ cấp chứng nhận VietGAP lần đầu cho 65ha diện tích cây ăn quả; hỗ trợ chi phí trồng mới, trồng thay thế 100ha diện tích cây na, bưởi, nhãn; hỗ trợ 40% chi phí lắp đặt hệ thống tưới nước tiết kiệm cho 20ha diện tích cây ăn quả...
Thời gian tới, huyện Võ Nhai sẽ tăng cường tuyên truyền để nông dân tập trung chăm sóc, nâng cao chất lượng sản xuất theo hướng hàng hóa, hướng tới sản xuất theo hướng an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, từng bước xây dựng thương hiệu cây ăn quả của huyện. Đồng thời, huyện cũng sẽ căn cứ theo nhu cầu của các hộ để tiếp tục mở rộng diện tích trồng cây ăn quả trên địa bàn, nâng cao thu nhập cho người dân, đẩy mạnh phát triển kinh tế. Qua đó, tiến tới đưa Võ Nhai trở thành vùng trọng điểm cây ăn quả của tỉnh.
