Góp phần gìn giữ điệu Then

Câu lạc bộ (CLB) hát Then - đàn Tính Mỏ Gà, xã Phú Thượng (Võ Nhai), sau hơn 2 năm hoạt động đã trở thành nơi tập hợp những người yêu hát Then, đàn Tính trên địa bàn. CLB còn thường xuyên đem lời Then đến các sự kiện, hoạt động văn hóa, du lịch của địa phương, qua đó lan tỏa các làn điệu Then trong cộng đồng, góp phần giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống.

CLB hát Then - đàn tính Mỏ Gà biểu diễn tiết mục “Mời trà”, phát triển dựa trên làn điệu Then truyền thống.

Bà Dương Thị Hà, Chủ nhiệm CLB Hát then - đàn Tính Mỏ Gà (Võ Nhai), cho biết: Ngày còn bé, tôi thường được nghe các bà, các cô phụ nữ Tày cất lên tiếng Then, Lượn cọi... Ví dụ như lúc làm đồng, người ở ruộng này cất giọng hát, người bên ruộng kia đối đáp, thế là nỗi mệt nhọc tan đi. Sau này, tôi cũng như những phụ nữ ở xóm Mỏ Gà đã không còn hát Then nữa. Bây giờ, cao tuổi, nỗi luyến nhớ điệu hát Then của cha ông khiến tôi day dứt.

Đầu năm 2021, tỉnh, huyện xây dựng xóm Mỏ Gà thành điểm du lịch cộng đồng, khuyến khích xóm thành lập CLB hát Then để bảo tồn và phục vụ du lịch. Bà Hà đã vận động các bà, các cô còn thương nhớ tiếng hát truyền thống, muốn học hát Then, đàn Tính thành lập CLB để cùng sinh hoạt.

Ngay từ những ngày đầu thành lập, Ban Chủ nhiệm CLB đã thường xuyên liên hệ với các giảng viên, nghệ nhân, nghệ sĩ thuộc Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh mở lớp giảng dạy. Qua đó, tất cả các thành viên được hướng dẫn tập luyện và biểu diễn một số tiết mục hát Then cổ. Từ những lớp học này, nhiều người ban đầu chưa biết đàn, hát thì nay đã trở thành những thành viên “chắc tay đàn, ngọt giọng hát”, phục vụ rất hiệu quả cho hoạt động văn hóa văn nghệ tại cơ sở.

Hiện nay, CLB hát Then Mỏ Gà có 18 nữ thành viên người dân tộc Tày, người nhiều tuổi nhất đã 70, người trẻ nhất cũng ngoài 30 tuổi. Các thành viên đều rất nhiệt huyết với việc bảo tồn và phát triển làn điệu Then - đàn Tính của dân tộc. Ngoài ra, CLB hiện đã triển khai các tiết mục biểu diễn song ngữ, hát một nửa bài tiếng Tày, một nửa tiếng Việt để gìn giữ tiếng Tày trong cộng đồng.

Chị Hoàng Thị Điều, 33 tuổi, thành viên CLB, cho biết: Tôi cũng như nhiều chị em có giọng mà chưa biết hát Then, mặc dù công việc thường ngày rất bận rộn nhưng vì đam mê nên tôi đã xin tham gia CLB. Dưới sự chỉ dạy và hướng dẫn tận tình của các giảng viên đến từ Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật tỉnh và của các bà, các chị trong CLB, tôi đã biết hát, nhuần nhuyễn luyến láy, đánh đàn, dần dần tôi và các hội viên đã biết hát Then, đàn Tính thành thạo.

Bà Toàn Thị Ngọc, năm nay 70 tuổi, thành viên cao tuổi nhất trong CLB, chia sẻ: Then với người dân tộc Tày chúng tôi quan trọng lắm. Then được chia thành 2 loại: Then nghi lễ và then văn hóa, văn nghệ. Then nghi lễ mang đậm màu sắc tín ngưỡng. Thầy then thường được mời thực hiện các nghi lễ: Cầu an, giải hạn, nhà mới, cúng tổ tiên, cầu mùa... Còn Then văn hóa, văn nghệ được sử dụng trong cuộc sống hằng ngày qua lao động sản xuất, dịp lễ hội, giao lưu. Điểm đặc biệt của Then là ẩn chứa văn hóa dân tộc Tày. Vì vậy, mỗi khi tiếng đàn, tiếng hát cất lên, người dân quê tôi đều yêu mến, luôn cảm thấy rất gần gũi, thân thiết.

Đánh giá về những đóng góp của CLB, bà Hoàng Thị Như Hoa, Chủ tịch UBND xã Phú Thượng, cho biết: “CLB hát Then - đàn Tính Mỏ Gà là điểm sáng trên địa bàn huyện về các hoạt động bảo tồn di sản Then. Hằng năm, CLB tích cực tham gia phục vụ các lễ hội lớn, hoạt động phục vụ du lịch của tỉnh, của huyện. Với lòng đam mê, sự trân trọng những điệu Then, đàn Tính của dân tộc, các hội viên CLB đang từng ngày gìn giữ, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống quý giá của quê hương.