Tiếng vọng của dòng sông

Nhà tôi ở cạnh sông Cầu. Hồi bé, dòng sông là thiên đường của lũ trẻ xóm tôi. Bến Nứa luôn là điểm hẹn của chúng tôi. Gọi là Bến Nứa vì đây là nơi tập kết của những bè nứa từ mạn ngược do người dân khai thác thả xuôi dòng về, nhập cho nhà máy để làm nguyên liệu sản xuất giấy.

Minh họa: Thanh Hạnh

Các buổi chiều, lũ trẻ con xóm tôi lại tụ tập đông đủ ở đây. Tôi là đứa lớn tuổi nhất, lại là người luôn phải phân xử mỗi khi có cuộc cãi vã, nên bọn trẻ phong làm chị đại. Phần nữa là vì chúng nó chơi với thằng Hiền, là thằng em thân thiết của tôi.

Cũng cần nói riêng về thằng Hiền một chút...

Chả nhớ nhà tôi và nhà Hiền ở sát vách nhau từ khi nào. Nhưng từ bé đến giờ nó luôn theo sát tôi. Nó hiền đúng như cái tên của nó. Tôi nghe mẹ kể: "Thằng Hiền sinh ra không được biết mặt bố. Khi cô Mai có chửa nó được sáu tháng thì chú Phương, chồng cô bị chết vì bom Mỹ". Khu tập thể xóm tôi toàn phụ nữ đơn thân, vì thế có tên là “Xóm không chồng”. Nhà tôi và nhà Hiền hoàn cảnh giống nhau, một mẹ một con nên chúng tôi coi nhau như chị em ruột.

Hồi bé, có lần Hiền bắt tôi dắt ra xóm ngoài bằng được. Đi làm về, mẹ nó hớt hải chạy đi tìm. Khi nhìn thấy hai chị em đầu trần, mặt đỏ gay đi giữa nắng trưa nắng, mẹ nó sấn đến quát thẳng vào mặt tôi "Mày dẫn con tao đi đâu, hả? Hôm nay về nó bị ốm thì mày biết tay tao". Bị mắng oan nhưng tôi không trách vì biết hồi bé Hiền hay ốm, mẹ Hiền thương con nên thường hấp hoảng như vậy.

Lớn hơn một chút, hôm nào chị em tôi cũng cùng lũ bạn ra bến sông. Hiền nhát lắm, chẳng dám tập bơi. Nhưng có lẽ cho chuồn chuồn cắn rốn nhiều nên dần dần nó cũng biết bơi. Ngoài chuyện tập bơi thì con sông còn là nguồn cung cấp thức ăn cho các gia đình chúng tôi. Những cái bẫy cá bống được chúng tôi khéo léo đặt trên sông. Rồi chúng tôi thường tranh thủ lội sang bờ bên để bắt trùng trục hoặc mò ốc, hến…

Mỗi lần ra sông là đứa nào cũng đầy rổ lớn, rổ bé mang về. Riêng thằng Hiền chả bắt được con gì. Nhưng đến bữa là mẹ con nó thế nào cũng có một bát canh trùng trục nấu chua bằng lá sấu hoặc những đĩa cá bống vàng ươm do tôi bê sang.

Con sông còn cung cấp cho chúng tôi vô số củi đun. Vào mùa lũ, dân xóm tôi lại kéo nhau ra vớt cây từ thượng nguồn trôi về.

Hôm ấy, sau những ngày lũ, bọn trẻ xóm tôi ra sông mót củi. Đến giữa đoạn nước chảy xiết tôi trượt chân ngã, bị dòng nước cuốn đi. Trong cơn hoảng sợ tôi vẫn nghe thấy tiếng lũ con trai đứng trên bờ kêu la, hò hét nhưng không đứa nào dám xuống cứu. Cố nhìn lên, tôi thấy thằng Hiền hớt hải chạy dọc bờ sông theo hướng tôi bị dòng nước xiết cuốn. Nhưng có lẽ không tự tin nên nó không dám lao xuống sông. Khi bắt đầu “giã gạo”, tôi bỗng thấy một bàn tay bấu vào vai. Như "vớ được cọc", tôi vội túm chặt lấy bàn tay ấy. Tôi uống thêm mấy ngụm nước nữa, mặt mũi tối sầm và chìm dần, Cái bờ vai của người cứu tôi có lẽ quá nhỏ bé nên không thể thắng nổi dòng nước lũ quái ác. Nhưng thật bất ngờ, vài giây sau bỗng người tôi nổi lên mặt nước. Rồi tiếp theo là cái mặt tái mét của thằng Hiền ở ngay bên cạnh. Hiển hổn hển:

          - May quá… em túm được cành cây dưới mặt nước.

Vài phút sau chúng tôi lên được bờ. Tôi nằm vật xuống bãi cỏ, cố đưa ánh mắt yếu ớt nhìn sang bên cạnh, thấy thằng Hiền cũng đang nằm thở dốc mới an lòng. Sau khi hoàn hồn, tôi ôm nó vào lòng vừa khóc vừa nói:

          - Sao em liều thế? Nhỡ cả hai chị em mình không về được thì sao?

          - Lúc đầu em cũng rất sợ, nhưng khi nhìn thấy chị “giã gạo” thì em chẳng nghĩ gì nữa, cứ thế lao xuống…

Nói xong nó lại cười, nụ cười khoe chiếc răng khấp khểnh, nụ cười như biết nói.

Sau trận đuối nước suýt chết ấy tôi không dám ra sông nữa. Những lúc ngồi một mình, tôi mơ hồ ngẫm nghĩ, phải chăng lúc chị em tôi chới với giữa dòng nước thì linh hồn chú Phương, bố Hiền đã hoá thành cành cây giúp chị em tôi thoát nạn...  

Nhiều năm sau, tôi đi làm dâu tận Cà Mau nên chị em không có mấy dịp gặp nhau nữa.

Rồi tôi nghe tin Hiền nhập ngũ. Thế là từ một cậu bé yếu đuối nhút nhát, em đã trở thành một anh lính Cụ Hồ hiên ngang, dũng cảm. Tôi thầm chúc em có nhiều thành công trong cuộc đời.

Một lần về quê, ra bến cũ, nhìn con sông tôi không khỏi bàng hoàng. Trước mắt tôi, dòng sông đã bị biến dạng bởi nạn khai thác cát, sỏi trái phép bằng tàu cuốc. Bến sông xưa của tôi đấy ư? Méo mó, hoang tàn. Đâu rồi những bầy cá bống bơi lội tung tăng trong dòng nước xanh tận đáy, đâu rồi những con trùng trục, ốc, hến núp mình dưới những bụi rong nước tươi non trong nắng chiều đỏ ối. Còn đâu vẻ đẹp hiền hoà, thơ mộng của những con sóng lấp lánh xôn xao mỗi khi ánh mặt trời rọi chiếu?…

Nhìn những chiếc gầu thép như những bàn tay quỷ khổng lồ vung lên “moi gan móc ruột” lòng sông, biến khúc sông uốn lượn mộng mơ thành những quầng nước đục ngầu mà đau như chính ruột gan mình đang bị cào cấu. Cảm giác như ký ức tuổi thơ của tôi đang ròng ròng chảy máu.

Tôi chia tay với dòng sông trong một nỗi buồn khôn tả.

Mấy năm sau, từ Cà Mau, tôi nhận được tin sét đánh: Hiền đã hy sinh trên sông Cầu trong khi cứu hộ, sau khi em và đồng đội đã cứu được mấy chục người dân an toàn.

                                                      * * *

Tôi trở lại sông quê trong một nỗi buồn u ám. Sông vẫn con đây mà em ở đâu? Tôi khom mình bên dòng nước, đưa tay muốn vớt những ánh bạc lung linh mà chợt giật mình thảng thốt. Chính những kẻ đang hàng ngày hàng đêm moi gan móc ruột dòng sông đã giết chết em. Ngày xưa, hồn chú Phương đã cứu cả hai chị em mình thoát chết. Nhưng bây giờ…

Tôi lội sang Bãi Bồi, cố gom những cành đào nước còn sót lại để kết thành một vòng hoa rồi thả xuống sông, mong linh hồn em siêu thoát. Tôi thì thầm xin sông hãy ôm ấp em vào lòng và sưởi ấm cho em bớt lạnh, để giữa làn nước trong xanh, lại được thấy đâu đó, thấp thoáng ánh mắt và nụ cười thương mến của em tôi.