Tính đến hết tháng 5, tổng thu ngân sách trên địa bàn do ngành Thuế thực hiện đạt 3.505 tỷ đồng, bằng 76,2% dự toán năm Bộ Tài chính giao, bằng 71,5% dự toán năm tỉnh giao, tăng 37,2% so với cùng kỳ năm 2015. Tuy nhiên, nguồn thu trong tháng 4 và 5 đang có xu hướng giảm; một số chỉ tiêu thu được dự báo là sẽ khó hoàn thành. Do đó, nhiều biện pháp đã và đang được ngành Thuế tích cực triển khai nhằm phấn đấu hoàn thành toàn diện các chỉ tiêu theo kế hoạch.
Năm 2016, ngành Thuế được Bộ Tài chính giao thu vào ngân sách nhà nước 4.600 tỷ đồng; tỉnh giao thu 4.900 tỷ đồng. Số thu từ tháng 1 đến tháng 3 (không tính thu tiền sử dụng đất) lần lượt đạt 889-827-896 tỷ đồng. Tuy nhiên, sang tháng 4, số thu chỉ còn 387 tỷ đồng (bằng 44,5%) và tháng 5 là 370 tỷ đồng (bằng 42,5%) so với trung bình chung của mỗi tháng trước đó. Theo nhận định của cơ quan Thuế, những tháng còn lại của năm, số thu cơ bản sẽ chỉ giữ ở mức như tháng 4 hoặc tháng 5 mà khó có sự tăng cao trở lại. Vậy tại sao lại có sự sụt giảm này?
Để lý giải vấn đề này, trước hết, chúng tôi muốn đề cập đến 2 nguồn thu đạt cao trong 3 tháng đầu năm, gồm: Thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, với số thu 1.240 tỷ đồng, bằng 130% dự toán cả năm; thuế thu nhập cá nhân được 339 tỷ đồng, bằng 96% dự toán năm. Cộng chung 2 khoản thu này chiếm tới 59% tổng thu của cả quý I (1.579/2.671 tỷ đồng), trong khi số thu của quý I lại chiếm tới 54,5% dự toán cả năm. Tuy nhiên, 2 nguồn thu này trong tháng 4 và tháng 5 lại giảm đáng kể. Cụ thể, trong tháng 4, thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ còn 51 tỷ đồng, tháng 5 là 30 tỷ đồng, trong khi trung bình mỗi tháng của quý I nguồn thu này được trên 410 tỷ đồng; thuế thu nhập cá nhân tháng 4 còn 49,7 tỷ đồng, tháng 5 là 29,7 tỷ đồng, trong khi trung bình quý I là 113 tỷ đồng/tháng.
Lý giải về 2 nguồn thu đạt cao trong quý I, theo đại diện lãnh đạo Cục Thuế tỉnh, ở nguồn thu doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, chiếm tới 92% số thu là từ Công ty Điện tử Samsung Thái Nguyên do thực hiện thanh quyết toán vốn hoàn thành dự án 5 tỷ USD cho các nhà thầu và nộp thuế nhà thầu nước ngoài. Đối với thuế thu nhập cá nhân, do trong tháng 3 là thời điểm các đơn vị phải nộp quyết toán thuế thu nhập cá nhân của cả năm 2015; đây cũng là thời điểm dự án Samsung trong giai đoạn kết thúc đầu tư, các chuyên gia nước ngoài phải thực hiện nghĩa vụ thuế thu nhập cá nhân trước khi về nước. Do vậy, số nộp lũy kế 3 tháng đạt cao cũng chủ yếu là từ các cá nhân vãng lai người nước ngoài của Dự án Samsung. Chính vì phụ thuộc phần lớn vào Công ty Điện tử Samsung nên khi nguồn thu này không còn hoặc còn không đáng kể đã khiến 2 nguồn thu mà trong 2 năm qua vốn được cho là có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả thu chung của tỉnh thì hiện chỉ còn ở mức rất khiêm tốn.
Đối với các nguồn thu khác, tính đến hết tháng 5 cơ bản đạt và vượt (không đáng kể) so với tiến độ thu theo dự toán. Cụ thể, thu từ doanh nghiệp nhà nước trung ương và địa phương được 420 tỷ đồng, bằng 46% dự toán năm tỉnh giao; thu từ khu vực dịch vụ ngoài quốc doanh được 481 tỷ đồng, bằng 45% dự toán năm; thu tiền cấp quyền sử dụng đất được 250 tỷ đồng, bằng 62% dự toán năm; lệ phí trước bạ được 152 tỷ đồng, bằng 57% dự toán; phí, lệ phí được 61 tỷ đồng, bằng 49,5% dự toán; thu khác ngân sách được 139 tỷ đồng, bằng 49,5% dự toán; thuế bảo vệ môi trường được 199 tỷ đồng, bằng 45,4% dự toán...
Với kết quả thu thực hiện đến hết tháng 5 và dự toán số thu sẽ thực hiện được trong 7 tháng còn lại, dự kiến năm 2016, số thu của tỉnh sẽ hoàn thành vượt mức khoảng 2.000 tỷ đồng. Tuy nhiên không vì thế mà ngành Thuế chủ quan trong việc thực hiện nhiệm vụ thu, bởi có một số khoản thu mặc dù cơ bản đạt tiến độ kế hoạch song so với cùng kỳ năm 2015 thì lại chưa bằng hoặc được dự báo sẽ tiếp tục gặp khó khăn như 2-3 năm trở lại đây. Đó là các nguồn thu phí, lệ phí; từ doanh nghiệp nhà nước trung ương và địa phương; từ khu vực dịch vụ ngoài quốc doanh. Trong khi đây được xem là các nguồn thu mang tính bền vững, là thước đo tình trạng sức khỏe của các doanh nghiệp nội, có tác động không nhỏ đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Ở một khía cạnh khác cũng rất đáng được quan tâm mà ngành Thuế đưa ra đó là trong khi số doanh nghiệp thành lập mới trong 5 tháng đầu năm là 339 đơn vị, tăng 60,7% thì số doanh nghiệp ngừng hoạt động, tạm nghỉ kinh doanh cũng có lên tới 274 đơn vị, tăng 86,4% so với cùng kỳ 2015.
Từ thực tế nêu trên, theo ông Nguyễn Văn Hà, Phó Cục trưởng Cục Thuế tỉnh, để hoàn thành toàn diện các chỉ tiêu thu của năm, ngành Thuế đang tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, giảm thiểu tối đa thời gian giải quyết thủ tục hành chính về thuế cho người dân, doanh nghiệp; tăng cường các biện pháp quản lý, phân loại và cưỡng chế nợ thuế, không để nợ mới phát sinh; kiểm soát tình hình kê khai thuế, phát sinh thuế của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp trọng điểm…
