Bưởi Diễn mất mùa 3 năm liên tiếp, nông dân Tràng Xá điêu đứng

Liên tiếp 3 vụ quả năm 2020, 2021 và 2022, cây bưởi Diễn trồng trên đất Tràng Xá (Võ Nhai) cho năng suất thấp, chỉ đạt từ 30%-50% so với trước đây. Tình trạng bưởi Diễn mất mùa khiến hàng trăm hộ nông dân gặp khó khăn do mất nguồn thu từ loại cây trồng chủ lực này.

Năm nay, toàn bộ 300 gốc bưởi Diễn của gia đình ông Lương Đình Trường, ở xóm Lò Gạch, đều phát triển tốt, cây khỏe mạnh, không sâu bệnh nhưng tỷ lệ đậu quả chỉ đạt khoảng 30%.

Ông Lương Đình Trường, ở xóm Lò Gạch, có kinh nghiệm hơn 30 năm trồng bưởi Diễn. Năm 2019, với chỉ khoảng 60% diện tích trồng bưởi Diễn ra quả, ông Trường thu hoạch được 15 nghìn quả (tương đương khoảng 12 tấn), thu về lợi nhuận trên 200 triệu đồng.

Tuy nhiên, chưa bao giờ ông Trường gặp phải tình cảnh bưởi mất mùa nghiêm trọng như năm nay. Toàn bộ hơn 300 gốc bưởi Diễn của gia đình chỉ đạt khoảng 30% năng suất so với những năm trước đây. Thay vì đậu 80-150 quả/cây thì năm nay, bưởi Diễn nhà ông Trường chỉ cho 20-40 quả/cây. Nghiêm trọng hơn, tình trạng này đã diễn ra từ năm 2020, khiến người nhiều kinh nghiệm như ông Trường cũng bất lực.

Ông Trường buồn rầu: Tôi chăm sóc cây bưởi Diễn theo đúng kỹ thuật. Toàn bộ 300 gốc bưởi Diễn đều phát triển tốt, cây xanh, khỏe mạnh, không sâu bệnh nhưng tỷ lệ đậu quả vẫn thấp. Đặc biệt, mức độ giảm năng suất có xu hướng tăng. Nếu như năm 2020, bưởi Diễn nhà tôi giảm 50% năng suất thì đến năm nay, giảm tới 70% so với trước kia.

Tương tự gia đình ông Trường, toàn bộ diện tích trồng bưởi Diễn của hàng trăm hộ nông dân xã Tràng Xá đều bị sụt giảm năng suất từ 50%-70% trong vụ quả năm nay. Trong đó, hơn 30% diện tích được đánh giá sụt giảm nghiêm trọng tới 70% năng suất. Ông Nguyễn Danh Suốt, ở xóm Mỏ Đinh, chia sẻ: Hầu hết diện tích 1ha bưởi lâu năm của tôi đều bị rụng hoa, dẫn tới sụt giảm năng suất đến 70%.

Tìm hiểu chúng tôi được biết, cây bưởi Diễn được một số hộ dân đưa về trồng tại xã Tràng Xá từ hơn 30 năm trước. Năm 2011, xã Tràng Xá đã xây dựng thành công mô hình thí điểm trồng bưởi Diễn trên diện tích 5ha, cho năng suất trên 10 tấn/ha. Qua đó, khuyến khích người dân trên địa bàn mạnh dạn chuyển đổi cây trồng năng suất, giá trị kinh tế thấp sang trồng bưởi.

Từ khoảng 30ha vào năm 2011, toàn xã đã phát triển lên tới 200ha trồng bưởi như hiện giờ. Trong đó, giống bưởi Diễn chiếm hơn 90% diện tích. Cây bưởi được người dân trồng tập trung ở các xóm: Lò Gạch, Hợp Nhất, Thắng Lợi, Mỏ Đinh.

Theo thống kê những năm trước đây, mỗi cây bưởi trồng lâu năm trên đất Tràng Xá cho thu hoạch trung bình 100-150 quả, với trọng lượng trung bình khoảng 0,8kg/quả. Với giá bán tại vườn khoảng 10-15 nghìn đồng/quả, mỗi cây bưởi cho thu lãi từ 500 nghìn đồng đến 1 triệu đồng/năm. Riêng năm 2019, toàn xã Tràng Xá đạt sản lượng trên 1 nghìn tấn bưởi (khoảng 1,3 triệu quả), với giá trị lợi nhuận khoảng 10 tỷ đồng. Tuy nhiên, do năng suất, sản lượng sụt giảm, trong 3 năm gần đây, người nông dân hầu như không có lãi từ cây trồng này.

Nhận định về nguyên nhân khiến bưởi Diễn cho năng suất thấp, nhiều hộ nông dân tại Tràng Xá cho rằng, biến đổi khí hậu dẫn tới mưa axit đã làm cho cây bị rụng hoa ngay thời điểm ra hoa, thụ phấn hằng năm.

Cụ thể, theo ông Hà Văn Tuyên, Trưởng xóm Lò Gạch: Tình trạng rụng hoa chỉ gặp ở cây bưởi Diễn vì hằng năm, bưởi Diễn ra hoa vào cuối tháng 1 Âm lịch. Lúc này, thời tiết thường có mưa, mưa lạnh kéo dài. Trong khi đó, bưởi Hoàng ra hoa trước thời điểm mưa nhiều nên tỷ lệ đậu quả vẫn rất cao. Tuy nhiên, trước đây, có những năm mưa lạnh kéo dài cũng chỉ khiến hoa bưởi Diễn rụng với tỷ lệ nhỏ, khoảng 20%-30%. Từ 3 năm gần đây, hoa rụng rất mạnh sau những đợt mưa vào cuối tháng 1, đầu tháng 2 Âm lịch.

Đồng tình với quan điểm này, ông Lương Đình Trường giải thích: Bưởi là loại cây ăn quả dễ trồng, dễ chăm sóc. Cây bưởi được trồng từ lâu ở Tràng Xá và tất cả nông dân đều nắm chắc và tuân thủ nghiêm túc quy trình trồng, chăm sóc nên chúng tôi xác định bưởi mất mùa hoàn toàn không phải do khâu kỹ thuật.

Về tình trạng cây bưởi Diễn ở địa phương mất mùa liên tục nhiều năm, ông Nông Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Tràng Xá, cho biết: Chưa có căn cứ khoa học để đánh giá chính xác nguyên nhân gây mất mùa ở cây bưởi Diễn những năm gần đây. Tuy nhiên, trước thực trạng này, chúng tôi đã báo cáo UBND huyện, đồng thời phối hợp với bà con nông dân theo dõi sự sinh trưởng của cây, chất lượng sản phẩm thu hoạch để đánh giá mức độ ảnh hưởng. Từ đó, xác định chính xác nguyên nhân gây ảnh hưởng tới năng suất.

Trước mắt, xã Tràng Xá đã đề nghị huyện Võ Nhai hỗ trợ bà con bao bì sản phẩm cho những diện tích bưởi Diễn được chứng nhận VietGAP trong vụ thu hoạch tới đây. Bên cạnh đó, xã cũng đang nghiên cứu để có thể triển khai tập huấn các kỹ thuật cao chăm sóc cây bưởi để giúp người nông dân nâng cao hiệu quả sản xuất, tránh những thiệt hại về kinh tế.