Chị Trịnh Thị Bích là cộng tác viên (CTV) dân số xóm Xuân Đám, xã Đồng Liên (Phú Bình) từ năm 1993, những người yêu mến vẫn gọi chị bằng cái tên Bích “dân số”.
Xuân Đán là xóm có số dân đông nhất xã Đồng Liên với 183 hộ, 683 nhân khẩu. Sống ở một làng quê thuần nông nên phần lớn bà con ở Xuân Đám vẫn bị ảnh hưởng bởi phong tục tập quán lạc hậu muốn có con trai nối dõi tông đường hay sinh cả gái lẫn trai cho “có nếp có tẻ”. Ngay từ khi làm CTV, chị Bích đã suy nghĩ làm sao để tuyên truyền sâu rộng tới đông đảo nhân dân thực hiện tốt công tác DS - KHHGĐ, mỗi nhà chỉ dừng lại ở hai con để nuôi dạy cho tốt. Chị đã bắt tay vào việc vận động các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại, an toàn. Chị tham mưu và phối hợp chặt chẽ với các tổ chức đoàn thể ở xóm để tăng cường hiệu quả tuyên truyền. Để động viên các cặp vợ chồng thực hiện tốt công tác DS-KHHGĐ, chị Bích đã đề xuất với chính quyền, đoàn thể xóm có biện pháp động viên, khen thưởng kịp thời. Một số cặp vợ chồng sinh con một bề đã được chị vận động thành công không sinh con thứ ba như cặp vợ chồng anh Nguyễn Văn Hoà, chị Nguyễn Thị Phan. Những năm trước 2000, vợ chồng anh chị sinh hạ được hai cô con gái. Vài năm sau, nhờ làm ăn chịu khó, gia đình anh chị thoát nghèo và có thu nhập ổn định. Sống cùng bố mẹ chồng đã cao tuổi nên sức ép sinh thêm con trai với chị Phan rất nặng nề. Biết chuyện, chị Bích đã cùng các cán bộ đến tận nhà chị Phan để tuyên truyền vận động. Chị đã phối hợp với chính quyền đoàn thể của xóm, đặc biệt là Hội Người cao tuổi đến động viên, phân tích thấu tình đạt lý cho bố mẹ chồng chị Phan hiểu không nên ép vợ chồng chị Phan sinh con thứ ba, tập trung điều kiện nuôi dạy các con cho tốt. Qua vận động, cuối cùng tư tưởng của bố mẹ chồng chị được đả thông. Gia đình đồng ý không sinh thêm con thứ ba. Hiện, gia đình anh chị đang rất hạnh phúc vì hai cô con gái ngoan ngoãn, xinh xắn lại học giỏi, hiếu thảo với ông bà, bố mẹ.
Chị Bích còn vận động để thành lập được CLB không sinh con thứ ba của xóm với số hội viên ban đầu là 20 đến nay đã tăng lên gần 100 người sinh hoạt đầy đủ và hiệu quả. Nhờ làm tốt công tác vận động, 13 năm liên tục Xuân Đám không có người sinh con thứ ba. Hiện xóm có 134 cặp vợ chồng trong tuổi sinh đẻ, trong đó có 20 cặp sử dụng biện pháp đình sản, 104 cặp sử dụng thường xuyên các biện pháp tránh thai an toàn bằng thuốc và bao cao su. 39 cặp vợ chồng sinh con một bề đã cam kết không sinh con thứ ba.
Nhận xét về chị Bích, chị Phạm Thị Loan, Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ xã Đồng Liên cho rằng: “Chị Bích là một CTV dân số rất nhiệt tình, có trách nhiệm và tạo dựng được lòng tin đối với quần chúng nhân dân trong xóm, nhất là với chị em phụ nữ”. Để làm tốt công tác dân số, chị Bích có cách ghi sổ sách theo dõi công việc của mình rất khoa học. Ngoài cuốn sổ dày lưu các thông tin tổng hợp, chị có một cuốn sổ tay ghi chép riêng danh sách các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, trong đó những cặp vợ chồng nào sinh con một bề hoặc mới sinh một con đều được chị đánh dấu riêng đỏ đậm, để có thể quan tâm, chú ý tới họ hơn. Làm công tác dân số đã 17 năm, trong đầu chị ghi nhớ đặc điểm từng hộ gia đình, để vận động tuyên truyền họ vào thời điểm thích hợp. Từng hoạt động tuần, tháng chị đều kẻ bảng riêng chi tiết. Nhờ vậy khi cần tổng hợp số liệu, chị có thể làm một cách nhanh chóng, hiệu quả.
Với những thành tích đã đạt được, năm 2009, chị Bích được công nhận là cán bộ dân số tiêu biểu của tỉnh, được tặng Bằng khen của Bộ Trưởng Bộ Y tế vì có thành tích xuất sắc trong công tác DS-KHHG. Tháng 7/2009, chị Trịnh Thị Bích vinh dự là một trong 3 đại biểu của tỉnh đi dự Hội nghị biểu dương cán bộ dân số cơ sở tiêu biểu toàn quốc lần thứ nhất được tổ chức tại Hà Nội.