Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên không gian mạng

Sức mạnh vô hạn của không gian mạng (KGM) do “nó” không bị giới hạn bởi biên giới, màu da, sắc tộc. Nhận thức rõ điều này nên hầu hết các quốc gia trên thế giới đều quan tâm đầu tư xây dựng không gian mạng để phục vụ các mục đích chính trị, kinh tế, văn hóa tinh thần... Gần gũi hơn là việc tạo dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên KGM, từ đó lan tỏa năng lượng sống tích cực trong cộng đồng xã hội.

Cùng chia sẻ thông tin lành mạnh lên mạng xã hội (ảnh minh họa).

Xã hội số, công dân số, ai cũng có thể sẻ chia lên KGM điều mình thích. Chính vì thế, KGM trở thành một kho chứa thông tin khổng lồ, bao gồm cả thông tin tích cực, thông tin trái chiều và thông tin rác. Tuy nhiên, lại có không ít người đã lợi dụng sự tiện ích của mạng xã hội để đăng tải thông tin phản cảm, giật gân vì mục đích câu like mà không lường trước hậu quả phải gánh chịu.

Cùng với đó, nhiều nhóm người thực hiện có tổ chức các hoạt động lừa đảo như đánh bạc, cá độ, cho vay nặng lãi, giao bán hàng trực tuyến, nhưng sau khi nhận tiền cọc lại không trả hàng cho khách.

Nhan nhản các chiêu trò lừa đảo được phát tán trên không gian mạng. Nhiều trò cũ nhưng vẫn có nhiều người sập bẫy. Khi xã hội cảnh tỉnh thì chiêu trò mới được tung ra, ví như các cuộc nhắn tin, gọi điện cho phụ huynh về việc con họ phải vào bệnh viện cấp cứu, gia đình phải nộp ngay tiền viện phí cho bệnh viện.

“Cao thủ” hơn là đối tượng sử dụng công nghệ, kỹ xảo ghép khuôn hình, lời nói của thân nhân nạn nhân để thực hiện hành vi lừa đảo. Rồi nhan nhản trên KGM những cuộc đòi nợ bằng lời lẽ tục tĩu, xúc phạm, ghép hình ảnh của người thân nạn nhân để tạo áp lực.

Tại Thái Nguyên từng có nhiều trường hợp bị cơ quan chức năng lập biên bản, xử phạt hành chính vì đưa thông tin sai sự thật lên KGM gây dư luận xấu, làm ảnh hưởng đến uy tín địa phương, hoặc xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác.

Không thể phủ nhận là trên KGM đang chứa đựng một lượng “rác” khổng lồ. Nguy hại là thông tin rác và thông tin chính thống có từ khóa gần như tương tự, dễ làm người khai thác bị nhầm lẫn. Đặc biệt với trẻ em, chúng rất thích thú khi vào mạng để xem những hình ảnh ngộ nghĩnh, kèm theo hình ảnh là nhạc chế, lời chế. Chúng cười nắc nẻ, thích thú vì chưa biết kiểm soát.

Nhiều ông bố, bà mẹ trẻ đã rất ngạc nhiên hỏi: Tại sao con tôi đến trường học mỗi ngày lại nói bậy như vậy? Nhưng lại không hỏi con đã ngồi trước máy vi tính, máy điện thoại bao nhiêu giờ? Con đã xem cái gì? Không ít người bị trầm cảm, thậm chí mất khả năng kiểm soát vì dành quá nhiều thời gian cho cuộc sống ảo trên mạng.

Được người lớn hướng dẫn, trẻ em sẽ không lạc lối trên không gian mạng (ảnh minh họa).

Đương nhiên thông tin rác trên KGM thường xuyên được nhà quản lý dọn dẹp, dành chỗ cho thông tin, hình ảnh mang chiều hướng tích cực. Ghi nhận là những thông tin được cơ quan chức năng kiểm chứng, những thông tích cực lành mạnh do nhóm người hoặc cá nhân có ý thức chia sẻ luôn chiếm được số lượng like lớn, thậm chí trở thành hiện tượng xã hội.

Ví như trong đại dịch COVID-19, nhiều hoạt động xã hội được chia sẻ trên KGM đã thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân. Điển hình như hoạt động quyên góp, ủng hộ các trường hợp F1 đang cách ly tập trung; hỗ trợ người dân trở về quê sinh sống; giải cứu sản phẩm nông nghiệp cho nông dân; một cảnh đời khó khăn cần được giúp đỡ… ngay lập tức được cộng đồng xã hội chia sẻ, ủng hộ vật chất, tinh thần.

Bởi tiện ích mang lại, mạng xã hội đã và đang trở thành một nhu cầu thiết yếu, gắn bó với mỗi người, mỗi nhà và cả cộng động. Nhưng “xa lộ” thông tin đa chiều, thực - hư đan cài khiến nhiều người băn khoăn, không biết đâu thực, đâu giả.

Tệ hại nhất là hiện nay trên KGM lan tràn những thông tin độc hại, trái chiều, nếu không tỉnh táo sẽ bị đối tượng xấu lợi dụng. Chính vì thế mà ngay bây giờ, mỗi người dân, nhất là giới trẻ cần tự biết trang bị cho mình kỹ năng sàng lọc, lựa chọn thông tin chính xác trên KGM, biết ứng xử có văn hóa trên KGM; tuyệt đối không chia sẻ những thông tin trái chiều, bịa đặt không có căn cứ của các thế lực thù địch; những thông tin làm ảnh hưởng đến an ninh chính trị, đến uy tín, danh dự cá nhân, thông tin chưa được kiểm chứng.

Để bảo đảm an toàn, mỗi người khi sử dụng mạng xã hội cần tuân thủ các quy định của pháp luật. Đó cũng là cách tốt nhất, giải pháp thông minh nhất để không phải trả giá vì một sự phấn khích “thả tim”, nhấn like… nhầm chỗ mà vô tình mang vạ.

Trước khi chia sẻ thông tin riêng tư, người sử dụng mạng cần biết rõ điều đó để có trách nhiệm hơn với bản thân. Hơn nữa, mỗi người cần tự hình thành thói quen tích cực, ứng xử có văn hóa trên KGM; mạnh dạn lên án các hành vi đi ngược lại lợi ích chung của cộng đồng xã hội và lợi ích quốc gia, góp phần xây dựng môi trường mạng an toàn, văn minh, bảo đảm chuẩn mực đạo đức xã hội.