Cùng với việc tiếp tục nâng cấp, bảo trì, thẩm định an toàn giao thông (ATGT) và kịp thời xóa điểm "đen" trên quốc lộ, yêu cầu lập lại trật tự hành lang ATGT đường bộ là một nhiệm vụ trọng tâm hiện nay.
Tất cả những vi phạm nói trên, tạo ra một bức tranh lộn xộn trên HLĐB. Cụ thể là: mở nhiều đường ngang đấu nối trực tiếp vào trục quốc lộ (khu công nghiệp, khu dân cư không có đường gom); chuyển đổi mục đích sử dụng trái phép từ đất nông nghiệp, lâm nghiệp thành đất thổ cư và kinh doanh, không theo quy hoạch; lấn chiếm đất công làm lều quán, họp chợ, tập kết vật liệu, bãi đỗ xe sát lề đường; xây dựng các khu công nghiệp, khu dân cư, khu kinh tế-dịch vụ lấy quốc lộ, tỉnh lộ làm trục giao thông nội bộ, không thông qua đường gom...
Quốc lộ 1A với chiều dài 2.300 km đã có 194 khu công nghiệp, 2.101 khu dân cư, 1.008 cây xăng và 2.363 đấu nối khác. Qua khảo sát cụ thể 272,5 km trên quốc lộ 1A ở cả ba miền cho thấy: Về chiều rộng hành lang, chỉ 24% đủ theo quy định (15 m), phần còn lại có nhiều công trình, nhà ở nằm trên hành lang, có nhiều nơi bám sát mặt đường. Về đường ngang, bình quân 3,3 đường ngang/1km, nghĩa là 300 m có một đường ngang.
Nhiều quốc lộ khác cũng trong tình trạng tương tự, đặc biệt quốc lộ 5 gần như trở thành một "đường phố" dài 100 km với nhà dân, công trình bám dọc hai bên đường.
Hành lang an toàn đang mất an toàn nghiêm trọng. Phân tích tai nạn giao thông (TNGT) đường bộ theo loại đường, thì số vụ xảy ra trên quốc lộ chiếm tỷ lệ rất cao: 58% (riêng TNGT đặc biệt nghiêm trọng là 64,1%). Thông thường, trên quốc lộ xe cơ giới hoạt động với mật độ và tốc độ cao, dễ dẫn đến tai nạn.
Mặt khác, do hành lang đường bộ bị lấn chiếm hoặc hình thành nhiều khu dân cư, nhà máy, cửa hàng mở đường ngang trực tiếp ra quốc lộ, làm khuất tầm nhìn và gây ra xung đột dòng xe là một nguyên nhân của rất nhiều vụ TNGT. Ở một số đoạn trên quốc lộ 5 Hà Nội-Hải Phòng, 50% số vụ TNGT xảy ra ở những điểm giao cắt này. Lập lại trật tự HLĐB là một trong những biện pháp cấp thiết và cơ bản để hạn chế TNGT...
Bộ Giao thông vận tải vừa trình Chính phủ Đề án Lập lại trật tự HLĐB: cùng với tăng cường quản lý theo quy hoạch và ngăn chặn vi phạm, một công việc trọng tâm là giải tỏa các công trình lấn chiếm, xây dựng trái phép trên hành lang an toàn đường bộ, gồm các giai đoạn chính:
Từ nay đến tháng 3-2008 giải tỏa toàn bộ lều, quán và công trình vi phạm, công trình tái lấn chiếm trên phạm vi hành lang đã được bồi thường thuộc quốc lộ 1A xuyên Việt và các điểm hay xảy ra tai nạn, ùn tắc giao thông trên các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ.
Từ tháng 4-2008 đến tháng 3-2009 giải tỏa các công trình xây dựng trong hành lang đường bộ đã được đền bù, một số công trình lấn chiếm và công trình gây mất ATGT trên hành lang các quốc lộ trọng điểm và trục đường chính của địa phương. Từ tháng 4-2009 đến giữa năm 2011 giải toả và xử lý công trình vi phạm quy định về bảo vệ hành lang đường bộ, công trình ảnh hưởng ATGT trên toàn bộ hệ thống giao thông đường bộ.
